شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر آگاهی معلمان مدارس متوسطه نسبت به حفظ محیط‌زیست

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

بهمن خسروی پور ¹ ( دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، ایران. )
زهرا سالاروند ² ( دانشجوی کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، ایران. )
فیض‌الله منوری فرد ³ ( دانشجوی دکتری آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، ایران. )

تاریخ دریافت : 1392/11/19 تاریخ پذیرش : 1393/06/15 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: آگاهی زیست‌محیطی, منابع آگاهی دهنده, حفظ محیط زیست,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: آموزش و پرورش در کنار سایر نظام های آموزشی با آموزش های مستمر و هد ف دار زیست محیطی، می تواند اقشار مختلف جامعه را با مفاهیم عمده زیست محیطی آشنا کند. در این بین معلمان به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی در فرایند آموزش، نقشی اساسی در جهت آموزش های زیست محیطی ایفا می نمایند. لذا، هدف کلی پژوهش حاضر شناسایی و تبیین عامل های مؤثر بر آگاهی معلمان مدارس متوسطه نسبت به حفظ محیط زیست است. روش بررسی: جامعه آماری پژوهش را دبیران دوره متوسطه بخش مرکزی شهرستان دورود تشکیل می دادند (150=N). برای گردآوری داده ها از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، 100 نفر تعیین شد. ابزار اصلی برای گرد آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی محتوایی ابزار اندازه گیری توسط نظرسنجی از متخصصان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد (80/0α ≥ ). تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSV20 آن‌جام یافت. یافته‌ها: یافته ها نشان داد که از نظرپاسخ‌گویان، تلویزیون، نشریه ها و مجلات، کتاب های درسی و روزنامه ها دارای بیش‌ترین اهمیت در ایجاد آگاهی زیست محیطی در معلمان می باشند. یافته های به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد که سه عامل منابع آگاهی دهنده جمعی، بین فردی و آموزشگاهی در مجموع 94/54 % از واریانس متغیرهای مورد استفاده در تحلیل عاملی را تبیین نمودند. بحث و نتیجه‌گیری: منابع آگاهی دهنده جمعی، بین فردی و آموزشگاهی نقش بی بدیلی در آگاهی معلمان دوره متوسطه نسبت به محیط زیست دارند. از آن‌جا که آگاهی های زیست محیطی، رفتار زیست محیطی انسان را تحت تأثیر قرار می دهد، ضرورت دارد که آگاهی‌های زیست محیطی معلمان در راستای حفاظت از محیط زیست به وسیله‌ی سازوکارهای ارتباطی بالا، به شکل موثری تقویت شود.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Education along with other educational systems can introduce the main environmental concepts to various social groups. In the meantime, teachers as one of the main components of training process, play a key role in environmental education. Therefore, the purpose of this study was to identify the factors influencing awareness of high school teachers about environmental protection. Method: Statistical population of this research consisted of high school teacher of Dorud (N=150). A random sampling method was used to collect data. 100 persons were selected as sample using Morgan Table. The main tool to collect data was a researcher-made questionnaire. A panel of experts approved content validity of the questionnaire and its reliability were confirmed by calculating Cronbach's alpha coefficient (α ≥ 0/80). Descriptive analysis performed by using SPSS V20. Findings: Results showed that television, leaflet, magazines, book and newspaper have the highest importance in contributing to awareness of teachers about the environment. Results of factor analysis showed that three factors of mass, interpersonal and scholastic sources of notification explained 54.94% of variance in the variables used for factor analysis. Conclusion: Mass, interpersonal and scholastic sources of notification have a unique role in awareness of high school teachers about environmental protection. Since human environmental behavior is influenced by environmental awareness, it is necessary to increase environmental awareness of teachers by these communication mechanisms in order to protect the environment.

منابع و مأخذ:

1-   شبیری؛ سیدمحمد، سرمدی؛ محمدرضاو شریفیان؛ شیوا، «نیازسنجی و تعیین اولویت های آموزشی دانش آموزان و دبیران مقطع راهنمایی در زمینه محیط زیست»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 1389، دوره دوازدهم، شماره4. صص 150-143.

2-      Astalin, P. K. 2011. A study of Environmental Awareness among Higher Secondary Students and some educational factors affecting it. International Journal of Multidisciplinary Research, Vol. 1(7), pp. 90-101.

3-      محمد شفیعی؛ محمد، «نگاهی به محیط زیست از دیدگاه قرآن کریم»،کنگره بین المللی فرهنگ و آندیشه دینی، 1392.

4-   شاهنوشی؛ محمود و عبداللهی؛ عظیمه سادات، «تحلیلی بر فرهنگ زیست محیطی مردم اصفهان و برخی از عوامل موثر بر آن» ، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 1386،  پیایی 23 ، صص 34-15.

