تعیین حسّاسیّت نرم افزار ModFlow نسبت به شاخص پخش (Kd)
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستمحمّد نیکخواه منفرد 1 , محمّدرضا صبور 2
1 - کارشناس ارشد عمران-محیط زیست
2 - دکترای ژئوتکنیک زیست‌محیطی، عضو هیأت علمی دانشکده‌ی عمران دانشگاه خواجه نصیرالدّین طوسی
کلید واژه: مدل سازی وشبیه‌سازی, ژئوتکنیک زیست‌محیطی, ضریب پخش, MODFLOW, آب های زیرزمینی,
چکیده مقاله :
یکی از عوامل مهمّی که بتازگی در مباحث ژئوتکنیک زیست‌محیطی بدان توجّه زیادی شده است، شاخص ضریب پخش (Distribution Coefficient-Kd) است. دامنه‌ی این شاخص به اندازه‌ای است که می‌تواند مقادیر صفر تا هزار و حتّی بیشتر را به خود اختصاص دهد. این دامنه‌ی گسترده در بحث مدل سازی و استفاده از مدل‌های رایانه‌ای جهت شبیه‌سازی حرکت و پراکنش آلاینده‌ها در خاک، نقشی مهم خواهد داشت. نرم‌افزار MODFLOW یکی از نرم‌افزارهای بسیار مناسب در زمینه‌ی شبیه‌سازی حرکت و جابه‌جایی آلاینده‌ها در خاک و آب های زیرزمینی است که با توجّه به خواصّ خاک و آلاینده و پارامترهای خاک و منطقه، مدلی از پراکنش آلاینده‌ها در خاک به دست می‌دهد. با توجّه به نیاز این نرم‌افزار به شاخص پخش، توانایی نرم‌افزار برای محاسبه‌ی این شاخص به روش‌های مختلف و گستره‌ی وسیع ضریب پخش، بسیار مهم است که بدانیم حسّاسیت نرم‌افزار نسبت به این ضریب چه مقدار است و روش‌های مختلف محاسبه‌ی مقدار این شاخص -که سه روش آن در MODFLOW قابل استفاده است- در نتایج مدل سازی چقدر می‌توانند اثر بگذارند و این نتایج را با خطا مواجه سازند. این پژوهش برای خاک منطقه‌ی شهر ری و با آلاینده‌ی MTBE در آزمایشگاه محیط زیست دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی اجرا و آزمایش های مربوطه (آزمایش های خاک، آزمایش جذب، آزمایش GC)، همگی طبق استاندارد ASTM انجام شده است و در نهایت مشخّص شد که حسّاسیّت نرم‌افزار MODFLOW نسبت به مقدار و روش محاسبه‌ی شاخص Kd ناچیز می‌باشد و این مدل در شرایطی که مقدار Kd دقیقاً مشخّص نیست، بسیار مناسب است.
One of the important effectives that recently lionizes in Environmental Geotechnics, is"distribution Coefficient (Kd)". The range of this parameter is very wide, ranging as much as "0" to"1000" and more. This wide range is important in using numerical models for underground water andcontaminant transformation modeling. MODFLOW is one of the appropriate models in undergroundwater and contaminant transformation modeling.It is very important to understand the sensitivity of this model towards Kd and the effects ofselected method in modeling given the necessity of this model to distribution Coefficient and itsability about calculation of Kd in 3 methods.This research has been performed for the soil of Rey zone with MTBE and all of the tests have beenperformed according to ASTM standards.Finally it is concluded that the sensitivity of MODFLOW toward value of Kd and itscalculation method is inconsiderable and the model is most appropriate when Kd is not known.
