تحلیل تطبیقی فراقیه در اشعار عربی و فارسی

محورهای موضوعی : شعر

نسرین زرگرزاده دزفولی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.)
عباس ماهیار ² (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران(استاد تمام).)
احمد ذاکری ³ (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران(دانشیار).)

تاریخ دریافت : 1395/09/04 تاریخ پذیرش : 1395/09/04 تاریخ انتشار : 1395/08/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

با تطبیق فراقیه‌های فارسی و عربی می‌توان به وجوه مشترک آن‌ها، از لحاظ لفظ و مضمون، پی برد. شاعران فارسی‌زبان برخی مضامین شعری خود را از اشعار عربی قبل و بعد از اسلام، از جمله معلقات سبعه، قصاید متنبی و ... گرفته‌اند. در این مقاله ابتدا دو قصیده عربی، یکی معلقه امرؤالقیس، مربوط به قبل از اسلام و دیگری قصیده برده بوصیری، از اشعار دوره بعد از اسلام، تحلیل شده است؛ سپس با تحلیل معنایی چند قصیده و غزل فراقی فارسی، از شاعران ادوار مختلف، به مقایسه و تطبیق فراقیه‌های دو زبان و تأثیرپذیری آن‌ها از هم پرداخته شده است. با این مقایسه، می‌توان دریافت که بسامد برخی واژه‌ها و مضامین، در اشعار فراقی عربی و فارسی پرکاربردتر است. از آن جمله می‌توان به واژه‌ها و تصاویری چون یار، دیار، ساربان، محمل، شتر،کاروان، وادی، اشک، آه، منزل، گریه بر خرابه و ... اشاره کرد.

چکیده انگلیسی:

One can find out the similar lexicon and conceptual aspects by comparing the Arabic and Persian separation poetries. Persian poets derived some of their poetic concepts from Arabic poetries before and after Islam. The present article initially studies two Arabic odes: one for Imra’ ul-Qais – before Islam – and the other for Boosiri – the poet after Islam. Finally it analyzes both languages separation poetries and their affections on one another. It could be resulted out that the frequency of some lexicons and concepts are more applicable in both languages such as beloved, hometown, camel, caravan, desert, tear, sorrow, cry and so on.

منابع و مأخذ:

ترجانی زاده، احمد. 1382ش، شرح معلقات سبع، با مقدمه و تعلیقات جلیل تجلیل، تهران: سروش.

حافظ، شمس الدین محمد. 1369ش، دیوان، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: انتشارات زوار.

دهلوی امیر خسرو. 1380ش، دیوان، با مقدمه و اشراف محمد روشن، چاپ دوم، تهران: انتشارات نگاه.

سعدی شیرازی، مصلح الدین. 1379ش، کلیات، به تصحیح محمد علی فروغی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

شمیسا، سیروس. 1381ش، شاهدبازی در ادبیات فارسی، تهران: نشر فردوس.

الصنهاجی البوصیری، محمد بن سعید. 1389ش، قصیده برده، ترجمه محمدرضا عادل، آستان قدس رضوی(به نشر)، چاپ اول.

صورتگر، لطفعلی. 1384ش، منظومه‌های غنایی ایران، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.

عاملی بهایی، بهاءالدین محمد. 1361ش، کلیات اشعار و آثار شیخ بهایی، مقدمه به قلم سعید نفیسی، ج1، تهران: نشر چکامه.

نیشابوری امیر معزی. 1385ش، کلیات دیوان، به تصحیح و شرح محمدرضا قنبری، تهران: زوّار.

 

مقالات

معروف، یحیی و حاتمی پروین. پاییز و زمستان 1392ش، «بررسی تطبیقی غم فراق در غزلیات سعدی و شاب الظریف»، نشریه ادبیات تطبیقی، دانشکده ادبیات علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 5، شماره 9.