تطبیق نوع رفتار با بردگان در خمسه نظامی و رمان «کلبه عمو تُم»
محورهای موضوعی : شعرسعید کریمی قره‌بابا 1 , ناهید جوان بی‌پروا 2 , حسن حیدرزاده سردرود 3
1 - عضو هیأت علمی رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور مرکز شبستر، شبستر، ایران(استادیار).
2 - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور مرکز بستان آباد، بستان آباد، ایران
3 - عضو هیأت علمی رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور بستان آباد، بستان آباد، ایران(استادیار)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف اصلی این پژوهش کتابخانه‌ای بررسی رفتارهایی است که با بردگان در خمسه نظامی و رمان کلبه عمو تم نوشته هریت بیچر استو انجام شده است. طرز تلقی و نوع نگاه نظامی و استو به مسأله برده‌داری متأثر از دیدگاه عام‌تر جامعه آنان نسبت به برده‌داری است. با بررسی نوع رفتارهایی که اربابان با بردگان خود داشته‌اند به دو نگاه عام و متفاوت برمی‌خوریم؛ در آمریکای اواخر قرن بیستم بردگان از حداقل حقوق انسانی خود محروم بودند و به فجیع‌ترین شکل ممکن با آنان رفتار می‌شد ولی در خمسه نظامی برخوردهای چندان ظالمانه‌ای در قبال بردگان ملاحظه نمی‌شود چراکه بردگان زیر سایه اربابان زندگی راحتی را می‌گذراندند و حتی در مواردی نه‌چندان کم عضوی از خانواده نیز محسوب می‌شدند. در مقابل از چند مورد بی‌لطفی با بردگان نیز در خمسه سخن به میان آمده است که نسبت به رفق و مهربانی اربابان بسیار اندک است؛ از جمله این بی‌لطفی‌ها؛ تحقیر بردگان و خشونت علیه آن‌ها است. در رمان کلبه عمو تم نیز آزاد کردن بردگان و مهربانی با آن‌ها توسط اربابان بعضاً مجال طرح یافته است که حاکی از وجود انسان‌های وارسته‌ای است که در جامعه آمریکا زندگی می‌کرده و طرفدار الغای بردگی بوده‌اند.
The main aim of the present librarian research is to study the behaviors with slaves in Nezami's Quinary (Panj Ganj) and Uncle Tom's cabin novel by Harriet Beecher Stowe. Nezami and Stowe's perception and view point to slaveholding is affected by their societies' public view point; by studying the behaviors of lords with slaves, two different and public views are faced: in America's late 20th centuries, the slaves did not benefit the least human rights and they behaved the most abhorrent way; but in Nezami's Quinary inhuman and merciless behavior is not seen much; because the slaves had comfortable lives beside their lords and even sometimes they have been counted as family members. On the other hand there are cruel behaviors in some cases in Nezami's Quinary as well such as humiliating slaves and violence. In Uncle Tom's cabin novel set the slaves free and being kind to them by the lords shows human's enlightenment.
آزاد، حسن. 1371ش، پشت پردههای حرمسرا، ارومیه: انتشارات انزلی.
استو، هریت بیچر. 1376ش، کلبه عمو تم، ترجمه منیر جزنی، تهران: امیرکبیر.
استو، هریت بیچر. 1385، کلبه عمو تم، ترجمه محسن سلیمانی، تهران: افق.
پتروشفسکی، ای.پ، بلیایف، ی.آ. 1356ش، سه مقاله درباره بردگی، ترجمه سیروس ایزدی، تهران: امیرکبیر.
تراویک، باکنر. 1390ش، تاریخ ادبیات جهان، ترجمه عربعلی رضایی، تهران: فرزان.
جعفری، آسیه. 1383ش، بردگی در ادب پارسی، شیراز: نوید شیراز.
زرّینکوب، عبدالحسین. 1372ش، پیر گنجه در جست‌وجوی ناکجاآباد، تهران: انتشارات سخن.
ژنس، دومینیک. 1388ش، رمان‌های کلیدی جهان، ترجمه دکتر محمد مجلسی، تهران: دنیای نو.
عسگری حسنکلو، عسگر. 1387ش، نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، تهران: انتشارات فرزان روز.
عنصر المعالی، کیکاووس بن اسکندر. 1386ش، قابوسنامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
قدیانی، عباس. 1384ش، تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانیان، تهران: فرهنگ مکتوب.
