تبیین شاخصه دینی در اندیشه حکومتی سعدی و طرطوشی؛ موردکاوی گلستان و سراج الملوک
محورهای موضوعی : شعرفاضل عباس زاده 1 , شهرام دلشاد 2
1 - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان
2 - مدرس گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه گیلان
کلید واژه: ادبیات تطبیقی, دین, شیوه حکومتی, ادبیات تعلیمی, سیاست,
چکیده مقاله :
آثار مختلفی در ادبیات فارسی و عربی پدید آمده‌اند که با رویکردی موعظه‌گونه، اقشار مختلف مردم را مورد مناصحه و ارشاد قرار داده و سعی در تقویت اخلاق و تحکیم مدنیت جامعه داشته‌اند. از جمله این اقشار سلاطین و شاهان هستند که نویسندگان این آثار، این گروه را مخاطب قرار داده و تلاش نموده اند جایگاه سلطان و شیوه‌هایی حکومتی وی را تشریح نمایند و در این میان به اصول دینی، سیاسی، و اخلاقی و مدیریتی و نظائر آن توجه داشته‌اند. سعدی در گلستان خود در بابی مخصوص به سیرت پادشاهان و در دیگر ابواب به طور گذرا، به اخلاق و محاسن و مساوی این گروه می‌پردازد و به نوعی بایدها و نبایدهای آن‌ها را ذکر می کند. طرطوشی نیز در سراج الملوک درباره سلاطین سخن رانده و اصول اخلاقی و سیاسی که باید ملک به آن آراسته باشد را بیان می دارد. این پژوهش در صدد است تا به شکلی ویژه، نقش شاخصه دینی را در اندیشه حکومتی سعدی و طرطوشی در سه محور جایگاه سلطان، شیوه حکومتی، و مفهوم زوال پذیری حکومت، مورد بررسی قرار دهد.
Various works have appeared in Persian and Arabic literature that, with a preaching approach, have consulted and guided different segments of the people and tried to strengthen morality and consolidate the civilization of society. Among these groups are sultans and kings whose authors have addressed this group and tried to explain the position of the sultan and his methods of governing, including religious, political, moral, managerial and similar principles. Attention. In "Golestan", Saadi in a special chapter investigates the character of kings and in other chapters, briefly deals with the ethics, merits and equality of this group and mentions their do's and don'ts. Tartoushi also talks about sultans in "Seraj al-Moluk" and states the moral and political principles that the property should be adorned with. This study seeks to specifically examine the role of religious character in Saadi's governmental thought and Tartushi in the three axes of the sultan's position, governmental style, and the concept of government decay.
کتابنامه
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن خلدون، عبدالرحمن. 2001م، مقدّمة ابن خلدون، بیروت: دار الفکر.
ابن طقطقی، محمد بن علی. 2000م، الفخری فی الآداب السلطانیة، بیروت: دار صادر.
آستین، رنی. 1374ش، آشنایی با حکومت، ترجمه: لیلا سازگار، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حقدار، علیاصغر. 1382ش، قدرت سیاسی در اندیشه ایرانی، تهران: انتشارات کویر.
راوندی، مرتضی. 1373ش، تاریخ تحولات اجتماعی، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
سعدی، مصلح الدین. 1391ش، گلستان، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: باران.
سعدی، مصلح الدین. 1387ش، گلستان، به تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلحالدین. 1374ش، بوستان سعدی، به تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
السیّال، جمال الدین. بی تا، أبی بکر الطرطوشی، العالم الزاهد الثائر، بی جا: بی نا.
طرطوشی، ابوبکر. 1994م، سراج الملوک، قاهرة: دار المصریة اللبنانیة.
ماسه، هانری. 1364ش، تحقیق درباره سعدی، ترجمه مهدی اردبیلی و غلامحسین یوسفی، تهران: توس.
مقالات
صفری نژاد، حسین. 1389ش، «بررسی اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی سعدی»، فصلنامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره 28، صص 216- 239.
میلانی، عباس. 1387ش، تجدد و تجدد ستیزی در ایران، چاپ ششم، تهران: نشر اختران.
ظهیری ناو، بیژن و عمران پاک مهر. 1387ش، «اندیشه‌های حکومتی و سیاسی سعدی در بوستان و گلستان»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 58، صص 99- 122.
کبوتری، جواد. 1396ش، «بررسی تطبیقی سیاست مدن در گلستان سعدی و کلیله و دمنه عربی»، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، سال دوازدهم، شماره 46، صص 275- 301.
_||_
The Holy Quran.
Nahjolbalagheh.
Ibn Khaldun, Abdul Rahman 2001, introduction by Ibn Khaldun, Beirut: Dar al-Fikr.
Ibn Taqtaqi, Muhammad ibn Ali 2000 AD, Pride in Sultanate Etiquette, Beirut: Dar Sader.
Austin, Renny. 1995, Introduction to the Government, translated by Leila Sazegar, Tehran: University Publishing Center.
Haqdar, Ali Asghar. 2003, Political Power in Iranian Thought, Tehran: Kavir Publications.
Ravandi, Morteza 1994, History of Social Developments, Seventh Edition, Tehran: Negah.
Saadi, Moslehuddin 2012, Golestan, edited by Mohammad Ali Foroughi, Tehran: Baran.
Saadi, the reformer of religion. 2008, Golestan, edited by Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Kharazmi. Saadi, Musleh al-Din 1995, Bustan Saadi, edited by Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Kharazmi.
Al-Sayal, Jamal al-Din. No date, Abi Bakr Al-Tartoushi, Al-Alam Al-Zahid Al-Thair, Bi Ja: Bi Na.
Tartushi, Abu Bakr. 1994, Siraj al-Moluk, Cairo: Lebanese Egyptian Dar.
Mase, Henry. 1985, Research on Saadi, translated by Mehdi Ardabili and Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Toos.
Articles
Safarinejad, Hussein 2010, "A Study of Saadi's Political and Social Thoughts", Quarterly Journal of Persian Literature, Islamic Azad University of Mashhad, No. 28, pp. 216-239.
Milani, Abbas 2008, Modernity and Anti-Modernism in Iran, sixth edition, Tehran: Akhtaran Publishing.
Zahiri Nav, Bijan and Imran Pak Mehr. 2008, "Saadi Government and Political Thoughts in Bustan and Golestan", Journal of Humanities, No. 58, pp. 122-99.
Kabutari, Javad. 2017, "Comparative study of civil policy in Golestan Saadi and Kelileh and Demneh Arabic", Journal of Comparative Literature Studies of Jiroft, Volume 12, Number 46, pp. 275-301.
