نقد و تحلیل روانکاوانه رنگ قرمز در اشعار عمر ابو ریشه و قیصر امین پور بر اساس نظریه ی ماکس لوشر

محورهای موضوعی : شعر

سکینه صارمی گروی ¹ , رقیه مهماندوست کتلر ²

1 - فردوسی
2 - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی ،دانشگاه فرهنگیان مشهد

تاریخ دریافت : 1401/04/07 تاریخ پذیرش : 1401/09/27 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: عمر ابوریشه, قیصر امین‌پور, ادبیات پایداری, نماد, رنگ,

چکیده مقاله :

در ادبیات امروز، نمادها نقش مهمی در تصویرآفرینی و انتقال معانی ایفا می‌کنند. یکی از این نمادها که به شکلی هوشمندانه از سوی شاعران مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنصر رنگ است. از همین روی شاعران مقاومت با بکارگیری رنگ‌های مختلف سعی در بیان آرمان‌ها و خواسته‌های خود دارند. به‌عنوان نمونه قیصر امین‌پور در ادبیات فارسی و عمرابوریشه در ادبیات عربی با بکارگیری نمادها در آثار خود، تداعی‌های پر رمز و رازی در حوزه‌های تمثیلی با زمینه‌های گوناگون فرهنگی، آیینی و تاریخی آفریده‌اند. عنصر رنگ یکی از اجزای مهم صورخیال و یکی از عناصر برجسته زبان نمادین این دو شاعر که در خدمت بیان مفاهیم موردنظرشان قرار گرفته است.. نقد و بررسی و تحلیل رنگ سرخ که بیش‌ترین بسامد کاربردی را در اشعار این دو شاعر داشته‌ است، موضوع اصلی این مقاله را تشکیل می‌دهد. روش کار به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان می‌دهد که هر دو شاعر از رنگ سرخ نماد کمال، شهادت، اعتراض و قیام بهره برده‌اند.

چکیده انگلیسی:

In today's literature, symbols play an important role in depicting and conveying meanings. One of these symbols that is cleverly used by poets is the element of color. Therefore, resistance poets try to express their ideals and desires by using different colors. As an example of Qaisar Aminpour in Persian literature andBy using symbols in their works, Omar Aburisheh has created mysterious associations in allegorical fields with various cultural, ritual and historical backgrounds. The element of color is one of the important components of the imaginary and one of the prominent elements of the symbolic language of these two poets, which has been used to express their intended meanings. This article forms. The method is descriptive-analytical and the results show that both poets have used red as a symbol of perfection, martyrdom, protest and uprising.. The method is descriptive-analytical and the results show that both poets have used red as a symbol of perfection, martyrdom, protest and uprising.

منابع و مأخذ:

آیتن، جوهانز، 1374؛ کتاب رنگ، ترجمه محمدحسین حلیمی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

أبوریشه، عمر، 2005، الأعمال الشعریه الکامله، با مقدمه عمر شبلی، ط 1، بیروت: دارالعوده (دو جلد).

إبن خلکان، شمس­الدین أحمد بن أبی بکر، بی­تا، وفیات الأعیان، تحقیق محمد محی­الدین عبدالحمید، بیروت: دار صادر.

إسماعیل، عزالدین، بی­تا، الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره القنیه و المعنویه، بیروت: دارالثقافه.

امین­پور، قیصر. 1372 ش، آینه­های ناگهان، تهران: نشر افق.

امین­پور، قیصر. 1364 ش، تنفس صبح، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.

بلعمی، ابوعلی محمد، 1385، تاریخ بلعمی، مصحح محمد تقی بهار، تهران، زوار

البستانی، بطرس، بی تا، ادباء العرب، بیروت، دارالجبل

تبریزی، محمدحسین بن خلف. 1376 ش، برهان قاطع، تهران: انتشارات امیرکبیر.

جحا، میشال خلیل، 2003، الشعر العربی الحدیث من أحمد شوقی إلی محمود درویش، ط 2، بیروت: دارالعودۀ.

جوادی آملی، عبدالله، 1388، معاد در قرآن، بی جا، اسراء

الخیر، هانی، 2005، عمر ابوریشه، قیثاره الخلود، دمشق، دار رسلان

داد، سیما. 1382 ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.

