نقش مالی رفتاری در درک رفتار سرمایه گذاران فردی (مرور شواهد تجربی از بورس اوراق بهادار تهران)

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

کیوان دادرس ¹ , عباس طلوعی اشلقی ² , رضا رادفر ³

1 - دانشجوی دکتری رشته مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2 - دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1396/03/01 تاریخ پذیرش : 1396/05/29 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: تورش‌های رفتاری, رفتار سرمایه‌گذار فردی, مالی رفتاری,

چکیده مقاله :

در پارادایم مالی رفتاری، فرضِ انسان به عنوان موجودی منطقی که همواره در بهینه‌سازی منافع‌اش کامیاب است مورد تردید قرار می‌گیرد. طرفداران دانش مالی رفتاری اعتقاد راسخی دارند که آگاهی از "تمایلات روان‌شناختی" در عرصه سرمایه‌گذاری، کاملاً ضروری و نیازمند توسعه جدی دامنه مطالعاتی است. اگرچه هنوز بسیاری از دانشگاهیان و حرفه‌ای‌های طرفدار مکتب مالی کلاسیک، بررسی جنبه‌های رفتاری انسان و تأثیر آن بر تصمیمات مالی را به‌عنوان یک شاخه مستقل مطالعاتی باور ندارند، اما توسعه کمی و کیفی تحقیقات تجربی در این حوزه، نشان دهنده اهمیت تحقیقات رفتاری در بازارهای مالی است. هدف این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار فردی و همینطور شناسایی تورش‌های رفتاری در بورس اوراق بهادار تهران از طریق مرور جامع تحقیقات انجام شده در ایران و مقایسه آنها با نتایج تحقیقات در بازار های مالی سایر کشورها می‌باشد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که، تحقیقات داخلی و خارجی، نسبتاً عوامل موثر مشابهی را همچون نسبت‌های مالی، توصیه‌ها، تورش‌های رفتاری و ...، شناسائی کرده‌اند. همچنین تاکنون تاثیر عوامل دموگرافیک بر رفتار سرمایه‌گذاران در بازار سهام تهران، مطالعه نشده است.

چکیده انگلیسی:

In paradigm of behavioral finance, the prevalent Assumption of viewing human being as rational entity who is always satisfied in optimizing his/her benefits is questionable. The advocates of Behavioral finance knowledge strongly believe that awareness of psycho-cognitive" tendencies in investment realm is absolutely essential and it requires serious improvement in terms of expanding the scope of studies. However academicians and professionals who are advocates of classic financial school do not believe in examining behavioral aspects of human and its impact on financial decisions as an independent field of studies, yet both quantitative and qualitative advancement of experimental studies within this field indicates the importance of research on behaviors in financial markets. The aim of this study is to identify influential factors on individual investor's decision making and also identifying behavioral biases,through a comprehensive review of conducted studies in Iran and comparing it with the result of studies from other countries. The finding of this study shows that domestic and foreign studies have identified similar effective factors such as financial ratios, recommendations,behavioral biases and etc. Also the effect of demographic factors on investors' behavior has been not studied in Tehran stock exchange so far.  

منابع و مأخذ:

*       احمدی، ر. (1390). بررسی رفتار توده وار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران، اهواز.

*       اصغری زاده، ع.، و حاج زوار، ف. (1390). تحلیل پس بهینگی رتبه بندی عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی های حسابرسی و حسابداری، 18(65)، 18-1.

*       آقایی، م.ع.، و مختاریان، ا. (1383). بررسی عوامل موثر بر تصمیمگیری سرمایه گذراان در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی،11(36)، 25-3.

*       ایزدی نیا، ن.، و حاجیان نژاد، ا. (1388). بررسی و آزمون رفتار توده وار در صنایع منتخب بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 2(7)، 132-105.

*       باغدارارم، ف. (1390) بررسی عوامل مالی رفتاری موثر بر تصمیم گیری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.

*       بهاری، م. (1392). تحلیل تاثیر متغیر های مالیه رفتاری بر شکل گیری حباب شاخص قیمت سهام: مطالعه موردی از رفتار رمه ای شرکت های منتخب در بورس اوراق بهادارتهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

*       بهرام فر، ت.، و مهرانی، ک. (1383). رابطه بین سود هر سهم، یود تقسیمی و سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران. بررسی حسابداری و حسابرسی،11(36)، 46-27.

*       پیروتی، ج. (1389). تحلیل چند فراکتالی و رفتار توده وار در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان..

*       تلنگی، ا. (1383). تقابل نظریه نوین مالی و مالی رفتار. پژوهشهای مالی. 6 (17)، 25-3.

