بررسی تغییرات NDVI حاصل از تیپ پوشش گیاهی یکسان در طبقات مختلف دمایی کوهستان (مطالعه موردی: کوهستان شیرکوه استان یزد)
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستحسان اخوان 1 , سولماز عموشاهی 2 , احد ستوده 3
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
2 - دانشجوی دکتری آمایش محیط‌زیست، گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
کلید واژه: کوهستان شیرکوه, NDVI, تغییر دما, تغییر اقلیم,
چکیده مقاله :
کوهستان شیرکوه در استان یزد به وسیله نواحی گرم و خشک احاطه شده است. این کوهستان سردترین مناطق استان را به خود اختصاص داده است. موقعیت جغرافیایی این منطقه سبب شده که اکوسیستم آن بسیار حساس بوده و پوشش گیاهی نقش به سزایی در آب و هوا و معیشت مردم داشته باشد. در مطالعه حاضر جهت بررسی تغییرات اقلیمی از تصاویر ماهواره ای، تکنولوژی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. در این راستا با استفاده از نمونه گیری ها، داده های اقلیمی و داده های ماهواره ای رابطه‌ی میان تغییرات دما( به عنوان شاخص اقلیم) و تغییرات میزان پوشش گیاهی در دو ماه گرم و سرد به دست آمد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که در ماه آوریل از دمای کم به دمای زیاد میزان NDVI افزایش می یابد و در ماه ژوئن تا دمای 11 درجه با افزایش دما، میزان NDVI افزایش و پس از آن کاهش می یابد. NDVI تیپ های گیاهی یکسان در طبقات مختلف دمایی منطقه دارای اختلاف بود و این اختلاف در شاخص NDVI در طبقات دمایی مختلف در ماه گرم‌تر مثل ژوئن کم تر و در ماه سرد مثل آوریل بیش تر می‌باشد. از نتایج این مطالعه می توان این گونه استنباط کرد که تغییرات NDVI تیپ های گیاهی یکسان در ماه های مختلف سال با افزایش ارتفاع و تغییر طبقات دمایی بین رویشگاه‌های سرد و گرم در یک منطقه‌ی کوهستانی می تواند تحت تاثیر افزایش دمای محیط کم تر شود. بنابراین این عامل می تواند به عنوان شاخص مناسبی برای ارزیابی تغییرات اقلیم به کار رود.
Shirkouh mountain is located in Yazd province and is surrounded by arid and semi- arid regions. In fact, it means that this area is the coldest part of Yazd province. The geographic location of this mountain made it a very sensitive ecosystem. Due to these reasons, its vegetation cover plays a very important role in weather conditions and welfare of people living around. In present study some elements such as satellite images, Remote Sensing technology and Geographic Information System (GIS) were used for surveying climate changes. In this regard, the relationship between climate and temperature changes (as an indicator of climate) and changes in the amount of vegetation in two hot and cold months were obtained using the sampling and satellite data. The results showed that in April from low temperature to the high temperature NDVI index increased but in Jun, NDVI will increased before 11°and after that this amount will decreased. The NDVI in same type of plant was different in various classes of temperature ranges. This NDVI difference in various temperature classes in April (Colder period) was more visible than Jun (Warmer period). So it can be inferred that NDVI changes in the same vegetation type in different periods of the year is not change regularly because of elevation and temperature changes. The difference between the hot and cold habitats in a mountainous area can be reduced by increasing the ambient temperature, which is an appropriate indicator to assess the effects of climate change.
1- پهلم عباسی، امیر، « تعیین رویشگاه بالقوه ی سه گونه ی صنعتی و نیمه صنعتی مدیترانه ای در جنگل های تخریب یافته ی لردگان با استفاده از تکنیک GIS RS»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکدهی منابع طبیعی،1381.
2- امانی، شبنم، «بررسی تنوع ژنتیکی تودههای گندم ایرانی بر اساس صفات مورفولوژیک و فنولوژیک در شرایط آب و هوایی اهواز»، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، 1393.
3- Wang, J., Wang, K., Zhang, M., Zhang, Ch., 2015. Impacts of climate change and human activities on vegetation cover in hilly southern China. Ecological engineering, Vol. 81, pp. 451- 461.
4- DU, P., LI, X., CAO, W., LUO, Y., ZHANG, H., 2010. Monitoring urban land cover and vegetation change by multi- temporal remote sensing information. Mining Science and Technology (China), Vol. 20., Issue 6, pp. 922- 932.
5- EC, U., SL, U., CM, Ramirez., 2007. A comparison of spatial and spectral image resolution formapping invasive plants in coastal California. Journal of Environmental Management, Vol. 39(1), pp. 63-83.
6- کاویانی، محمد رضا و علیجانی، بهلول، «مبانی آب و هوا شناسی» ، انتشارات سمت، 1381، چاپ هشتم.
