اراِئه مدلی جهت برآورد احتمال ایجاد حباب قیمتی در بازار سرمایه ؛ شواهد تجربی و تئوریک از بورس اوراق بهادار تهران

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

سارا داستانی هریس ¹ (مدیریت ؛ مالی ؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات)
تقی ترابی ² (معاونت مالی و اداری دانشگاه علوم و تحقیقات)
علی اصغر انواری رستمی ³ (استاد تمام ، گروه مالی ،دانشگاه تربیت مدرس ؛ تهران ، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/04/19 تاریخ پذیرش : 1398/04/29 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: سرعت نقدشوندگی, اشفافیت اطلاعات, ترکیب سهامداران, نسبت P/E, حباب قیمتی,

چکیده مقاله :

بورس اوراق بهادار تهران همواره شاهد نوسانات زیادی بوده است. نوسانات قیمت جزئی از ذات بازار است و یکی از مباحث اصلی در بازار سرمایه، توضیح این نوسانات با استفاده از الگوهای بنیادی است. این در حالی است که گاهی این نوسانات از شکل عادی خود خارج شده و جای خود را به صعودهای افسار گسیخته (حباب) و سقوط‌های ناگهانی (بحران) می‌دهند و ضربات جبران ناپذیری را به بازار بورس وارد می‌کنند. از این‌رو، با توجه به اهمیت حباب قیمت، در این مطالعه ارائه مدلی جهت برآورد احتمال ایجاد حباب قیمتی در بازار سرمایه و در بورس اوراق بهادر تهران هدف اصلی قرار گرفته است. 166 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1386 تا 1396 نمونه آماری این مطالعه را تشکیل می‌دهند. در این مطالعه، ابتدا با استفاده از نرم افزار spss و آمون تسلسل، چولگی و کشیدگی به بررسی احتمال وجود حباب قیمتی پرداخته شده و سپس در جهت ارائه مدلی برای حباب قیمتی، به بررسی عوامل مؤثر بر حباب قیمتی بر اساس مدل پیشنهادی پرداخته شده است. نتایج بدست‌آمده بیانگر احتمال بروز حباب در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. هم چنین، بر اساس برازش مدل نیز به جز متغیرهای اندازه و شفافیت اطلاعات که اثر معنی داری را بر حباب قیمتی نشان نداده‌اند، سایر متغیرها یعنی ترکیب سهامداران، نسبت P/E و سرعت نقدشوندگی دارای اثری معنی دار بر حباب قیمتی هستند. واژگان کلیدی: حباب قیمتی، اندازه، شفافیت اطلاعات، نسبت P/E، سرعت نقدشوندگی

چکیده انگلیسی:

AbstractThe Tehran Stock Exchange has always seen a lot of fluctuations. Price volatility is a part of the market's nature, and one of the main issues in the capital market is to explain these fluctuations using fundamental patterns. However, sometimes these fluctuations go out of their normal form and place themselves in bumpy bumps and sudden crash (crisis) and bring irreparable blows to the stock market. Therefore, in view of the importance of price bubbles, this study presents a model for estimating the likelihood of price bubble formation in the capital market and the main objective of the Tehran Stock Exchange. The statistical sample of this study is the 166 companies listed in the Tehran Stock Exchange between 2007 and 2017. In this study, using spss software and runs test, Skewness and Kurtosis test. we investigated the probability of price bubbles, and then, in order to provide a model for price bubble, the factors influencing price bubbles based on the proposed model have been investigated. The results indicate the probability of bubble occurrence in companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Also, results shows that shareholders, P / E ratio and liquidity rate have a significant effect on price bubbles. However the size and transparency of the information did not show a significant effect on the price bubble.

منابع و مأخذ:

• ابراهیمی سروعلیا، محمد حسن ، میرفیض فلاح شمس و شهناز آذرنگ. (1391). بررسی عوامل تأثیرگذار بر حباب قیمت در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه دانش سرمایه‌گذاری، 1 (4): 60-47.


• اسدی، غلامحسین، حمیدی زاده، محمد رضا و اصغر سلطانی. (1385). بررسی حبابهای قیمتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران برحسب اندازه شرکت و نوع صنعت، مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 4، شماره 14، تابستان 1385، صص 71-39.


• راسخی، سعید، شهرازی، میلاد و زهرا میلا علمی (1395)، تعیین دورههای حباب قیمتی: یک مطالعه موردی برای بازار بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره 13، شماره 3، صص 55- 25.


• راسخی، سعید، شهرازی، میلاد و زهرا میلا علمی (1396)، آزمون حباب های چندگانه در بازار ارز ایران: کاربردی از آزمون های ریشه واحد RTADF ، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی شماره 27 بهار 96.


• زارع، قاسم (1390)، مدلی برای پیش بینی حباب قیمت در بورس اوراق بهادار تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.


• سلطانی، اصغر (1386)، بررسی حباب‌های قیمتی سهام در بورس اوراق بهادر تهران بر حسب اندازه شرکت و نوع صنعت، فصلنامه مطالعات حسابداری، شماره 14، ص 72- 39.


• صالح آبادی، علی و هادی دلیریان (1389). بررسی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 3 (9): 61- 75.


• صمدی، سعید، واعظ برزانی، محمد، قاسمی، محمدرضا (1389)، تحلیل رفتاری شکل گیری حباب قیمت در بازار سرمایه (مطالعه موردی بورس اوراق بهادار تهران 1387-1376)، پژوهشنامه اقتصادی، سال دهم، شماره چهارم، زمستان 1389.


• عبدالملکی، حجت‌اله، محمدی، شاپور، کمالی، ساجده و وزیری، رضا (1392)، بررسی وجود حباب قیمتی در بازار سهام تهران با استفاده از رهیافت LPPL، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار (مدیریت پرتفوی) ، دوره 4، شماره 14.


• فلاح شمس، میرفیض، زارع، عظیم (1392)، بررسی عوامل تأثیرگذار در بروز حباب قیمتدر بورساوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شمارة 21، سال ششم، صص 91-73.


• فلاح شمس، میرفیض، زمردیان، غلامرضا، دوستاگاران، رقیه (1392)، بررسی وجود حباب در قیمت سهام مبتنی بر تخمین ARIMA و با استفاده از تکنیک‌های کشیدگی، چولگی، تسلسل و تابع مخاطره، مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، شماره 15، تابستان 92.


• Fallahshams, Mir Feyz, Alimohammadi, Meysam, Kordlouie, Hamidreza, Naghshineh, Nader (2014), The Effect of Individual and Legal Persons’ Trading on Creation of Price Bubble in Tehran Stock Exchange (TSE) Market, Applied Economics and Finance, Vol. 1, No. 2; November 2014.


• Fantazzini, D. (2016). The Oil Price Crash in 2014/15: Was There a (Negative) financial Bubble? Energy Policy, 96: 383-396.


• Figuerola-Ferretti, I. & J.R. McCrorie. (2016). The Shine of Precious Metals Around The Global Financial Crisis. Journal of Empirical Finance.


• Gomez-Gonzalez, J.E., J.N. Ojeda-Joya, C. Rey-Guerra & N. Sicard. (2013). Testing for Bubbles in Housing Markets: New Results Using a New Method. Federal Reserve Bank of Dallas, Working Paper, No. 164.


• Komaromi, G. (2004). Was There a Stock Market Bubble in Hungary? Competitio, 3(1): 169-178.


• Phillips, P.C.B., S. Shi & J. Yu. (2012). Testing for Multiple Bubbles. Cowles Foundation Discussion Paper, (1843).