*       تهرانی، ر.، و خوشنود، م. (1384). شناسایی و رتبه‌بندی گروههای تأثیرگذار برتصمیم خرید و فروش سهام سرمایه‌گذاران فردی در بورس اوراق بهادار تهران. نشریه فرهنگ مدیریت،3(10)، 219-203.

*       جهان خانی، ع.؛ نوفرستی، م.، و قراگوزلو، ف. (1388)، بررسی اطمینان بیش ازاندازة سرمایه گذاران وحجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران. چشم انداز مدیریت، (30)8، ص 013 0

*       جهانگیری، م. (1392). بررسی رفتار گروهی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

*       خادمی، م.، و قاضی‌زاده، م. (1386). بررسی عوامل موثر بر تصمیم‌گیری سهامداران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری. دو ماهنامه دانشور رفتار، 14 (23)، 12-1.

*       خدابنده لو، ع. (1390). بررسی عوامل رفتاری اثرگذار بر تصمیم گیری سرمایه گذاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.

*       خلیفه سلطانی، ا.؛ ملانظری، م.؛ پاکدل، س. (1389). ارتباط خطای پیشبینی سود و اقلام تعهدی. دانش حسابداری،1(3)،76-59.

*       دموری، د.؛ سعیدا، س.؛ فلاح زاده، ا. (1387). بررسی عکس العمل بیش از اندازه سرمایه‌گذاران به الگوهای عملکرد گذشته شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی های حسابداری و حسابرسی،15(54)، 62-47.

*       رستمی، م.ر.، و حکیمی‌فر، ن. (1391). بررسی واکنش بیش از اندازه سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار نسبت به اطلاعات حسابرسی تداوم فعالیت شرکت ها. فصلنامه حسابداری مدیریت،5(13)، 45-31.

*       رودپشتی، ف.ر؛ هیبتی، ف.؛ موسوی، س. ر. (1391). بررسی الگوی ریاضی انتخاب پرتفوی سرمایه‌گذاری مبتنی بر مالی رفتاری.مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 12، 37-17.

*       ساعدی، ر و مختاریان، ا. (1388). بررسی عوامل موثر بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه حسابداری مالی، 3(12)،168-147.

*       ستوده، ف.، و محمدی، ع. (1394). طراحی و تبیین مدلی جامع از عوامل خرد و کلان موثر بر انگیزه سرمایه‌گذاری سهامداران در بورس اوراق بهادار تهران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار،8(26)، 114-103.

*       سینایی، ح.، و داودی، ع. (1388). بررسی رابطه شفاف سازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. نشریه تحقیقات مالی، 11(27)، 60-43.

*       سیف الهی، ر.؛ کردلودی، ح.ر.، و دشتی، ن. (1394). بررسی مقایسه‌ای عوامل رفتاری در سرمایه گذاری دارائی‌های مالی. دانش سرمایه گذاری،4(15)،52-3.

*       شاهینی تیران، ش. (1388). بررسی پدیده واکنش کمتر از حد در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.

*       شهریاری، س. (1385). بررسی و آزمون رفتاذ توده وار سرمایه‌گذاران با استفاده از انحرافات بازده سهام از بازده کل بازار در بورس اوراق بهادار تهران 1384. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

*       صالح آبادی، ع.، و دلیریان، ه. (1389). بررسی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران. فضلنامه بورس اوراق بهادار تهران.3(9)،75-61.

*       ضیاچی، ع.ا. (1392). بررسی رفتار جمعی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد مبتنی بر حجم مبادلات. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه، سمنان.

*       فرامرزی، م. (1391). بررسی عکس العمل بیش از اندازه سرمایه گذاران و تاثیر دوره سرمایه گذاری بر این پدیده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، مرو دشت.

*       فلاح پور، س.، و عبداللهی، غ. (1390). شناسایی و وزن دهی سوگیری‌های رفتاری سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران (رویکرد فازی AHP). نشریه تحقیقات مالی، 13(31)، 120- 99.

*       فلاح شمس، م.ف.، و عزیزی، ش. (138). بررسی عوامل تاثیرگذار بر قصد سرمایهگذاری سرمایه گذاران حقیق در بازار بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش های اقتصادی،8(4)، 20-1.

*       فهیمی دوآب، ر. (1389). بررسی عوامل رفتاری خاص بر تصمیم خرید سرمایه‌گذاران سهام عادی (مطالعه تطبیقی بورس اوراق بهادار تهران و مشهد). مجله مهندسی مالی و مدیریت پرتفوی،1(3)، 154-135.

*       لاری، ع. (1384). ارزیابی تاثیر افشای اطلاعات غیر مالی بر تصمیمات سرمایه گذاران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

*       محمدی، ش.؛ راعی، ر.؛ قالیباف، ح.؛ گل ارضی، غ. (1389). تجزیه و تحلیل رفتار جمعی سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل فضای حالت. مجله پژوهش‌های حسابداری مالی،2(2)،60-49.