7- چیت ساز، رضا، «تهیه ی نقشه ی شوری و قلیائیت در منطقه ی شرق اصفهان با استفاده از داده های رقومی TM»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد بیابان زدایی. دانشگاه صنعتی اصفهان. دانشکده ی منابع طبیعی، 1381.
8- فرج زاده اصل، منوچهر و همکاران، «تحلیل آستانه های اقلیمی برای رشد مراتع با استفاده از داده های سنجش از دور ( مطالعه ی موردی زاگرس)»، برنامه ریزی و آمایش فضا، 1389، دوره 4، شماره 3، ص 177-202.
9- طاهر زاده، علی، «تحلیل خشکسالی با استفاده از تکنولوژی GIS و سنجش از دور در حوضه ی آبریز میناب»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، 1385.
10- مرادزاده، نسترن، «بررسی وضعیت پوشش گیاهی دشت تبریز( آذربایجان شرقی) جهت تعیین روند دوره های خشکسالی یا ترسالی با استفاده از تصاویر ماهواره ای» ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، 1383.
11- Niti B, Mishra ., Chaudhuri, G., 2015. Spatio- temporal analysis of trends in seasonal vegetation productivity across Uttarakhand, Indian Himalayas, 2000-2014. Applied Geography, Vol. 56, pp. 29-41.
12- R. Holmes, K., C. Coops, N., A. Nelson, T., M.A. Fontana, F., A. Wulder, M., 2015. Indicators of vegetation productivity under a changing climate in British Columbia, Canada. Applied Geography, Vol. 56, PP. 135-144.
13- Yu, F.K., Hung, XH., Yuan, H., Ye, J.X., Yao, P., Qi, D.H., Yang, G.Y., Ma, J.G., Shao, H.B., XIONG, H.Q., 2014. Spatial- temporal vegetation succession in Yao’an County., Yunnan Province, Southern China during 1976- 2014: A case survey based on RS technology for mountains eco- engineering. Ecological Engineering, Vol. 73, pp. 9-16.
14- Zhang, Zh., VanCoillie, F., M. De Clercq, E., Ou, X., De Wulf, R., 2013. Mountain vegetation change quantification using surface landscape metrics in Lancang watershed, China. Ecological Indicators, vol. 31, pp. 49- 58.
15- J.Miller-Rushing, A., B. Primack,R. 2006. Global Warming and Flowering Times In Thoreaus Concord: A Community Perspective.
16- Mao, D., Wang, Z., Luo, L., Ren, Ch,. 2012. Integrating AVHHR and MODIS data to monitor NDVI changes and their relationships with climatic parameters in Northeast China. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 18, pp. 528- 536.
17- Strand, H., Hoft, R., Strittholt, J. 2007. Sourcebook on remote sensing and biodiversity indicators, prepared by NASA- NGO Biodiversity Working Group and UNEP- WCMC to support implementation of the cinvention on biological diversity.
18- ایران نژاد پاریزی، محمدحسین، «پروژه کارشناسی دانشجویان مرتع و آبخیزداری دانشگاه یزد، بررسی جامع حوزه آبخیز ده‌بالا»، 1391.
19- ایران نژاد پاریزی، محمدحسین، «بررسی و پهنه بندی زیستگاههای منطقه شکارممنوع شیرکوه از دیدگاه پوشش گیاهی دارای ارزشهای حفاظتی و ارائه راهکارهای احیاء زیستگاه»، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد، 1389.
20- زبیری، محمود و مجد، علیرضا، «آشنایی با فن سنجش از دور و کاربرد آن در مناطق طبیعی»، دانشگاه تهران، چاپ یازدهم، 1383.
21- ضوابط و دستورالعمل پردازش رقومی تصاویر ماهواره ای ETM+در استخراج نقش کاربری و پوشش اراضی مطالعات ساماندهی دشت پاییز، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،وزارت جهاد کشاورزی،موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1385.
22- Jonson, D.E,. 1999. Surveying, Mapping and monitoring noxious weeds on rangelands. Pages 19-35 in R.L.Sheley., J.K. Petroff, Editors. Biology and management of noxious rangeland weeds Oregon State University Press, Corvallis, Oregon.
_||_1- پهلم عباسی، امیر، « تعیین رویشگاه بالقوه ی سه گونه ی صنعتی و نیمه صنعتی مدیترانه ای در جنگل های تخریب یافته ی لردگان با استفاده از تکنیک GIS RS»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکدهی منابع طبیعی،1381.
2- امانی، شبنم، «بررسی تنوع ژنتیکی تودههای گندم ایرانی بر اساس صفات مورفولوژیک و فنولوژیک در شرایط آب و هوایی اهواز»، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، 1393.
3- Wang, J., Wang, K., Zhang, M., Zhang, Ch., 2015. Impacts of climate change and human activities on vegetation cover in hilly southern China. Ecological engineering, Vol. 81, pp. 451- 461.
