طبقه بندی تناسب اراضی منطقه آق قلا به منظور استفاده پایدار از اراضی

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

سیروس شاکری ¹ ( عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، کهگیلویه و بویراحمد، شهرستان بهمئی، دانشگاه پیام نور واحد لیکک، )
عزیز مومنی ² ( دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب )

تاریخ دریافت : 1387/11/21 تاریخ پذیرش : 1389/10/20 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: طبقه بندی تناسب اراضی, تولید پایدار, آق قلا, شوری و قلیائیت, روش ژئوپدولوژیک,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی انجام شد. ابتدا نقشه خاکشناسی منطقه با استفاده از روش ژئوپدولوژیک تهیه شد. پس از تهیه نقشه خاکشناسی به عنوان نقشه پایه، عملیات طبقه‌بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارائه شده در راهنمای فائو (9) و جدول نیازهای اقلیمی و خاک محصولات که توسط سایز و همکاران ارائه شده است (16و17)، انجام شد. نتایج نشان داد که در شرایط کنونی قسمت اعظم منطقه مطالعه شده، دارای محدودیت شوری و قلیائیت می باشد و امکان تولید اقتصادی محصولات انتخابی در آنها مقدور نمی باشد. از سوی دیگر به دلیل نامساعد بودن شرایط آب و هوایی چنانچه محدودیت های شوری و قلیائیت رفع گردد، چون رفع محدودیت های آب و هوایی میسر نیست، قسمت اعظم منطقه مطالعه شده برای گندم دیم دارای تناسب کم (کلاس S3 تناسب اراضی) و برای جو دیم و پنبه آبی نسبتا مناسب(کلاس S2 تناسب اراضی) خواهد شد. لذا فعالیتهای کشاورزی در منطقه آق قلا بدون در نظر گرفتن خصوصیات اراضی و بررسی های علمی ممکن است اثرات اقتصادی و زیست محیطی منفی به دنبال داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

This research was conducted to investigate land suitability classification for better use of agricultural lands and sustained crop production crops in Aq qaleh area, using geographic information system. Soil units were delineated bases on aerial photo interpretation, using topographic maps as auxiliary materials. Land suitability classification was done based on information extracted from soil map, using guidelines given in FAO (9). The rating given in sys et al (16,17) was used to match soil properties and crop requirements. The results obtained showed that climate and soil related factors constraint economic and sustainable production in this area. So that the majority of the of the studied area fall in land suitability class N2 for the selected crops. Even if soil salinity and sodicity, the two major soil limitation factors in the Aq qaleh area are removed, then the studied area is only marginally suitable for production of the rainfed wheat while rainfed barley and irrigated cotton can be grown expending moderate economic return.

منابع و مأخذ:

- ایوبی، ش. 1375. ارزیابی تناسب کیفی و کمی اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه براآن شمالی(اصفهان). پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان. 188 صفحه.

2- ایوبی، ش و ا. جلالیان. 1385. ارزیابی اراضی ( کاربری های کشاورزی و منابع طبیعی ). انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. 396 صفحه.

3- بنی نعمه، ج.، ع. مومنی.، ر.  هنمن و ع.  فرشاد. 1384. کاربرد روش ژئوپدولوژیک و سنجش از دور در ارزیابی قابلیت اراضی برای تولید علوفه در حوضه آبخیز ارومیه. مجموعه مقالات نهمین کنگره علوم خاک ایران، تهران. صفحات 350-348.

4- ضیائیان، ع و ع. ابطحی. 1375. ارزیابی تناسب اراضی دشت دارنجان در استان فارس. خلاصه مقالات پنجمین کنگرة علوم خاک ایران، دانشکده کشاورزی کرج. 118 صفحه.

5- قلی زاده، ع و ع. مومنی.1380. بررسی کارایی روش ژئوپدولوژیک و روش معمول در ایران در افزایش خلوص واحدهای نقشه خاک و کاهش هزینه های مطالعات خاکشناسی. مجله علوم خاک و آب، جلد3،  شماره 15. صفحات 30-13.

6- کلاته، م.، ع.  نوری نیا و م. دهقان. 1377. زراعت گندم. مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان. 51 صفحه.

7- محمدی، ا. 1382. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصولات عمده زراعی در منطقه جنوب غرب گنبد کاووس. پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، 98 صفخه.  

 

8- Chainen, V.R. N., and Shitombanuma,V. 1998. Land evaluation proposed Musamba stare farm in Samfya district, Zambia. Soil survey and land evaluation. 8: 179-182.

9- FAO. 1976. A framework for land evaluation. FAO soil bulletin. 32: Rome.71 p.

10- FAO. 1979. Yield response to water. irrigation and drainage. Paper: 33. Rome. 193 p.

11- Jackson, M.L. 1975. Soil chemical analysis- advanced course. University of Wisconsin, college of agric, Department of soils, Madison, WL, USDA.

12- Ogankunle, A.O. 1993. Soil in land suitability evaluation. An example with oil palm in Nijeria. Soil Use and Management. 9: 35-40.

13- Osie, B.A. 1993. Evaluation of same soil in south western Nijeria for arable crop production. Soil Science and Plant Analysis. 24: 757-773.

 14- Richards,L.A.(ed). 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils.us. Salinity laboratory staff.USDA. Handbook, No. 60, Washington, D.C.USA.

15- Shepande, C. 2002. Soil and land use with particular attention to land evaluation for selected land use types in the lake Neivasha Basin, Kenya. International Institute for aerospace survey and earth sciences(ITC), Enschede, the Netherlands. 106 p.

16- Sys, C., Vanrast, E., and Debaveye,J.1991. Land evaluation. Part1.International training center for post graduate soil scientists, Ghent university, Ghent. 273 P.

17- Sys, C., Vanrast, E., Debaveye,J., and Beernaert,F.1993. Land evaluation. Part3. Crop requirements. General administration for development cooperation, Agric. Publ. No7, Brussels, Belgium. 199 P.

18- Walia, C. S., and Chamuah, G. S. 1990.Characteristic, classification and suitability for land use planning of foothill soils. Journal of the Indian Society of Soil Science. 38: 286-292.