5-      Kilbourne, W. E., Beckmann, S. C., & Thelen, E.2002. The role of the dominant social paradigm in environmental attitudes: A multinational examination. Journal of business Research, Vol. 55(3), pp. 193-204.

6-      Waktola, D. K. 2009. Challenges and opportunities in mainstreaming environmental education into the curricula of teachers' colleges in Ethiopia. Environmental Education Research, Vol. 15(5), pp. 589-605.

7-      Barlas, m., & karademir, r. A. Ç. A. 2013. Biology department and science education students’ environmental sensitivity, attitude and behaviors. International journal on new trends in education and their implications.

8-   عظیمی؛ محمد، کرمی؛ علیرضا و غلامی؛ مهدی، «افزایش دانش زیست محیطی همگانی با تاکید بر آموزش محیط زیست»، چهارمین همایش ملی آموزش. 1391.

9-      Lafferty, W. M., & Eckerberg, K. 2013. From the Earth Summit to Local Agenda 21: working towards sustainable development (Vol. 12): Routledge.

10-  قیاسوند، جواد، «معماری ، محیط زیست ؛ توسعه پایدار»، مجله راه و عمران، 1392، شماره 45، ص 53-56 .

11-  Zsóka, Á, Szerényi, Z. M., Széchy, A., & Kocsis, T. 2013. Greening due to education Environmental knowledge, attitudes, consumer behavior and everyday pro-environmental activities of Hungarian high school and university students. Journal of Cleaner Production, Vol. 48, pp. 126-138.

12- محرم نژاد؛ ناصر و حیدری؛ عمران، «تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور»، علوم و تکنولوژی محیط زیست،  1385، شماره 28. صص 77-68.

13- دیبایی؛ شادی و لاهیجانیان؛ اکرم الملوک، « بررسی برنامه های درسی مقطع راهنمایی با تأکید بر محورهای آموزش محیط زیست»، علوم محیطی، 1388، سال ششم ، شماره3. صص 184-177.

14- حمیدیان؛ علی،« لزوم توجه به فرهنگ زیست محیطی دانشجویان مطالعه موردی:دانشگاه تهران»، مقالات کامل نخستین همایش باغ گیاهشناسی ملی ایران موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، باغ گیاهشناسی ملی ایران. 1390.

15-  Cotton, D. 2006. Implementing curriculum guidance on environmental education: The importance of teachers' beliefs. Journal of Curriculum Studies,Vol.38(1), pp. 67-83

16-  Oztas, F., & Kalıpçı, E. 2009. Teacher Candidates' Perception Level of Environmental Pollutant and Their Risk Factors. International Journal of Environmental & Science Education, Vol. 4(2).

17- میردامادی ؛مهدی ، باقری ورکانه؛ عباسعلی و اسمعیلی؛ سمیه، «بررسی میزان آگاهی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران از حفاظت محیط زیست»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 1389، دوره دوازدهم، شماره 1، صص 216-201.

18-  وسکویی اشکوری ؛ نرجس و لاهیجانیان ؛ اکرم الملوک ، « بررسی نقش آموزش زیست محیطی در مدیریت زیست محیطی زنان روستایی (مطالعه موردی: منطقه غرب استان مازندران)»، فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، 1389 ، سال پنجم، شماره4. صص 88-75.

19- بنیﻓﺎﻃﻤﻪ؛ فاطمه ، حسین نژاد ؛ﻓﻬﻴﻤﻪ وﻋﻠﻴﺰاده اقدم ؛ ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ، « ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﮕﺮش محیط زیستی ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺎراداﻳﻢ محیط زیستی ﻧﻮ»، ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ،1392، ﺳﺎل چهارم، ﺷﻤﺎره 7، ﺻص 173 ﺗﺎ 186.

20-  Abdul-Wahab, S. A. 2008. A Preliminary Investigation into the Environmental Awareness of the Omani Public and their Willingness to Protect the Environment. American Journal of Environmental Sciences, Vol. 4(1).

21-  Howe, C. 2009. The role of education as a tool for environmental conservation and sustainable development. Imperial College London.

22-  Ahmad, J., & Ali, I. 2012. An Investigation of Environmental Knowledge and Environmental Practices among Malaysians. Far East Journal of Marketing and Management, Vol. 2(3), pp. 27-38.

23-  Hansmann, R., Scholz, R. W., Francke, C.-J. A., & Weymann, M. 2005. Enhancing environmental awareness: Ecological and economic effects of food consumption. Simulation & Gaming, Vol. 36(3), pp. 364-382.