4- DU, P., LI, X., CAO, W., LUO, Y., ZHANG, H., 2010. Monitoring urban land cover and vegetation change by multi- temporal remote sensing information. Mining Science and Technology (China), Vol. 20., Issue 6, pp. 922- 932.
5- EC, U., SL, U., CM, Ramirez., 2007. A comparison of spatial and spectral image resolution formapping invasive plants in coastal California. Journal of Environmental Management, Vol. 39(1), pp. 63-83.
6- کاویانی، محمد رضا و علیجانی، بهلول، «مبانی آب و هوا شناسی» ، انتشارات سمت، 1381، چاپ هشتم.
7- چیت ساز، رضا، «تهیه ی نقشه ی شوری و قلیائیت در منطقه ی شرق اصفهان با استفاده از داده های رقومی TM»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد بیابان زدایی. دانشگاه صنعتی اصفهان. دانشکده ی منابع طبیعی، 1381.
8- فرج زاده اصل، منوچهر و همکاران، «تحلیل آستانه های اقلیمی برای رشد مراتع با استفاده از داده های سنجش از دور ( مطالعه ی موردی زاگرس)»، برنامه ریزی و آمایش فضا، 1389، دوره 4، شماره 3، ص 177-202.
9- طاهر زاده، علی، «تحلیل خشکسالی با استفاده از تکنولوژی GIS و سنجش از دور در حوضه ی آبریز میناب»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، 1385.
10- مرادزاده، نسترن، «بررسی وضعیت پوشش گیاهی دشت تبریز( آذربایجان شرقی) جهت تعیین روند دوره های خشکسالی یا ترسالی با استفاده از تصاویر ماهواره ای» ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، 1383.
11- Niti B, Mishra ., Chaudhuri, G., 2015. Spatio- temporal analysis of trends in seasonal vegetation productivity across Uttarakhand, Indian Himalayas, 2000-2014. Applied Geography, Vol. 56, pp. 29-41.
12- R. Holmes, K., C. Coops, N., A. Nelson, T., M.A. Fontana, F., A. Wulder, M., 2015. Indicators of vegetation productivity under a changing climate in British Columbia, Canada. Applied Geography, Vol. 56, PP. 135-144.
13- Yu, F.K., Hung, XH., Yuan, H., Ye, J.X., Yao, P., Qi, D.H., Yang, G.Y., Ma, J.G., Shao, H.B., XIONG, H.Q., 2014. Spatial- temporal vegetation succession in Yao’an County., Yunnan Province, Southern China during 1976- 2014: A case survey based on RS technology for mountains eco- engineering. Ecological Engineering, Vol. 73, pp. 9-16.
14- Zhang, Zh., VanCoillie, F., M. De Clercq, E., Ou, X., De Wulf, R., 2013. Mountain vegetation change quantification using surface landscape metrics in Lancang watershed, China. Ecological Indicators, vol. 31, pp. 49- 58.
15- J.Miller-Rushing, A., B. Primack,R. 2006. Global Warming and Flowering Times In Thoreaus Concord: A Community Perspective.
16- Mao, D., Wang, Z., Luo, L., Ren, Ch,. 2012. Integrating AVHHR and MODIS data to monitor NDVI changes and their relationships with climatic parameters in Northeast China. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, Vol. 18, pp. 528- 536.
17- Strand, H., Hoft, R., Strittholt, J. 2007. Sourcebook on remote sensing and biodiversity indicators, prepared by NASA- NGO Biodiversity Working Group and UNEP- WCMC to support implementation of the cinvention on biological diversity.
18- ایران نژاد پاریزی، محمدحسین، «پروژه کارشناسی دانشجویان مرتع و آبخیزداری دانشگاه یزد، بررسی جامع حوزه آبخیز ده‌بالا»، 1391.
19- ایران نژاد پاریزی، محمدحسین، «بررسی و پهنه بندی زیستگاههای منطقه شکارممنوع شیرکوه از دیدگاه پوشش گیاهی دارای ارزشهای حفاظتی و ارائه راهکارهای احیاء زیستگاه»، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد، 1389.
20- زبیری، محمود و مجد، علیرضا، «آشنایی با فن سنجش از دور و کاربرد آن در مناطق طبیعی»، دانشگاه تهران، چاپ یازدهم، 1383.
21- ضوابط و دستورالعمل پردازش رقومی تصاویر ماهواره ای ETM+در استخراج نقش کاربری و پوشش اراضی مطالعات ساماندهی دشت پاییز، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،وزارت جهاد کشاورزی،موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1385.
22- Jonson, D.E,. 1999. Surveying, Mapping and monitoring noxious weeds on rangelands. Pages 19-35 in R.L.Sheley., J.K. Petroff, Editors. Biology and management of noxious rangeland weeds Oregon State University Press, Corvallis, Oregon.
