بررسی رابطه بین مصرف انرژی، توسـعه ی مالی و درجه باز بودن تجاری در کشور های خاورمیانه

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

هادی رحمانی فضلی ¹

1 - عضو هیات علمی و استاد یار گروه اقتصاد سیاسی و سیاست گذاری عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.

تاریخ دریافت : 1400/06/01 تاریخ پذیرش : 1400/06/15 تاریخ انتشار : 1403/10/01

کلید واژه: درجه باز بودن تجاری, مصرف انرژی, خود رگرسیون برداری پانلی, توسعه مالی,

چکیده مقاله :

از مهمترین اهداف هر کشور در حوزه سیاست گذاری، نیل به توسعه اقتصادی است. با نگاه به تعریف توسعه اقتصادی که رشد همه جانبه و هماهنگ در تمامی ارکان اقتصاد است در می یابیم که دست یابی به توسعه اقتصادی بدون توجه به عوامل مهم و تاثیرگذار برآن، قابل حصول نیست. در این تحقیق با بکارگیری روش خود رگرسیون برداری پنلی ارتباط میان سه متغیر مصرف انرژی، توسـعه مالی و درجه باز بودن تجاری؛ که از اصلی ترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه اقتصادی هستند، در طی سال های 1990 الی 2015 میلادی، در کشورهای خاورمیانه؛ به عنوان مهمترین کشـورهای عرضـه کننـده انـرژی در جهـان، پرداخته شد و بر اساس نتایج، علیت بلند مدت از سوی توسعه مالی و درجه باز بودن تجاری به سمت مصرف انرژی وجود دارد اما علیت معکوس آن وجود نداشته و همچنین بین درجه باز بودن تجاری و توسعه مالی هیچگونه رابطه علیتی وجود ندارد.

چکیده انگلیسی:

Economic development is one of the major macroeconomic goals of every country. Today, the importance of economic development and its prominent role in building an idealised society is recognised for the nations, and this goal can be achieved with the help of strategic development. Energy use, financial development, and degree of trade openness are some of the major components influencing the economic development of a country. Therefore, in this research, the relationship between Energy consumption, financial development and openness of trade has been researched in the Middle East for the period 1990-2015 using econometric models. The reason for choosing this region is because the most important energy suppliers of the world has been taken into account. According to the results, there is a long-term causality due to financial development and the degree of commercial openness towards the energy consumption. However, there is no relationship between the degree of trade openness and financial development.

منابع و مأخذ:

• اشراقی سامانی، فرشته (١٣٨٨). " سریزهای تحقیق و توسعه ، یکپارچگی های تجاری در منتخبی از کشورهای شرق و غرب آسیا و اقیانوسیه" ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان


• دادگر، یداله، ناجی میدانی، علی اکبر، (١٣٨٢). "شاخص های جهانی شدن اقتصاد و موقعیت ایران "، فصلنامه ئپژوهش های اقتصادی، شماره ٢٩، ص ١۰٣-١٣٥


• رجب زاده، آرمین، محجوب لاله، مینا، استمال، محمد رضا(1388)." بررسی تاثیر زیرساخت های حمل و نقل بر سرمایه گذاری در ایران"، نشریه اقتصاد مالی شماره 7


• زراء نژاد، منصور، انوری، ابراهیم (1384). "کاربرد داده های ترکیبی در اقتصاد سنجی"، بررسی های اقتصادی (اقتصاد مقداری)، 21-52


• سامتی، مرتضی، رنجبر، همایون، همت زاده ، منیره (١٣٩١). "بررسی مقایسه ای تـأثیر توسـعه ی مـالی بـر رشـد اقتصادی تحت اطلاعات نامتقارن (مورد مطالعه ی کشورهای منتخب توسعه یافته و در حـال توسعه )". فصلنامه ی علمی- پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، سال سوم ، شـماره نهـم ، اسفند ١٣٩١. ص : ٢٥- ٤٠.


• عیسی زاده ، سعید، مهرانفر، جهانبخش (١٣٩١) . "بررسی ارتباط میان مصرف انرژی و سطح شهرنشـینی در ایران (کاربردی از الگوی تصحیح خطای برداری و روش تجزیه ی عوامل )". فصلنامه ی راهبـرد اقتصادی، سال اول ، شماره دوم ، پاییز١٣٩١. ص : ٤٧- ٧٠.


• قنبری، علی، گلوانی، امین، جوادنژاد، فرشید (١٣٩١) . "بررسی رابطه ی بین مصرف انرژی و شهرنشینی در ایران با به کارگیری روش ARDL" . فصلنامه ی مطالعات اقتصاد انرژی، سال نهـم ، شـماره ی ٣٥، زمستان ١٣٩١، ص :١٠١- ١١٩.


• کریمی هسنجه، حسین، (١٣٨٢)، "جهانی شدن ، یکپارچگی اقتصادی و مناسب ترین ترتیبات تجاری منطقه ای بر اقتصاد ایران (فرصت ها و چالش ها)"، پایان نامه دکتری، دانشگاه اصفهان .


