از فنا تا وحدت در اندیشه مولانا و ابن فارض
محورهای موضوعی : شعر
1 - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
2 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
کلید واژه:
چکیده مقاله :
ابن فارض از بزرگ‌ترین سرایندگان شعر صوفیانه در ادبیات عرب است؛ از طرفی مولانا خداوندگار عشق و عرفان در ادبیات فارسی است. این دو عارف بزرگ در بسیاری از موضوعات عرفانی تشابه دارند. مولانا و ابن فارض بر این باورند که فنا در نهایت به وحدت می‌انجامد و وحدت را در فناء فی الله می‌جویند. آن دو معتقدند برای رسیدن به وحدت، سالک در ابتدا از هستی ظاهــری خود جدا می‌شود، سپس در معشـوق چنان غرق می‌شود که خودی از او باقی نمی‌ماند، با گذشتن از این مرحله عارف در وحدتی عاشقانه محبوب ازلی خود را در می‌یابد. اهمیت این موضوع و شباهت‌هایی که میان اندیشه‌های ابن فارض و مولانا در این زمینه وجود دارد طلب می‌کند تا مفهوم فناء فی الله و بقاء بالله در آثار این دو عارف بررسی و مطابقت داده شود.
Ibn-Faridh was one of the greatest poets of Sufi poetry in Arabic literature. Rumi, on the other hand, has always been the leading lord of love and mysticism in Persian literature. Rumi and Ibn-Faridh both believe that annihilation would culminate in unity, and they both seek divine union through annihilation. Both assert that, in order to obtain union, the spiritual seeker must first separate themselves from their physical beings, and must then be immersed in the Beloved so that there is nothing left of their own egos. Passing through such a stage, the mystic seeker will find his Eternal Beloved in a union of love. The great importance of this subject and the similarities between the beliefs of Rumi and Ibn-Faridh demands a thorough investigationofthe notions of annihilation in God(Fana), and total integration in God (baqa).
ابن عربی، محی الدین. بی تا. فتوحات المکیه. بیروت: دار صادر.
ـــــــــ . 1385. فصوص الحکم. تصحیح وتوضیح محمدعلی موحد و صمد موحد. چ اول. تهران: کارنامه.
ابن الفارض، عمر. 1971م. دیوان ابن فارض. تصحیح مهدی محمد ناصرالدین. الطبعه الثالثه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ترکه اصفهانی، صائن الدین علی بن محمد.1384. نظم الدّر. تصحیح اکرم جودی نعمتی. چ اول. تهران: میراث مکتوب.
جامی، نور الدّین عبدالرّحمان. 1379. بهارستان و رسائل جامی. مقدمه و تصحیح اعلا خان افصح زاد. چ اول. تهران: میراث مکتوب.
زمانی، کریم. 1382. شرح جامع مثنوی معنوی. چ دوازدهم. تهران: اطلاعات.
ــــــــــ . 1382. میناگر عشق. چ اول. تهران: نی.
سجادی، سید جعفر. 1389. فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چ نهم. تهران: طهوری.
ضیاء نور، فضل الله. 1369. وحدت وجود. چ اول. تهران: زوار.
فروزانفر، بدیع الزمان. 1386. شرح مثنوی شریف. سه جلد. تهران: زوار.
عزّالدین محمود کاشانی. 1389. کشف الوجوه الغرّ لمعانی نظم الدّر. تصحیح وتحقیق محمد بهجت. چ اول. قم: آیت اشراق.
ــــــــ . 1381. مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. با تصحیح و مقدمه و تعلیقات جلال الدین همایی. چ ششم. تهران: هما.
کی منش، عباس. 1366. پرتو عرفان. شرح اصطلاحات عرفانی کلیات شمس. چ اول. تهران: سعدی.
لاهیجی، شمس الدین محمد. 1387. مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز شبستری. با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگر و عفت کرباسی. چ هفتم. تهران: خاشع.
مولوی، مولانا جلال الدین محمد. 1369. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد الین نیکلسون. چ هفتم. تهران: مولی.
ـــــــ . 1363. کلیات شمس تبریزی. تصحیح وحواشی بدیع الزمان فروزانفر. چ سوم. تهران: دانشگاه تهران.
ــــــــ . 1389. فیه ما فیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. چ اول. تهران: امیرکبیر.
یثربی، سید یحیی. 1377. فلسفه عرفان. چ چهارم. قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه قم.
مقالات
سیدی، سید حسین. «بررسی تطبیقی فنا در شعر حافظ و تائیه کبری ابن فارض». فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. سال 5. شماره 18. صص 90-69.
حسن‌زاده، شهریار. بهار 1388. «تجلی و تلاقی هفت شهر عشق در آثار مولانا و پائولو کوئیلو». فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال 3. شماره 9. صص 47-68.
