اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری جامعه شهری (مطالعه‌ی موردی کشور ایران)

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

وحید صادقی حسنوند ¹ (دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
نارسیس امین رشتی ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
مرجان دامن کشیده ³ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
آزاده محرابیان ⁴ (اﺳﺘﺎدﯾﺎر داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان ﻣﺮﮐﺰ)

تاریخ دریافت : 1398/06/24 تاریخ پذیرش : 1398/09/26 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: شاخص رفاه, اثر آستانه‌ای, قیمت حامل‌های انرژی, اقتصاد خانواده,

چکیده مقاله :

هدف تحقیق بررسی اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر اقتصاد با تأکید بر شاخص رفاهی و نیز بررسی این اثر بر سهم سرمایه‌گذاری خانوار شهری است. به این منظور با استفاده از اطلاعات بودجه خانوار شهری ایران طی دوره 1367 تا 1396 و با تکیه‌بر تئوری‌های مربوط به‌اندازه گیری تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان، فرمول تغییرات جبرانی در چارچوب سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل استخراج می‌گردد. در ادامه و پس از برآورد پارامترهای سیستم تقاضا، معیار شاخص رفاهی به تفکیک برای هر یک از حامل‌های انرژی موردمحاسبه قرار می‌گیرد. در گام بعد اثر تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بر سهم سرمایه‌گذاری در بودجه خانوارها به روش مدل رگرسیون آستانه‌ای تخمین زده‌ می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با افزایش قیمت واقعی هر حامل انرژی نسبت به‌کل مخارج انرژی، سهم مخارج آن حامل انرژی افزایش می‌یابد. ضرایب خود قیمتی تمامی حامل‌ها با سطح احتمال بسیار بالایی معنی‌دار هستند. از میان ضرایب خود قیمتی، برق بزرگ‌ترین ضریب و کمترین ضریب مربوط به فرآورده‌های نفتی است. کشش‌های خود قیمتی برق، گاز، بنزین و فرآورده‌های نفتی به ترتیب برابر 33/0-، 59/0-، 92/0 و 14/1- است. تعدیل قیمت حامل‌های انرژی بسته به کشش‌های خود قیمتی و سهم حامل‌های انرژی، خانوارهای شهری را دچار زیان رفاهی می‌کنند. با بررسی رابطه خطی و غیرخطی شاخص قیمت حامل انرژی و سهم سرمایه‌گذاری خانوار ، نتایج وجود رابطه مثبت و غیرخطی بین سهم سرمایه‌گذاری و شاخص قیمت حامل‌های انرژی را تائید می‌کند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to investigate the effect of energy carriers price adjustment on economy with emphasis on welfare index and study the effect of it on urban household investment share. For this purpose, by using the information of the Iranian urban household budget during the period from 1988 to 2017, based on the theories related to the measurement of consumer welfare changes, the formula of compensatory changes in the framework of an almost ideal demand system is derived. Then, after estimating the demand system parameters, the welfare index criterion is calculated separately for each energy carriers. In the next step, the effect of adjusting the price of energy carriers on the share of investment in household budget is estimated by threshold regression model. The results show that by increasing the actual price of each energy carrier relative to the total energy expenditure, the share of its energy carrier expenditure will be increased. Among the self-price coefficients, electricity has the largest coefficient and the lowest coefficient is belong to the petroleum products. Self-price elasticities of electricity, gas, gasoline and petroleum products is -0.33, -0.59, 0.92, and -1.14, respectively. Price adjustments of energy carriers are causing welfare losses for urban households, depending on their price elasticity and the share of energy carriers. By assesing the linear and non-linear relationship between energy carrier price index and household investment share, the results confirm a positive and nonlinear relationship between investment share and energy carrier price index.

منابع و مأخذ:

• اکبری، نعمت‌الله؛ طالبی، هوشنگ و جلالی، اعظم (1393). "تأثیر قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بر مصرف انرژی خانوار". پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شماره 11.


• زیبایی، منصور و زهرا مظاهری (1388)، " اندازه دولت و رشد اقتصادی در ایران با تأکید بر رشد بخش کشاورزی: رهیافت رگرسیون آستانه‌ای"، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، شماره1.


• محمدی، تیمور؛ شاکری، عباس؛ عبدالله، میلانی؛ مهنوش و شهابی، علی (1394). "بررسی اثر تغییر قیمت بر توزیع درآمد و رفاه در مناطق شهری". فصلنامه مدل‌های اقتصادی، سال نهم، شماره یک.


• مرکز آمار ایران، نتایج تفصیلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی سال‌های مختلف.


• نعمت اللهی، فاطمه؛ صدرایی جواهری، احمد و صمدی، علی حسین (1398). "بررسی آثار رفاهی و زیست‌محیطی پرداخت یارانه به تحقیق و توسعه و اخذ مالیات بر مصرف انرژی". فصلنامه مطالعات انرژی، سال پانزدهم، شماره 60.


• نوراللهی، سارا؛ جباری، امیر؛ مرادخانی، نرگس و فرامزی، ایوب (1396). "برآورد تغییرات جبرانی ناشی از افزایش قیمت کالاها در خانوارهای شهری بر اساس دهک‌های درآمدی (مطالعه موردی: ایران طی دوره 1392-1389)". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و پنجم، شماره 81.


• وزارت نیرو، ترازنامه انرژی سال‌های مختلف کشور، دفتر برنامه‌ریزی انرژی، تهران.


• Deaton, A. S. & Muellbur, J. (1980), "An Almost Ideal Demand System", American Economic Review, 70(3), 312-26.


• Hansen, Bruce E., (1996), “Inference When a Nuisance Parameter is Not Identified Under the Null Hypothesis”, Econometrica 64, 413–430.


• Hansen, Bruce E. (1999), “Threshold Effects in Non-Dynamic Panels: Estimation, Testing and Inference”, Journal of Econometrics 39, 345-368.


• Hansen, Bruce E. (2000), “Sample Splitting and Threshold Estimation. Econometrica”, Journal of Econometrics 68(3), 575–603


• Hope, Einar and Balbir Singh, (1995), “Energy Price Increases in Developing Countries: Case Studies of Colombia, Ghana, Indonesia, Malaysia, Turkey and Zimbabwe”, The World Bank Policy Research, Department Public


• Renner, Sebastian; Lay, Jann; Greve, Hannes(2017), “Household welfare and CO2 emission impacts of energy and carbon taxes in Mexico”. GIGA Working Papers, No. 301.


• Jiang, C. Zhang, Y. Bu, M. Liu, W. (2018), The Effectiveness of Government Subsidies on Manufacturing Innovation: Evidence from the New Energy Vehicle Industry in China, Sustainability, 10(6): 1692-1709


• Lee, C., & Wong, S. Y. (2005). Inflationary Threshold Effects in the Relationship Between Financial Development and Economic Growth: Evidence from Taiwan and Japan. Journal of Economic Development, 30(1), 49.


• Parker, S. and Liddle, B (2016), "Energy Efficiency in the Manufacturing Sector of the OECD: Analysis of Price Elasticities", Energy Economics, Vol.58,pp.38-45. Patterson, M. G. (1996), "What is energy efficiency? Concepts, indicators and methodological issues", Energy policy, Vol.24, Issue.5,pp.377-390