دندی، محمد اسماعیل، بی­تا، عمر أبوریشۀ، دراسۀ فی شعره و مسرحیاته، ط 1، دمشق: دارالمعرفۀ.

الدهان، سامی، 1968، الشعراء الأعلام فی سوریه، ط 2، بیروت: دارالأنوار.

دی، جاناتان و لسلی تایلو، 1387، روان­شناسی رنگ، ترجمه مهدی گنجی، چ 1، تهران: ساوالان.

ریاض، عبدالفتاح. 1965 م، التصویر الملون الکتاب الخامس فی سلسله التصویر الضوئی، الطبعه الاولی، قاهره: مکتبه الأنجلو المصریه.

رستگار فسایی، منصور، 1369، تصویرآفرینی در شاهنامه فردوسی، شیراز، دانشگاه شیراز

روزنامه العالم، ش 340، 1990.

سان، هواردو دورتی، 1378، زندگی با رنگ، ترجمه نغمه صفاریان، تهران، اساطیر

شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1385،صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگه

طالو، محیی­الدین، بی­­تا، الرسم و اللون، دمش: مکتبه اطلس.

علی­اکبرزاده، مهدی، 1375، رنگ و تربیت، چ 2، تهران: میشا.

الفاخوری، حنا، 1986، الجامع فی تاریخ الأدب العربی، الأدب الحدیث، ط 1، بیروت: دارالجیل.

فلمار، کلاوس برند، 1376، رنگ­ها و طبیعت شفابخش آنها، ترجمه شهناز آذرنیوش، چ 1، تهران: ققنوس.

الکیالی، سامی، 1968، الشعر العربی المعاصر فی سوریه، ط 3، مصر: دارالمعارف.

لوشر، ماکس. 1386 م، روان­شناسی رنگ­ها، ترجمه ویدا ابی­زاده، تهران: نشر درسا.

لوشر، ماکس، 1373، روانشناسی رنگ­ها، ترجمه ویدا ابی زاده، تهران، درسا

مختار عمر، احمد. 1997 م. اللغه و اللون، الطبعه الثانیه، قاهره: دار الکتب العلمیه.

ویلز، پولین، 1374، رنگ درمانی، مترجم مرجان فرجی، تهران، درسا

هزاع الزواهره، ظاهر محمد، 2007، اللون و دلالاته فی الشعر، ط 1، عمان: دارالحامد.

هانت، رونالد، 1378، هفت کلید رنگ درمانی، تهران، جمال الحق

مقالات

 حسن لی، کاووس، احمدیان، لیلا، 1387، بازنمود رنگ های سرخ، زرد، سبز و بنفش در شاهنامه فردوسی، ادب و زبان(نشریه کرمان)، شماره 23، پیاپی 20، از ص 59 تا ص 88

رحمدل، غلامرضا، 1373،حماسه در انقلاب، در مجموعه مقالات سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، تهران، سمت، صص 203-226

سمتی، محمدمهدی و نرجس طهماسبی نگهداری. پاییز 1390، «رنگ­های نمادین در اشعار صلاح عبدالصبور»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، دوره 7، شماره 20، صص 109-132.

شریفان، مهدی، 1384، نماد در اشعار سهراب سپهری، پژوهشنامه علوم انسانی :   بهار و تابستان 1384 , دوره  - , شماره  46-45 (ویزه نامه زبان و ادبیات فارسی) ; از صفحه 113 تا صفحه 130 .

فتوحی، محمود، 1387، سه صدا، سه سبک و سه رنگ در شعر قیصر امین پور، ادب پژوهی، ش 5، صص 9-30

محمدی، علی و جمیله زارعی، پاییز 1390، بررسی و تحلیل آرایه نماد در سروده های قیصر امین پور، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 22، صص 147-174

نیکوبخت، ناصر و علی قاسم­زاده. زمستان 1384، «زمینه­های نمادین در شعر معاصر»، نشریه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دوره جدید، شماره 18، پیاپی 15، صص 209-239.

واردی، زرین تاج، و آزاده مختارنامه، 1386، بررسی رنگ در حکایت های هفت پیکر نظامی، ادب پژوهی، ش 2، صص 167-189.