انتخاب فصلی زیستگاه توسط گوسپند وحشی اصفهانی (Ovis Orientalis Isphahanica) در پارک ملی قمیشلو

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

زهرا تاکی ¹ ( دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته مهندسی منابع طبیعی محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران. *(مسئول مکاتبات). )
محمود رضا همامی ² ( دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران. )
محمود کرمی ³ ( استاد گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. )
افشین علیزاده ⁴ ( استادیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1389/01/19 تاریخ پذیرش : 1389/08/25 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: گوسپند وحشی, پارک ملی قمیشلو, انتخاب زیستگاه, شمارش گروه های سرگین,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: گوسپند وحشی از گونه های تهدید شده (VU)[1] نواحی کوهستانی ایران است. اطلاعات اندکی در مورد وابستگی های زیستگاهی این گونه به عنوان پیش نیازی برای برنامه ریزیهای حفاظتی وجود دارد. در این پژوهش وابستگی های زیستگاهی و الگوی فصلی استفاده از زیستگاه توسط گوسپند وحشی در پارک ملی قمیشلو در طول یک سال مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: تیپ های گیاهی پارک به عنوان زیستگاههای مختلف این گونه در نظر گرفته شد و ساختار هر یک از این زیستگاه ها تبیین گردید. ارتباط تراکم گروه های سرگین به عنوان نمایه ای از تراکم گوسپند وحشی با متغیر های زیستگاهی نظیر درصد پوشش گونه های غالب گیاهی، درصد اشباع خاک (SP)، شوری خاک (EC) وpH خاک در ترانسکت های دائمی بررسی شد. مدل های خطی عام (GLMs) برای مشخص کردن وابستگی های زیستگاهی گوسپند وحشی با توجه به تیپ های گیاهی و متغیرهای زیستگاهی اندازه گیری شده به کار گرفته شد. یافته ها: استفاده از تیپ های زیستگاهی به جز در دوره خرداد مرداد معنی دار نبود. در این دوره استفاده از تیپ گیاهی Astragalus-Scariolaبه طور معنی داری بیش تر از تیپ گیاهی Artemisia بود. نتیجه گیری: علاوه بر این، گوسپند وحشی در دوره فروردین خرداد از مناطق با شیب بیش تر و در دوره مهر- آذر از مناطق باEC خاک بالاتر بطور معنی داری بیش تر استفاده کرده بود. [1]- Vurnable

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Wild sheep (Ovis orientalis) is a threatened (VU10) species living in mountainous areas of Iran. Very little is known about habitat associations of wild sheep as a prerequisite for conservation planning. We studied habitat associations and seasonal pattern of habitat use by wild sheep over a complete year in Ghemashlou National Park. Methods: The existing vegetation types within the park were considered as different habitats for wild sheep and their structure were quantified. Wild sheep pellet group density as well as habitat variables including vegetation types, percentage cover of dominant bush species, and EC, SP and pH of the soil were quantified within the permanent strip transects. General Linear Models (GLMs) were used to relate habitat variables to pellet group density. Results: Use of habitats was not significantly different in none of the studied periods except in spring. In this season, wild sheep had significantly used Astragalus-Scariola more than Artemisia vegetation type. Conclusion: In addition, wild sheep had used areas with steeper slopes in spring and areas with higher EC in autumn.

منابع و مأخذ:

1-      اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، گزارش مکتوب سرشماری پستانداران، زمستان 1392.

2-      Silveira L., Diniz-Filho, J., 2003. Camera trap, line transect census and track surveys: a comparative evaluation, Biological onservation, 114:351-355.

3-      Walkers, A., Perovic, P., 2008. Comparison of two methods for estimation of abun ance of mountain vizcachas (Lagidium viscacia) based on direct count. Mastozoología Neotropical, 15:135-140.

4-      Campble. d., G. M. Swanson, Sales, J., 2004.”Methological insights, compairung the precision and cost-effectivness of facal pellet group count, methods”.J.Applied Ecology (41)1185-1196.

5-      Putman,R.J.,1984.Factsfromfeces.MammalRev.14,79–97.

6-   کرمانی القریشی، زهره ، تعیین نیازهای اکولوژیکی و پراکنش قوچ ومیش در پارک­های ملی خجیر وسرخه حصار پایان نامه کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی نور، دانشگاه تربیت مدرس، 1380، 115 صفحه

7-   ملکی نجف آبادی، سعیده  تعیین مطلوبیت زیستگاه قوچ و میش اصفهانی (Ovis orientalis isphahanica )   در پناهگاه حیات وحش موته با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی، نشریه محیط زیست طبیعی، مجله منابع طبیعی ایران، پاییز 1389دوره 63، شماره 3 :290-279 

8-      مشاور پویش جامع ،1381،طرح جامع مدیریت پناهگاه حیات وحش قمیشلو،سازمان حفاظت محیط زیست

9-      Wangner. G .D & J. M. Peek 2006، Bighorn sheep diet selection and forage quality in central Idaho، department of fish  and wildlife resources ،College of Natural Resources, University of Idaho, Moscow, Idaho 83844.

10- حاضری،ف.، همامی ، م.، خواجه الدین و همکاران،  استفاده از جوامع گیاهی توسط آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa) در پناهگاه حیات وحش موته، مجله علوم وفنون کشاورزی و منابع طبیعی، تابستان1388 شماره 48: 435 –427

11- جعفری، م.، طویلی، ع. حیدری‌شریف‌آباد، ح.،”بررسی مقاومت به خشکی در سه گونه مرتعی Stipa barbata, Agropyron cristatum, Agropyron desertorum    “مجله منابع طبیعی ایران, 1354شماره 3: 237-227.