• کلباسی، حسن، جلایی، سید عبدالمجید ، (١٣٨١)، "بررسی اثرات جهانی شدن بر تجارت خارجی ایران" ، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران ، شماره ١١.


• . محمدی، تیمور، خورسندی، مرتضی، خزایی، محمد مهدی، عارف، بهروز، "بررسی اثر توسعه مالی بر مصرف انرژی با روش گشتاوری"، فصلنامه اقتصاد مالی دوره 9، شماره 33


• منصف ، عبدالعلی، ترکی، لیلا، علوی، سیدجابر، (١٣٩٢) . "تحلیل اثر توسعه ی مالی بر رشد اقتصادی در کشورهای گروه دی هشت : علیت گرنجری پانلی با رویکرد بـوت اسـترپ (٢٠١٠- ١٩٩٠)" . فصـلنامه ی علمی- پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، سال سوم ، شماره دهـم ، بهـار ١٣٩٢


• ﻧﻈﯿﻔﯽ، ﻓﺎﻃﻤﻪ.(1383)،"ﺗﻮﺳﻌﻪی ﻣﺎﻟﯽ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﺮان" .ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎدی، . 14 :130 -97


• Aslan, A., Kum, H., Ocal, O. & Gosbasl, O. (2013). “Energy Consumption and Economic Growth: Evidence from Micro Data”, Proceedings of ASBBS, 20(1), 280288.


• Altaee ,H. H. A. & Adam, M. H. M. (2013). “Electricity Consumption-GDP Nexus in Bahrain: A Time Series Analysis”. Journal of Economics and Sustainable Development, 4(20), 42-51


• Baltagi,   Demetriades,  P&  Law,  S.  (2007).Financial  Development, openness and Institution  : Evidence  from Panel Data, University of Leicester.


• Baltagi,B., Demetriades, P., Law, S. H, (2008), “Financial Development and Openness: Evidence from panel data”, Journal of Development Economics.


• Bouoiyour, J. & Selmi, R. (2014). “The Nexus between Electricity Consumption and Economic Growth in MENA Countries”. Energy Studies Review, 20(2), 25-44


• Canova, F. and Ciccarelli, M. (2013). Panel Vector Autoregressive models: A survey, European Central Bank, working paper series, 1507.


• Greenaway, D., Morgan, W,W, Wright, P., (2002), “Trade Libralization and Growth in Develop Countries”, Journal of development Economics, 67: 229-244.


• Grossman, G.M. and Helpman, E.(1990). Comparative advantage and long-run American Economic Review80, 796–815


• Islam, F. and Shahbaz, M. and Alam, M. (2013) .“Financial development and energy consumption nexus in Malaysia: A multivariate time series analysis”. MPRA Paper, No. 28403, pp: 1-29.


• Lee, j-w., (1993), “International Trade, Distortions, and Long-run Economic Growth”, IMF Staff papers, 40 2:229-328.


• Lucas, R.E., (1988), “ On the Mechanics of Economic development”, Journal of Monetory Economics


• Matsuyama, K., (1992). Agricultural productivity, comparative advantage, and economic growth. Journal ofEconomic Theory 58, 317–334.


• Pesaran, M. H. Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships, Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.


• Romer, P.M., (1990). Endogenous technical change, Journal of Political Economy.98, S71–S102.


• Sadrosky, Perry (2009), "Renewable Energy Consumption and Income in Emerging Economics", Energy Policy, Vol. 37, PP. 4021-4928.


• Shahbaz, M. and Lean, H.H. (2012) .“Does financial development increase energy consumption? The role of industrialization and urbanisation in Tunisia”, Energy Policy, vol: 40, pp: 473-479.


• Shahbaz, M., S. Abosedra & R. Sbia (2013). Energy Consumption, Financial Development and Growth: Evidence from Co-integration with unknown Structural Breaks in Lebanon. Munich Personal RePEc Archive.


• Shahbaz, M., Khan, S. & Tahir, M. (2013). The Dynamic Links between Energy Consumption, Economic Growth, Financial Development and Trade in China: Fresh Evidence from Multivariate Framework Analysis. Energy Economics, 40: 8-21.


• Solarina, S, A. and Shahbaz, M (2013) .“Trivariate causality between economic growth, urbanisation and electricity consumption in Angola:Cointegration and causality analysis”. Energy Policy, Vol: 60, pp:876–884


• Tang, C. F. and Tan, B. W. (2012) .“The linkages among energy consumption, economic growth, relative price, foreign direct investment, and financial development in Malaysia”. Quality & Quantity. DOI 10.1007/s11135-012-9802-4.


• Tsani, S. Z. (2010). “Energy Consumption and Economic Growth: A Causality Analysis for Greece”. Energy Economics, 32 (3), 582-590.


• Yanikkaya, Halit (2003). Trade openness and economic growth: a cross-country empirical investigation. Journal of Development Economics, 7257–89.