ارایه معیارهای مناسب برای برنامه‌ریزی صنعت گردش‌گری در روستاهای ساحلی (مطالعه موردی: جزیره قشم)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سولماز دشتی ¹ ( -دانش آموخته دکتری گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
سید مسعود منوری ² ( استادیار گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
سید محسن حسینی ³ ( استاد گروه جنگل، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، نور، ایران. )
برهان ریاضی ⁴ ( - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
منصور مومنی ⁵ ( استاد گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت، تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1393/04/03 تاریخ پذیرش : 1394/11/27 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: روش دلفی, TOPSIS, گردش‌گری, روستاهای ساحلی, جزیره قشم,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: صنعت گردش گری یکی از منابع مهم تولید درآمد، اشتغال و ایجاد زیرساخت ها برای نیل به توسعه پایدار محسوب می گردد و رشد این صنعت در هر کشور نیازمند استراتژی مناسب و برنامه ریزی مدیریتی مؤثر است. در این پژوهش برنامه ریزی و اولویت بندی پنج دهستان جزیره قشم بنام های رمکان، دولاب، سوزا، حومه و صلخ جهت توسعه گردش گری مدنظر می باشد. روش بررسی: بر اساس روش دلفی (Delphi) معیارهای گردش گری در چهار دسته اصلی معیارهای زیست محیطی، معیارهای تسهیلات و خدمات گردش گری ، معیارهای زیرساختی و معیارهای اقتصادی_اجتماعی و فرهنگی مشخص گردیدند. سپس اولویت بندی دهستان های جزیره جهت توسعه گردش گری بر اساس روش TOPSIS صورت پذیرفت. یافته ها: بر اساس روش TOPSIS دهستان حومه مناسب ترین پهنه جهت توسعه گردش گری و دهستان های صلخ، سوزا، دولاب و رمکان به ترتیب اولویت های بعدی جهت توسعه گردش گری می باشند. نتایج پژوهش نشان از آن دارد که پهنه بندی مناطق مستعد توریسم ساحلی نقش مؤثری در توسعه منطقه خواهد داشت و با بهره گیری از پتانسیل های متنوع و متعدد منطقه جزء با نگرش همه جانبه و برنامه ریزی چندبعدی میسر نخواهد شد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Tourism industry is one of the main sources of income, employment and infrastructure to achieve sustainable development. Growth of this industry in any country requires the proper strategy and effective management plan. In this study, planning and prioritization for five villages of Qeshm Island called Ramakan, Doulab, Souza, Hoomeh and Sallakh for tourism development are considered. Method: Using Delphi method, tourism criteria were identified in four main categories including, environmental criteria, tourism facilities and services criteria, cultural socioeconomic criteria and infrastructure criteria. Then tourism development prioritization for villages was obtained by TOPSIS method. Conclusion: The results showed that Hoomeh was the most suitable village for tourism development and Sallakh, Souza, Doulab and Ramakan were suitable respectively. Zoning the areas with good potential for coastal tourism would play a key role in regional development. Enjoying many and varied potentials of the region would not be feasible unless the multidimensional approach and planning are followed. 

منابع و مأخذ:

1-      اشرف­زاده. محمدرضا و همکاران، 1389، ارزیابی آثار محیط­زیستی پروژه­های گردش­گری ساحلی (مطالعه موردی: شهر جهان­گردی بین­المللی خلیج­فارس)، پژوهش­های محیط زیست، سال 1، شماره 1، صص 83 – 92.

2-      نوروزی. محمدباقر، 1389، امکان­سنجی جاذبه­های دره توتیا (بهشت گمشده) از توابع شهرستان ملایر با هدف تبدیل آن به یک سایت گردش­گری، آمایش محیط، شماره 3 (9)، صص 155– 179 .

3-      World Tourist Organization, 1999. Tourism highlights 1999. WTO Publications Unit, World Tourism Organization, Madrid, Spain.

4-      Lee, c., Kwan, k., 1995. Importance of secondaryimpact of forein tourism receipts on the south Korean economy, Journal of travel research, (37), p.50.

5-      Abby. Liu, Geoffrey, Wall, 2006. Planning tourism employment: a developing country perspective, Tourism Management, Vol 40, No 27.

6-      World Tourist Organization, 2008. Tourism 2020 vision. WTO Publications Unit, World Tourism Organization, Madrid, Spain.

7-      تقوایی. مسعود و همکاران، 1388، نقش و جایگاه برنامه­ریزی چند بعدی در توسعه توریسم و اکوتوریسم، مطالعه موردی: منطقه خروطبس، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 20، شماره 3، صص 62 - 45.

8-      Ramand, B.A. and Aina, Y. 2004. GIS Applications in Optimum Site Selection for Tourist Sites: Texas State as a Case Study.Third International Conference & Exhibition_ GIS BAHRAIN September 27– 29.

9-      Yepes, V., Medina, J.R., 2005. Land Use Tourism Models in Spanish Coastal Areas. A Case Study of the Valencia Region. Journal of Coastal Research. Special Issue 49, Pp 83-88.

10-  مهدوی. مسعود و همکاران، 1387، اثرات گردش­گری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان دره­کن و سولقان، روستا و توسعه، سال 11، شماره ۲، صص ۳۹– 60.

11-  افتخاری. عبدالرضا و همکاران،1390، اولویت­بندی ظرفیت­های گردش­گری مناطق روستایی شهرستان نیر، جغرافیا و توسعه، شماره 24، صص 23– 38.

12-  هزارجریبی. جعفر و کرمی. مهرداد، 1390، برنامه­ریزی راه­بردی گردش­گری در نواحی البرز مرکزی (مطالعه موردی: روستا افجه استان تهران)، مسکن و محیط روستا، شماره 136، صص 95 – 112.