کریستنسن، آرتور امانوئل. 1379ش، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: قصّه‌پرداز.
محمد بن منور میهنی. 1388ش، اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، مقدمه، تصحیح و توضیحات از دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات آگاه.
مصباحی‌پور ایرانیان، جمشید. 1358ش، واقعیت اجتماعی و جهان داستان، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نظامی گنجهای، الیاس بن یوسف. 1378ش، کلیات نظامی گنجوی، جلد اول، مطابق با نسخه تصحیح‌شده استاد وحید دستگردی، به کوشش سعید قانعی، تهران: انتشارات بهزاد.
نوایی، عبدالحسین. 1381ش، اسنادی از خرید و فروش برده، گنجینه اسناد، شماره 47 و 48.
مقالات
آریان، حسین و مهدی رضا کمالی بانیانی و محمدعلی نقدی. 1396ش، «بررسی تطبیقی لیلی و مجنون با اصلی و کرم آذربایجان»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 11، شماره 41، صص 59-81.
رضاپور پرشکوهی، معصومه. 1388ش، «برده‌داری مدرن در فقه و حقوق کیفری»، نشریه نامه الهیات دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال، شماره 8، صص 44- 25.
یزدان‌پناه، زهره. 1382ش، «عشق، ایمان، مبارزه؛ نگاهی به رمان کلبه عمو تم»، نشریه ادبیات داستانی، شماره 66 و 67، صص 36- 39.
_||_
Azad, Hasan (1992) Behind Harem’s Curtains, Urmia: Anzali Publishers.
Askari Hasankelo, Asgar (2008) The Social Criticism of Contemporary Persian Novel, Tehran: Farzan Rooz Publishers.
Christensen, Arthur Emanuel (2000) Iranian in Sassanian Era, (trans. By Rashid Yasemi), Tehran: Qesse Pardaz.
Jafari, Asiyeh (2003) Slavery in Persian Literature, Shiraz: Navide Shiraz.
Mesbahi Pour Iranian, Jamshid (1979) The Social Fact and the Fiction World, Tehran: Amir Kabir Publishers.
Mihani, Mohammad in Monavvar (2009) Asrar Al-Towhid, Preface, Edition and Notation by Dr. Mohammad-Reza Shafiei Kadkani, Tehran Agah Publishers.
Navai, Abdolhossein (2002) Documents on Slave Business, Documents Archive, Nos. 47,48.
Nizami Ghanjavi, Elias in Yoosef (1999) Nizami Ganjavi’s Works, First Volume, in accordance with the edited version by Master Vahid Dastgerdi, by Saeed Ghanei, Tehran: Behzad Publishers.
Onsor ol Mali, Keykavoos ibn Eskanda (2007) Qaboosname, by. Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Elmi Farhangi Publishing Company.
Petrushevsk, A.P.; Beliaev, J.I (1977 Three Articles on Slavery, (trans. By Sirous Izadi, Tehran: Amir Kabir Publishers.
Qadyani, Abbas (2004) History, Culture and Civilization of Iran in Sassanid’s Era, Tehran: Farhang Maktoub.
Stowe, Harriet Beecher (1997) Uncle Tom’s Cabin, (trans. By Monir Jazani), Tehran: Amir Kabir Publishers.
Stowe, Harriet Beecher (2006) Uncle Tom’s Cabin (abridged version, trans. By Mohsen Soleimani), Tehran: Orough Publishers.
Travis, Buckner (2011) The History of World’s Literature, (trans. By ArabAli Rezaei), Tehran: Forouzan Publishers.
Zarrinkoub, Abdolhossein(1993) The Ganja Preceptor Looking for Neverland, Tehran: Sokhan Publishers.
Zhenes, Dominique (2009) The World’s Key Novels, (trans. Dr. Mohamad Majlesi), Tehran: Donyaye No.
Articles
Arian, Hossein; Mehdi Reza Kamali Baniani and Mohammad Ali Naqdi (2018) The Comparative Study of Layla and Majnun with Azerbaijani Asli and Karam, Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Vol. 11, No. 41, pp.59-81.
Rezapour Parshokouhi, Masoumeh (2009) Modern Slavery in Fiqh and Criminal Law, Journal of Theology of Islamic Azad University, North Tehran Branch, No. 8, pp.25-44.
Yazdan Panah, Zohreh (2003) Love, Faith, Battle; A Look at Uncle Tom’s Cabin, Journal of Narrative Literature, Nos. 66,67, pp.36-39.
