بررسی تطبیقی مشاغل و طبقات اجتماعی در آثار سعدی و متنبی

محورهای موضوعی : شعر

محمد رعیت ¹ (دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد)
محمد شاه بدیع زاده ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی مشهد)
محمود مهدوی دامغانی ³ (دانشیار بازنشسته دانشگاه فردوسی مشهد)

تاریخ دریافت : 1397/12/17 تاریخ پذیرش : 1397/12/17 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

آشنایی با فرهنگ عامیانه در فهم متون ادبی و ظرایف آن‌ها مدخلیت دارد. همین نکته لزوم پرداختن به این مهم را مسلّم می‌کند. بنابراین ضروری است که روند تأثیرپذیری شاعران از فرهنگ عامیانه قبل از خود و تأثیرگذاری آثار ایشان بر فرهنگ و ادب عامّه بعد از خود بررسی و بیان شود. این امر موجب درک بهتر و فهم درست تر آثار ادبی می‌شود. در این مقاله به بررسی تطبیقی ضرب المثل‌های فرهنگ عامیانه مشاغل و طبقات اجتماعی در آثار سعدی و متنبی پرداخته است. هدف از این مقاله استخراج و طبقه بندی و بررسی تطبیقی مشاغل اجتماعی و فرهنگ عامّه در آثار سعدی و متنبی می‌باشد. این مقاله با روش کتابخانه ای اطلاعات را فراهم کرده و پس از تحلیل محتوایی اطلاعات، آن‌ها را به شکل توصیفی- تحلیلی ارائه کرده است. بر اساس نتایج پژوهش درمی یابیم که فرهنگ عامیانه در بسیاری از مشاغل و طبقات اجتماعی متجلی شده است که برخی از آن‌ها ریشه در دین و مذهب جوامع دارند و برخی ریشه در اساطیر و افسانه ها، و برخی نیز باورهایی خرافی، بی پایه و برساخته ذهن عامّه مردم است. هر دو شاعر ضرب المثل های فراوانی را در آثار خود برای طبقات اجتماعی و مشاغل مختلف به کار برده‌اند که این امر از لحاظ مردم شناسی، جامعه شناسی و روان‌شناسی اجتماعی حائز اهمیت است.

چکیده انگلیسی:

Getting acquainted with pub culture seems essential to understand literary texts and their complications. Therefore, it is vital to state the process of how the poets are affected by their past pub culture and how they affect the pub culture of the generations to come. It paves the way for better and more correct understanding of literary texts. The present study, whose aim is to extract and classify social occupations and pub culture in Sa’di and Mutanabbi’s works comparatively reviews pub culture proverbs concerning occupations and social classes in Sa’di and Mutanabbi’s works. This research employed library based method to collect data, analyzed the content, and then presented them descriptively and analytically. The findings show that pub culture is revealed in many occupations and social classes of which some are rooted in religion, some in myths and legends, and some in superstitions. Both poets used many proverbs for various occupations and social classes, and it is anthropologically and socio- psychologically significant.

منابع و مأخذ:

ابن خلدون، عبدالرحمن. ۱۳۶۹ش، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات معین.

رادمنش، عطا محمد. ۱۳۸۶ش، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی گلشن راز بر اساس مفاتیح الاعجاز، نجف آباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.

سجادی، سید جعفر. ۱۳۶۱ش، فرهنگ علوم عقلی، تهران: انتشارت انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.

صرفی، محمدرضا. ۱۳۸۷ش، افسانه‌های مردم کرمان، چاپ اول، کرمان: مرکز کرمان شناسی.

صفا، ذبیح الله. ۱۳۸۲ش، تاریخ ادبیات در ایران(زبان و ادبیات فارسی در دو قرن هفتم و هشتم هجری)، ج 2/3، چاپ دوازدهم، تهران: چاپخانه رامین.

فاخوری، حنا. ۱۹۹۵م، الجامع فی الأدب العربی، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الجیل.

فروزانفر، بدیع الزمان. ۱۳۷۷ش، شرح مثنوی شریف، 3 ج، چاپ هشتم، تهران: انتشارات زوار.

فروغی، محمدعلی. ۱۳۶۵ش، کلیات سعدی، چاپ پنجم، تهران: چاپخانه سپهر.

قرشی، محمد بن احمد. ۱۳۶۰ش، معالم القریة فی احکام الحسبة(آیین شهرداری در قرن هفتم)، ترجمه جعفر شعار، چاپ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

منوچهریان، علیرضا. ۱۳۹۰ش، ترجمه و تحلیل دیوان متنبی از شرح برقوقی، دو جلد، چاپ سوم، تهران: زوار.