بررسی اثرات زیست محیطی دریاچه سد زاینده رود

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

مهران شبانکاری ¹ ( دکتراقلیم شناسی ، دانشگاه اصفهان )
امیرحسین حلبیان ² ( دکتری اقلیم شناسی، استادیار دانشگاه پیام نور، استان اصفهان )

تاریخ دریافت : 1387/04/16 تاریخ پذیرش : 1387/07/12 تاریخ انتشار : 1389/01/01

کلید واژه: دریاچه سد زاینده رود, ماتریس وتن و رائو, آلاینده ها, رسوب, اثرات زیست محیطی, پایش,

چکیده مقاله :

سد زاینده رود با حجم مخزن حداکثر1470 میلیون متر مکعب(در تراز 2063 متر)و دریاچه ای با مساحت54 کیلومتر مربع، یک زیست بوم پویای محلی را بوجود آورده است که بدلیل داشتن اهداف چند منظوره چون تأمین آب شرب بخشی از استانهای اصفهان، چهار محال و بختیاری و یزد، تامین آب کشاورزی حوضه زاینده رود و تولید برق از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همچنین بعلت همجواری با قطبهای بزرگ جمعیتی، صنعتی و توریستی نقش مهمی در حیات اقتصادی منطقه ایفا می کند. در این پژوهش با روش توصیفی، اسنادی و آماری با استفاده از ماتریس وتن و رائو، اثر کل ریز فعالیتهای سد زاینده رود بر پارامترهای زیست محیطی را بر اساس حاصلضرب اهمیت و دامنه اثر کمی سازی نموده و مورد بررسی قرار داده ایم. بررسیها نشان داد که دریاچه سد زاینده رود علی رغم اثرات منفی بر روی زمین، آب، زیستگاه های گیاهی و جانوری منطقه، بدلیل تعدیل شرایط آب و هوایی در مقیاس میکروکلیمایی، بهبود اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی ـ بهداشتی، نقش زیبایی ـ تفریحی در منطقه اثر مثبت داشته است و با محاسبه مجموع اثرات زیست محیطی کلیه ریز فعالیتهای سد در مراحل ساخت و بهره برداری، نمره کلی پروژه سد زاینده رود 95+ بدست آمده است که بیانگر اثر مثبت سد بر محیط زیست می باشد. در پایان جهت تعدیل اثرات زیست محیطی، راه کارها و برنامه های پیشنهادی برای بهسازی، پایداری محیطی و خودپالایی دریاچه سد زاینده رود ارائه شده است.

منابع و مأخذ:

 

1- اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان 1376

2- اسدی، مهدی(1378) اثرات بهداشتی سدهای بزرگ، نشریه آب و فاضلاب، شماره 38،

3- اسکوئی ، علیرضا، (1380)، مدیریت دوره تضمین طرحهای سدسازی کشور، چهارمین کنفرانس سد سازی

4- اسلامیان،س و اسروش ،ی،(1382) بررسی تأثیر احداث سدها بر پارامترهای اقلیمی ،سومین کنفرانس منطقه ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم ، دانشگاه اصفهان،ص164-160

5- بینا، بیژن و اسدی، مهدی (1381 ) ارزیابی زیست محیطی سد زاینده رود، نشریه آب و فاضلاب، شماره 44، ص15-23.

6- پوروخشوری،سیده زهرا(1380)، ترجمه، راهکارهای توسعه بهینه زیست محیطی در گردشگری ساحلی،اتشارات سازمان حفاظت محیط زیست

7- جعفرزاده حقیقی، نعمت الله و همکاران(1380)ارزیابی پیامدهای زیست محیطی طرح سد مخزنی لیرو، نشریه آب و فاضلاب، شماره 40،

8- حسینیان،م،(1369)مسئله تولید بو در آب دریاچه ها و مخازن پشت سدها، مجله آب (نشریه علمی و فنی آب کشور) وزارت نیرو ، امور آب، شماره9

9- شیعتی،ک،(1376) رفتا مخازن شور و لب شور ایران، شورایعالی تحقیقات آب وزارت نیرو

10- شیعتی،ک(1376)،پیامدهای زیست محیطی احداث سدها :اثرات منفی بر روی کیفیت آب ، بولتن کمیسیون آب، شورای پژوهشهای علمی کشور شماره34، ویژه نامه کارگاه اثرات زیست محیطی طرح های توسعه منابع آب (سدها) ص20-24

11- طلوعی ، اسماعیل،(1380)،بهره برداری سدهای مخزنی با توجه به مسائل رسوب، چهارمین کنفرانس سد سازی

12- کارآموز ، محمد و عراقی نژاد، شهاب،(1380) ،بهره برداری کمی ـ کیفی از مخازن سدها ،چهارمین کنفرانس سد سازی

13- کردوانی،پرویز(1374)، منابع و مسائل آب ایران،انتشارات دانشگاه تهران،چاپ چهارم

14- کرمانی ؛مجید و سیمین ناصری؛(1381) مجله محیط زیست شماره ،51، ص7

15-گودرزی، مسعود،(1380)، بررسی وضعیت فرسایش و رسوبگذاری در سد زاینده رود، چهارمین کنفرانس سد سازی

16- مجموعه مقالات اولین کنفرانس هیدرولوژی ایران( دانشگاه تهران، دانشکده فنی ،20تا 23 خرداد 68) تهیه شده در شرکت مهندسی مهاب قدس، کمیته ملی سدهای بزرگ ایران وکمیته ملی هیدرولوژی ایران،ص949-961.

18،مهندسین مشاور یکم (1376) طرح مطالعات جامع کشاورزی حوضه زاینده‌رود؛ گزارش محیط زیست

19- نجمائی، م،(1376) سد و محیط زیست، ؛ نشریه شماره 15،انتشارات وزارت نیرو وکمیته ملی سدهای بزرگ ایران

20-Ghazi, I: River basin management and planning in the Zayandeh rud basin 1995, Resarch BulletinUniversity of Isfahan

21- Harrop.O.D.,Asiey,N.J.(1999)”Environmental Assessment in Practice”.Routledegpublishing 61-62.

22- Morid,s.,Water,Climate,Food and Environmental in the ZayandehrudBasin , TarbiatModarresUniversity ,Tehran,Iran.2004.

23- Rau.J.Wooten David,C.(1980).”Environmental Impact Analysis Handbook” ,McGraw Hill;4 -52

24-.-Sinske,B,(1985)”Dam Protect and Environmental Success”.Journal InternationalCommision on Large Dam. 37: 190-202.

25-Tlfolv,T(1994).”Environmental Assessment”.CIRIA publishing. 267-278