الگوهای حرکتی جریان بادهای غالب و پیامدهای محیط‏زیستی آن‏ها در ارتباط با استقرار ساختمان‏ها و معابر شهری: مطالعه موردی شهر نهاوند در غرب ایران

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

مهرداد کیانی ¹ , داریوش ابوالفتحی ²

1 - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی سینوپتیک دانشگاه شهید بهشتی تهران *(مسئول مکاتبات).
2 - دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی.

تاریخ دریافت : 1393/01/10 تاریخ پذیرش : 1394/01/01 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: باد, نهاوند, فشار, شهر, محیط, معابر شهری,

چکیده مقاله :

از مهم ترین چالش های اقلیمی در محیط شهری جریان بادهای شدید و بادهای غالب است. تغییرات جریان این بادها و حرکت آن ها در ارتباط با معابر، گذرگاه ها و استقرار بناهای شهری به عنوان یک مسأله محیطی مورد تحقیق قرار گرفته است . یکی از شهرهای ایران با فراوانی قابل توجه در وزش بادهای شدید شهر نهاوند در غرب ایران بوده است که به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است . گلبادهای ترسیم شده برای دوره آماری 1996 تا 2005 نشان داده است که بیش ترین فراوانی بادها در منطقه از جهت غرب بوده است و شدیدترین بادها در ماه مارس (اسفند و فروردین) اتفاق افتاده است. در شهر نهاوند خیابان های اصلی به موازات حرکت باد غالب غربی قرار گرفته اند که این مسأله باعث تقویت جریان باد در داخل شهر می شود. در این شهر دو الگوی توصیفی اثر باد یکی از طریق خیابان های موازی با بادغالب و دیگری گذرگاه های کم عرض شهری بین دو ردیف از ساختمان ها با زاویه عمودی یا حاد شکل گرفته است که در هردو حالت جریان باد با فشارو سرعت زیاد انتقال یافته بود . همچنین اثر مطلوب باد در شهر کاهش آلودگی و آثار نامطلوب آن اختلال در پیاده روها و رفت و آمد خودروها، انتقال ذرات خاک به شهر، شکستن شاخه ها و ایجاد سوز باد در اسفندماه بوده است.

چکیده انگلیسی:

From most important Climate challenges in the urban environment are strong winds and prevalent winds. The winds of change and movement in relation to roads, crossings and the urban sprawl as an environmental problem have been studied. One of the cities with considerable frequency in the strong winds in Iran West is Nahavand that has been studied as an example. Windrosees plotted for the period 1996 to 2005 represents that the most frequent winds occur frow West direction and has been the strongest winds in March. Chief streets has locate parallel to movement of prevalent wind .This problem causes strengthen wind flow within the city .In this city descriptive two patterns of wind effect have formed that one is street parallel to prevalent wind and other is urban narrow passages between two rows from buildings with vertical angle .in both of case wind flow was transferred with the pressure and high speed of the. The wanted effect of wind in the city have been reducing air pollution and its adverse effects , the sidewalks and traffic disturbance, soil particles conveyance into the city , breaking branches and create coldwind in March.

منابع و مأخذ:

1. علیزاده، امین، هوا و اقلیم شناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی . 1383، صفحه 173 .


2. ارشقی، عادل، انرژی بادی، تهران ، انتشارات سپیده ، 1371، صفحات 14 – 21 .


3. کیانی، مهرداد، الگوهای سینوپتیکی پیش بینی  بادهای زمستانه  استان همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محمد سلیقه، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، 1386، صفحه 41 .


4. اداره کل تحقیقات  هواشناسی استان همدان، آمار داده های روزانه باد 1996 تا 2005 میلادی، همدان، 1386.

1. شایان، سیاوش، کیانی، مهرداد و ابوالفتحی، داریوش، تحلیل ظرفیت انرژی باد در شهرستان نهاوند، تهران، مجله رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و ششم شماره 2، 18-33، 1390، صفحه 20.


2. موسسه گیتاشناسی، نقشه 1:2250000 تقسیمات کشوری، تهران، انتشارات گیتاشناسی، 1384 .


3. محمودی، مهناز و پورموسی، محبوبه، پتانسیل سنجی انرژی باد و نقش بنیادین آن در تهویه مطبوع و زدودن رطوبت نمونه موردی شهرستان رشت (منطقه گلسار)، تهران، مجله آرمانشهر، شماره 4، 1389، صفحات 147- 156 .


4. سلیقه، محمد،  توجه به باد در ساخت کالبد فیزیکی شهر زابل، زاهدان، مجله جغرافیا و توسعه، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال اول، شماره پیاپی 2، 1382، صفحات 109 – 121 .


5. هاشمی، محمدناصر، کریمی، محسن و زاوشی معصومه، بررسی میزان سوزباد در شهر اراک، تهران، چهاردهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران ،.1389، صفحات  220-231 .


6. عبادی نژاد ، سیدعلی،  اصانلو، علی، بررسی تأثیر باد بر ایمنی حمل و نقل، تهران، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، سال پنجم، شماره 18، 1389، صفحات  85 – 98 .

6. سازمان هواشناسی، آمار داده های هواشناسی ایستگاه نهاوند، همدان، 1385 .

8. عشقی، ابوالفضل و قنبرزاده، هادی، مبانی میکروکلیماتولوژی و آب و هوای محلی، مشهد، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، 1382، صفحه 127.


9. اداره میراث فرهنگی و گردشگری، نقشه گردشگری نهاوند، تهران، انتشارات گیتاشناسی1382 .

12. رنجبر، احسان، پورجعفر، محمدرضا و خلیجی، کیوان، خلاقیت های طراحی اقلیمی متناسب با جریان باددر بافت قدیم بوشهر، تهران، مجله باغ نظر، سال هفتم، شماره 13، 1389، صفحات 17-34 .


13. Justus Faith , (2013) , Wind damage on trees following hurricane  sandy and  implications for city landscaping : glen ridge – Montclair towns Newjersey, Montclair State University, Department of Earth and Environmental Studies , 2013, page: 2.

16. Afiq,Azwadi,saqr,(2012), Effects of buildings aspect ratio wind speed and wind direction on flow structure and pollutant direction in symmetric street canyons , internationals journals of mechanical and materials engineering (LJMME),Vol .7(2012) , No 2 ,2012, Pages :158-165.

Bornstein, Robert d and Johnson, Douglas scott, Urban-rural wind velocity differences great Britain., atmospheric environment , Vol