بررسی تطبیقی جلوههای آسمان و اجرام آسمانی در شعر بحتری و خاقانی
محورهای موضوعی : شعر
1 - دکتری زبان وادبیات عرب، دبیر آموزش و پرورش ناحیه 1 تبریز
کلید واژه:
چکیده مقاله :
آسمان و اجرام وابسته به آن مانند ماه، خورشید و ستارگان از دیرباز جلوههای گوناگون و تعیین کننده معنایی و تصویری در شعر کهن و معاصر فارسی و عربی داشته‌اند. بررسی این جلوه‌ها نقش مهمی در ورود به دنیای ذهنی شاعران و شناختن اندیشه‌ها و عواطف آنان دارد؛ ضمن اینکه، خواننده را با شگردها و ظرایف بلاغی به کار گرفته شده توسط هر شاعر بیش‌تر آشنا می‌سازد. بر این اساس و با توجه به همین اهمیت، پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی، بارزترین کارکردهای معنایی و تصویری آسمان و اجرام مربوط به آن را در اشعار دو شاعر بزرگ کلاسیک بررسی کند و به پُر نمودترین شباهت‌ها و تفاوت‌های شعر آن‌ها از این منظر بپردازد. یکی از این دو شاعر، بحتری شاعر پرآوازه عرب در قرن سوم و دیگری خاقانی شروانی، شاعر برجسته قرن ششم در ایران می‌باشد. این دو شاعر توجهی بارز وتعیین کننده به آسمان، خورشید، ماه و ستارگان داشته‌اند و تصاویری که از این عناصر مربوط به طبیعت ساخته‌اند، سزاوار بررسی است.
The sky and its relevant luminaries such as the moon, the sun and the stars have had various and determining manifestations in ancient and contemporary Arabic and Persian poetry. Studying these manifestations help us entering the poets' mind and know their thoughts and emotions; and it also makes the reader familiar with the applied techniques and rhetoric. Accordingly the present paper intends to study the most predominate semantic and pictorial applications of the sky and the related luminaries in two great classic poets' works – Buhturi, the famous Arab poet of third century and Khaqani Shervani, Iranian well known poet of sixth century. Both had special attention to the sky and the related luminaries, the sun, the moon and the stars. The images they have created are worthy to study.
قرآن کریم.
کتب فارسی
بهار، مهرداد. 1362ش، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: طوس.
ترابی، سیّد محمد. 1382ش، نگاهی به تاریخ ادبیات ایران از روزگار پیش از اسلام تا اوایل قرن هفتم، چاپ اول، تهران: ققنوس.
خاقانی. 1375ش، دیوان خاقانی، به تصحیح دکتر میر جلال الدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
دشتی، محمّد. 1340ش، شاعری دیرآشنا، تهران: بی نا.
عفیفی، رحیم. 1376ش، فرهنگنامه شعری، چاپ دوم، تهران: سروش.
ماهیار، عبّاس. 1394ش، نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران: اطّلاعات.
کتب عربی
البحتری، ابو عبادة الولید بن عبید. 1987م، دیوان البحتری، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
بدوی، أحمد. 1970م، البحتری، الطبعة الأولی، القاهرة: دار المعارف.
البلتاجی، محمد الأنوار. 1985م، من وصایا القرآن الکریم، الطبعة الثانیة، القاهرة: دار التراث العربی.
زیّات، أحمد حسن. 2005م، تاریخ الأدب العربی، الطبعة التاسعة، بیروت: دار المعرفة.
شراره، عبداللطیف. 1998م، شعراؤنا القدامی، الطبعة الأولی، بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
الشکعۀ، مصطفی. 1979م، الشعر والشعراء فی العصر العباسی، الطبعة الأولی، بیروت: دار العلم للملایین.
شلق، علی. 2006م، البحتری، الطبعة الأولی، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
المعرّی، ابوالعلاء. 1936م، عبث الولید، الطبعة الأولی، دمشق: مطبعة الترقی.
مقالات
سهرابی، فرخنده. 1393ش، «بررسی نماد خورشید در شعر امل دنقل و شفیعی کدکنی»، کاوشنامه ادبیّات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال چهارم، شماره 14، ص4.
کرمی، محمّدحسین. 1389ش، «خاقانی معمار زبان و خیال»، مجله علمی- پژوهشی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال دوم، شماره پیاپی 2-1، ص 16.
مشهور، پروین‌دخت. 1388ش، «ماه و خورشید در شعر خاقانی»، فصلنامه تخصّصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، صص 82-9.
_||_
Bibliography
The Holy Quran.
Persian books
Bahar, Mehrdad,(1362), Research in Iranian mythology, Tehran: Tus.
Torabi, Sayed Mohammad, (1382)' look at the history and literature of the preIslamic period to the early seventh century, first edition, Tehran: Phoenix.
Khaghani, (1375), Diwan Khaghani , the correction Dr.myr jalaludin Cazzazi, printing, Tehran: Nshr mrkz.
Dashti, Mohammad, (1340), Late poet familiar, Tehran.
Afifi, Rahim, (1376), a poem Encyclopedia, Second edition, Tehran: Sorous.
Mahyar, Abas, (1394), the old astronomy and its reflection in Persian literature, second edition, Tehran: Information.
Arabic books
Buhturi, Cult Abu Walid bin obaid, (1987), Diwan Buhturi, First Edition, Beirut: Dar Scientific book.
Badawi, Ahmed,(1970), Buhturi, First Edition, Cairo: Knowledge House.
Beltagui 'Muhammad Anwar' of the commandments of the Koran 'second edition' Cairo Arab Daraltrat.'
Zayat, Ahmed Hassan, (2005), the history of Arabic literature, Beirut, ninth edition, Beirut: Dar Al Marefat.
Sharara, Abdul Latif, (1998), the old poets, the first edition, Beirut: The Global Company for a book.
Alshaket, Mustafa, (1979), Poetry and Poets in the era of the Abbasi, First Edition, Beirut: Daralalm for millions.
Shalag, Ali, (2006), Buhturi, First Edition, Beirut: Dar and library Halal.
Moarri, Abulala, (1936), Abs olwalid, the first edition, Damascus: Press advancement.
Articles
Karami, Mohammad hossein., (1389), "Khaghani architect of language and literature", Scientific magazine literary arts University Esfahan, Issue successive 2-1, page16.
Mashhour Perwin Dokht, (1388), " Moon and Sun in poetry khaqany", Journal of Persian literature Islamic Azad University of Mashhad (pdf), page 9-82.
Sohraby, Farkhondeh, (1393), Review sun symbol in poetry Amal Danqal and Shafiee Kadkani, Explore a comparative literature Razi University kermanshah, forth year, Number 14, page 4.