*       مرادی، م.؛ شفیعی سردشت، م.؛ و رحمانی، ح. (1392). کاربرد روش دیمتل در شناسائی عوامل موثر بر تصمیم گیری سرمایه گذار در خرید سهام (مورد مطالعه: کارگزاران شهر مشهد). بررسی های حسابداری و حسابرسی، 2(2)، 108-87.

*       معتمدی، س. (1391). بررسی عکسالعمل سرمایه گذاران در مقابل خبر های اقتصادی و سیاسی غیر منتظره در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم اقتصادی، تهران.

*       مهرانی، س.، و نونهال نهر، ع.ا. (1387). ارزیابی واکنش کمتر از حد انتظار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 15(54)، 136-117.

*       موسوی، س.ا. (1390). بررسی مکانیسم‌های روانشناختی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.

*       نیکبخت، م.ر.، و مرادی، م. (1384). ارزیابی واکنش بیش از اندازه سهامداران عادی در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 12(40)، 122-97.

*       نیکومرام، ه؛ رودپشتی، ف.ر.؛ هیبتی، ف.؛ یزدانی، ش. (1391). تاثیر سوگیری شناختی سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار،5(13)، 81-65.

*       ودیعی، م.ح.، و شکوهی زاده، م. (1391). بررسی معیار های مالی موثر بر تصمیم‌گیریسرمایه‌گذاران فردی در بورس اوراق بهادار. دانش حسابداری، 3(8)، 171-151.

*       وکیلی فرد، ح.ر.؛ فروغ نژاد، ح.؛ خوشنود، م. (1392). ارزیابی رفتار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با فرایند تحلیل شبکه‌ای. مدیریت دارائی و تامین مالی،2(2)، 34-19

*       هیبتی، ف.، و زندیه, و. (1390). بیش واکنش رفتار سرمایه‌گذاران بازار سهام ایران به اخبار مالی جهانی. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار, 4(9), 100-75.

*       یوسفی، ر.، و شهرآبادی، ا. (1388). بررسی و آزمون رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت توسعه و تحول،1(2)، 64-57.

*       Emam, S. S., &Shajari, H. (2013).Recognition and analysis of effective factors on investors' decision making in stock exchange of Tehran. Journal of Management and Accounting Studies,1:14-24.

*       Fernandes, J. L. B.,Pena, J.I., &Tabak, B. (2010). Behavior finance and estimation risk in stochastic portfolio optimization. Applied Financial Economics, 20(9), 719-738.

*       Kaur, D. M., & Vohra, T. (2012). Understanding individual investor’s behavior: A review of empirical evidences. Pacific business international, 5(6):10-18.

*       Khanifar, H., Jamshidi, N., & Mohammadinejad, M. (2012). Studying Affecting Factors on Analysts’ Decisions Regarding Share Analysis in Tehran Stock Exchange: A Fundamental Analysis Approach. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, (44):77-86.

*       Khoshsirat, M., & Salari, M. (2011). a study on behavioral finance in Tehran stock exchange: examination of herd formation. European Journal of Economics Finance &Administrative Sciences, 32:168-183..

*       Lari,A. (2005). Evaluation of The Impact of Non-Financial Information Disclosure On Investors Decision Making,Thesis of M.A Degree, Ferdosi university. Mashhad. (in Persian)

*       Moradi, M., Salehi, M., & Hasanzadehnamaghi, A. (2011). An evaluation of the investors overreaction to the past financial function criteria: Iranian evidence. African Journal of Business Management, 5(17): 72-84.

*       Nicholas, B. and Thaler, R. (2004) A survey of behavioral finance.” in Constantinides, Journal of Psychology and Financial Markets,2(4):182–189

*       Olsen, R. (1998). Behavioral Finance and Its Implications for Earning Estimation Risk Assessment and Stock Return,". Financial Analysts Journal,52(4):37-44.

*       Shafi, M. (2014). Determinants influencing individual investor behavior in stock market: a cross country research survey. Arabian Journal of Business and Management Review, 2(1):60-71.

*       Shah Ali, P, Seresht, D. J., & Mirlohi, S. M. (2013). Effective Factors in Stockholders Decision Making Behavior in Ordinary Stock Purchasing Using AHP & ANP Techniques (Case Study: Tehran Stock Exchange). Asian Journal of Research in Banking and Finance, 3(11):86-96.

*       Yahyazadehfar, M., Zali, M. R., & Shababi, H. (2009). Determinants Of Investors Financial Behavior In Tehran Stock Exchange. Iranian Economic Review, 14(23):61-77.