بررسی تطبیقی سیمای زن در اشعار نظامی و سعدی

محورهای موضوعی : شعر

خدیجه مرتضایی ¹ , احمد حسنی رنجبر ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، تهران مرکزی
2 - استاد دانشکده ی زبان و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی، شعبه ی تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

تاریخ دریافت : 1397/09/18 تاریخ پذیرش : 1400/10/05 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: زیبایی, کلاسیک, غنایی, ادبیات عامیانه و نیمه عامیانه, پارسایی,

چکیده مقاله :

این مقاله به بررسی و مقایسه سیمای زن در اشعار دو شاعر بزرگ، نظامی و سعدی، از دیدگاه نقد سیمای زن می‌پردازد. این دیدگاه‌ها در مورد مدح و ذم‌ها درباره زن جایگاه بارزی پیدا می‌کند. در جستار حاضر تلاش بر آن است تا با بررسی صفات زن در اشعار این دو شاعر به سیمای حقیقی زن در آن دوران پی ببریم و با اشاره به پاره‌ای از اشعار به دیدگاه حقیقی آن‌ها درباره زن عینیت بخشیم و نشان دهیم که در بسیاری از اوقات تنها تأثیر اوضاع اجتماعی نیست که موجب نگاه مردسالاری در نویسنده یا شاعر می‌شود، بلکه خصلت‌های فردی، خانوادگی، محیط و باورهای سنتی بسیار مؤثر است. در این مقاله ابتدا نکات مثبت سپس جنبه‌های منفی زنان مورد بررسی قرار گرفته است. در نقد شخصیت زنان در آثار نظامی و سعدی می‌توان گفت که شخصیت‌های اصلی زنان شامل مهین بانو، شیرین، مریم، شکر، نوشابه بردعی و ماریه قبطی می‌باشند و در آثار سعدی از زن خاصی نام برده نشده است.

چکیده انگلیسی:

The present article studies and compares the image of woman in two great poets - Nezami and Saadi – poetries from the critiqual perspective of woman image. These views are prominent on praise and guilt about women. The research tries to find the true image of women in that period by studying the attributes of women in the poems of the abovementioned poets and to objectify their true views about women by referring to some of the poems,  and show that in many cases not only the influence of social conditions makes the writer or poet look patriarchal, but rather the individuals, family, environment and traditional beliefs. The article initially studies the positive points and then the negative aspects of women. Criticizing the character of women in Nezami and Sa’adi's works, it can be claimed that the main characters of women include Mahin Banu, Shirin, Maryam, Shekar, Noshabeh Bardei and Maria Al-Qibtiyya, no specific woman is mentioned in Saadi's works.

منابع و مأخذ:

حسین زاده، آذین. 1383ش، زن آرمانی، زن فتانه، چاپ دوم، تهران: نشر فقرا.

دورانت، ویل. 1378ش، تاریخ تمدن، مترجم: احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.

زرین کوب، عبدالحسین. 1386ش، با کاروان حله، تهران: انتشارات علمی.

ستاری، جلال. 1375ش، سیمای زن در فرهنگ ایران، تهران: نشر مرکز.

سعدی. 1368ش، بوستان، تهران: خوارزمی.

سعدی. 1370ش، گلستان، تهران: اننتشارات صفی علیشاه.

سعدی. 1385ش، کلیات، تهران: چاپ خاشع.

سیرجانی، سعید. 1384ش، سیمای دو زن، چاپ نهم، تهران: نشر پیکان.

عابدینی مطلق، کاظم. 1396ش، کلیات حکیم نظامی گنجوی، چاپ اول، تهران: آدینه سبز.

عابدینی، حسن. 1386ش، صد سال داستان نویسی، جلد اول، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه.

کدیور، جمیله. 2001 م، المرأة رؤیة من وراء الجدر، ترجمه سرمد علمایی، بیروت: دار الفکر المعاصر.

مصطفوی، سیدجواد. 1369ش، حجاب و آزادی، مجموعه سخنرانی و کنفرانس زن، بی جا: سازمان تبلیغات اسلامی.

یوسفی، غلامحسین. 1363ش، چشمه روشن، تهران: علمی و فرهنگی.

 

مقالات

بهداروند و نفیسی. 1380ش، «آسمان یک رنگی، جایگاه و زن در شعر احمد شاملو و نزار قبانی»، مجله ارمغان.

جودی نعمتی، اکرم. 1383ش، «زن در آیینه شعر فارسی»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان.

راسخ، نرگس. 1383ش، «پوشش و حجاب زنان در تمدن‌های ایران باستان»، ماهنامه دانش و مردم، شماره 3 و 4.

سیرجانی، سعید. 1372ش، «سیمای زن در نظر نظامی»، مجله ایرانشناسی، شماره 17.

طباطبایی، سوده السادات. 1387ش، «بررسی اجمالی ارزش و جایگاه زن در اقوام و ملل»، نشریه مشکوة النور.

 

Hosseinzadeh, Azin 2004, The Ideal Woman, The Instigator Woman, Second Edition, Tehran: Foqaraa Publications

Durant, Will. 1999, History of Civilization, Translator: Ahmad Aram, Tehran: Elmi Farhangi Press

Zarrinkoob, Abdol Hossein 2007, with Holla Caravan, Tehran: Elmi Publications.

Sattari, Jalal. 1996, The Image of Women in Iranian Culture, Tehran: Markaz Publishing.

Saadi. 1989, Bustan, Tehran: Kharazmi.

Saadi. 1991, Golestan, Tehran: Safi Alishaa Publications.

Saadi. 2006, Complete Works of Sa’adi, Tehran: Khaashe’ Publications

Sirjani, Saeed 2005, The image of two women, ninth edition, Tehran: Peykan Publications Abedini Motlagh, Kazem. 2017, Complete Works of Hakim Nezami Ganjavi, first edition, Tehran: Adineh Sabz Publications.

Abedini, Hassan 2007, One Hundred Years of Fiction, Volume One, Fourth Edition, Tehran: Cheshmeh Publications

Mustafavi, Seyed Javad 1990, Hijab and Freedom, Collection of Women's Lectures and Conferences, Islamic Propaganda Organization.

Yousefi, Ghulam Hussain, 1984, Light Spring, Tehran: Elmi Farhangi Publications.

 

Articles

Behdarvand and Nafisi. 2001, "One-color sky, position and woman in the poetry of Ahmad Shamloo and Nizar Ghobani", Armaghan Magazine.

Judy Nemati, Akram. 2004, "Woman in the Mirror of Persian Poetry", Quarterly Journal of Women's Socio-Cultural Council.

Rasekh, Narges. 2004, "Women's clothing and hijab in the civilizations of ancient Iran", Science & People Monthly, No. 3 & 4.

Sirjani, Saeed 1993, "Female image in military terms", Journal of Iranology, No. 17.

Tabatabai, Soodeh Sadat. 2008, "Overview of the value and position of women in ethnic groups and nations", Meshkaat Al-Noor.