13-  شمس­الدینی. علی، 1389، (گردش­گری روستایی) راه­کاری سازنده برای توسعه روستایی نمونه موردی: روستای فهلیان، مسکن و محیط روستا، شماره 131، صص 107 – 95 .

14-  بهنیافر. ابوالفضل و منصوری­دانشور. محمدرضا، 1389، پهنه­بندی آمایشی با رویکرد ارزیابی چندعامله و استفاده از مدل AHP به­منظور توسعه­گردش­گری در محیط GIS، مطالعه موردی: حوضه آب­ریز گلمکان، آمایش محیط، شماره 9، صص 1– 18.

15-  موسی­وند. جعفر و ساسان­پور. فرزانه، 1390، ارزیابی نقش زیرساخت­های شهری جهت تعیین قطب گردش­گری با استفاده از مدل­های TOPSIS و AHP (مطالعه موردی: استان مازندران)، فضای گردش­گری، شماره 1، صص 63 – 82.

16-  Spennceley, A., 2003. Managing Sustainable Nature-Based Tourism in Southern Africa: A Practical Assessment Tool.A Thesis Submited in Particial Fulfilment of the Requirment of the University for Greenwich for the Degree of Doctor of Philasophy 334 Pp.

17-  OK, Kenan, 2006. Multiple Criteria Activity Selection for Ecotourism Planning in Igneada. Turk Journal Agric for 30, Pp153-164.

18-  Hsu, T.K., Tsai, Y.F., Wu, H.H., 2009. The preference analysis for tourist choice of destination: A case study of Taiwan. Tourism Management Journal: 30, Pp 288–297.

19-  سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1382، جغرافیای جزایر ایرانی خلیج فارس (جزایر قشم، لارک، هرمز و هنگام)، چاپ اول، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 627 صفحه.

20-  فرهنگ­دره­شوری. ب، 1388، طبیعت قشم، چاپ اول، انتشارت آگاه، 156 صفحه.

21-  مومنی. منصور و شریفی­سلیم. علیرضا،1390، مدل­ها و نرم­افزارهای تصمیم­گیری چند شاخصه، چاپ اول، تهران، انتشارات مولفین، 218 صفحه.

22-  Saaty, T.L., 1980. The analytic hierarchy process. New York: McGraw-Hill.

23-  مومنی. منصور، 1387، مباحث نوین تحقیق در عملیات، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

24-  Hwang, C. L. and Yoon, K., 1981. Multiple attribute decision making: Methods and applications, A State of the Art Survey. New York: Springer-Verlag.

25-  Tanzania coastal management partnership. 2003. Guidlines for coastal tourism development in Tanzania Ministry of natural resources and tourism.

26-  Salm, R.V., Price, A., 1995. Selection of Marine protected Areas: Principales and Techniques for management, Edited by Susan Gubby, Chapman and Hall, London.

27-  Hughes, George., 2002. Environmental Indicators.Journal of Annals of Tourism Research, Vol. 29, No. 2, pp. 457–477.

28-  Proctor, W., Drechsler, M., 2003. Deliberative Multi-Criteria Evaluation: A case study of recreation and tourism options in Victoria Australia. European Society for Ecological Economics, Frontiers 2 Conference Tenerife, Feb 11.

29-  Bukenya, James Obadiah., 2012. Application of GIS ecotourism development Decision: Evidence from the Pearl of Africa. Research Assistant Natural Resource Economics Program, West Virginia University.

30-  Beedasy, J., Whyatt. D., 1999. Diverting the tourists: a spatial decision _ Support system for tourism planning on a developing Island. Gournal of JAG. Vol 1. Issue 3/4. Pp 163-174.

31-  Garrod, Brian., Wornell, Roz., Youell, Ray., 2006.  Re-conceptualising rural resources as countryside capital: The case of rural tourism. Journal of Rural Studies: 22, Pp 117– 128.

32-  Windupranata, W., Hayatiningsih, I., 2009. Optimaization of Marriculture site in the tourism area of Seribu Islands, Java Sea, Indonesia, The 6th international congress on coastal and marine tourism, Port Elizabeth _ Nelson Mandela Bay _ South Africa.

33-  Lee, S., 2001. A Spatial Decisión Support System for Guiding the Selection of Tourism Development Sites.Submitted to Texas A & M University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.P 162.

34-  Xuling, L., Zhaoping, Y., Feng, D., Xuegang, C., 2009. Evaluation on Tourism Ecological Security in Nature Heritage Sites: Case of Kanas Nature Reserve of Xinjiang, China. Chin. Geogra. Sci1 9(3), Pp 265–273.

35-  Erkin, E., Usul, N., 2005. Site Selectionfor New Tourism Types in Bodrum Peninsula, MU_LA, TURKEY, ESRI Users Conference 2005. Accessed date 2 January 2009.http://gis.esri.com/ library/userconf/proc05/papers/pap1856.pdf.

36-  Katiyar, P., Nidhi, J., 2001. Sites Need Attention in Maharashtra Shore RS and GIS an Ultimate Tool to Explore and Develop These Beaches as a new Tourist Spot.

37-  Alvarez, Marina., French, Lorcan., 2006. Planning for Ecotourism in Uaxactún, Guatemala. A Master’s Practicum Submitted in Partial Fulfillment of the equirements for the Degree of Master’s of Landscape Architecture at The University of Michigan.

38-  Fung, T. and Wong, F.K.K., 2007. Ecotourism planning using multiple criteria evaluation with GIS. Geocarto International Vol. 22, No. 287–105.