امنیت انسانی و چالش‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، با تاکید بر امنیت زیست محیطی

محورهای موضوعی : انرژی های تجدید پذیر

مسعود موسوی شفائی ¹ , یونس نوراللهی ² , احد رضایان قیه باشی ³ , حسین یوسفی ⁴ , علی حسین رضایان ⁵

1 - استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 - مسوول مکاتبات): استادیار گروه انرژی‌های تجدیدپذیر و محیط زیست، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه انرژی‌های تجدیدپذیر و محیط زیست، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5 - استادیار گروه مهندسی علوم زیستی، دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1392/02/07 تاریخ پذیرش : 1393/07/27 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: امنیت انسانی, امنیت زیست محیطی, انرژی‌های تجدیدپذیر, توسعه پایدار, چالش‌ها و فرصت‌ها,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امنیت زیست محیطی به عنوان یکی از ابعاد هفتگانه امنیت انسانی با چگونگی استفاده از منابع انرژی‌ رابطۀ تنگاتنگی دارد. مدیریت بخش انرژی با کاهش آلودگی های زیست محیطی نقش کلیدی در دستیابی به توسعه پایدار ایفا می‌کند و توسعه پایدار بدون تامین امنیت زیست محیطی امری غیر ممکن است. به عبارت بهتر انرژی با امنیت و توسعه ارتباط مستقیمی دارد. متخصصین و برنامه ریزان انرژی در دنیا اتفاق نظر دارندکه انرژی‌های تجدیدپذیر باید نقشی بیش تر از این برای تامین انرژی مورد نیاز جوامع بشری و کاهش آلودگی های زیست محیطی ایفا کنند. بررسی مشکلات پیش رو و تدوین یک راهبرد و سیاست گزاری مناسب می‌تواند نقشی کلیدی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین بخشی از تقاضای انرژی مورد نیاز کشور ها داشته باشد. روش بررسی: این مقاله با بررسی اهمیت و جایگاه توسعه منابع انرژیهای تجدیدپذبر در ایران و جهان به مزایا و فرصت‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایرا ن با بررسی میدانی عوامل درگیر در سازمانهای متولی می پردازد. با عنایت به مزایای قابل توجه توسعه انرژی های تجدیدپذیر از جمله ی آن ها می توان به منبع انرژی قابل اطمینان و پاک، تولید برق با قیمت پایدار، تنوع بخشی به سبد انرژی کشور در راستای صادرات بیشتر، منبع تولید برق پاک با کمترین هزینه جانبی، رسیدن به اهداف برنامه چهارم و پنجم توسعه، پتانسیل توسعه اقتصادی با تاکید بر توسعه تکنولوژی و ایجاد مشاغل جدید اشاره کرد. همچنین در این مقاله به با بررسی سیاسیت ها و قوانین موجود در زمینه توسعه انرژیهای نو لزوم سیاست گزاری مناسب برای توسعه کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه‌ریزی ملی انرژی در راستای تامین امنیت انسانی و امنیت زیست محیطی با تاکید بر چالش‌های فراروی توسعه کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور پرداخته شده است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان میدهد توسعه کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا با چالش‌ها و موانع اقتصادی، فنی، مدیریتی و قانونی زیادی مواجه است که تاخیر در توسعه و استفاده از این منابع انرژی ها نو را در پی داشته است. اما توسعه کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، علاوه بر موانع بین‌المللی ذکر شده با مشکلات ملی، بومی و محلی دیگری نیز مواجه است که برخی از مهم ترین موانع توسعه پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران شامل نبود سیاست ها و برنامه های مدون برای توسعه، عدم وجود قوانین ملی و محلی در خصوص انرژی های تجدیدپذیر، آشنا نبودن برنامه‌ریزان و مدیران ملی با کارکرد این نوع از منابع انرژی، ضعف در مدیریت منابع انسانی و موانع انتقال تکنولوژی شناسایی و بررسی شده است.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Environmental security, as one of the seven dimensions of human security, has a close connection with the way of using energy resources. Energy management has an important role in achieving the sustainable development by reducing environmental pollution. Sustainable development would be impossible without environmental security. In other words, energy has a direct connection with security and development. Energy specialists and planners in the world believe that renewable energies should play a much prominent role in providing human energy requirement and reducing environmental pollution. Discussing future problems and developing appropriate strategies and policies can have a key role in developing renewable energies to supply some parts of energy requirement in the country. Method: The aim of this study is to discuss the benefits and opportunities for developing renewable energies in Iran based on assessment of the factors involved in related organizations, through studying the importance and developed position of renewable energy resources in Iran and the world. Some benefits of developing renewable energies include: reliable and clean energy resource, power generation with a stable price, diversification of power resources in the country to be able to do more export, power supply of electricity generation with the less ancillary costs, reaching the aims of the 4th and the 5th National Development Plan and also the potential for economic development, with emphasis on technology development and new jobs creation. in this paper, by reviewing the existing laws and policies on new energies, the necessity of sound policies for development of renewable energies in national energy plans in line with ensuring human   and environmental security, with emphasis on challenges to development of renewable energies in Iran have been investigated. Results: The results show that developing renewable energies in the world faces economical, technical, administrative and legal challenges which cause delay in development of these energies. Besides all these international barriers, development of renewable energies in Iran faces other national and local problems. Some of the major obstacles to the development of renewable energy resources in Iran includes: lack of plans and documented policies for development, lack of national and local laws concerning renewable energies, lack of knowledge about the function of these sources of energy among national planners and managers, weaknesses in human resources management as well as technology transfer barriers.

منابع و مأخذ:

1-      Anastassia M., Makariena V., GorhkovG., Bai-Lian LI., 2004,“Energy budget of the biosphere and civilization: Rethinking environmental security of global renewable and non-renewable”. Resources Ecological Complexity, 5(4), 281-288.

2-      Jefferson M., 2006.“ Sustainable energy development: Performance and prospects, Renewable Energy”, 31(5), 571-582.

3-      Birgisson G., Petersen E., 2006, Renewable energy development in centives strengths, weaknesses and the interplay”, The article originally appeared in the Electricity Journal, Vol. 19, Issue 3.

4-      Renewable energy, Policy recommendations for renewable energies (2004), International Conference for Renewable Energies, 1-4 June, Bonn- Germany , Refer

5-      Ogata. S.,2001, State security- human ecurity”, The Fdridtj of Nansen Memorial Lecture, Tokyo, 12 December.

6-      Yousefi H, Noorollahi Y, Ehara S, Itoi R.,  Yousefi A., Fujimitsua Y.,  Nishijimaa J., Sasaki K., 2010, Developing the Geothermal Resources Map of Iran, Geothermics 39, pp.140–151

7-      چیت چیان، حمید، «توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر»، چاپ دوم، انتشارات پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران،1389.

8-      BP Statistical Review of World Energy, 2012, Accessed date, Sep 2012, Refer information in: http://www.bp.com/sectiongenericarticle800.do?categoryId=9037130&contentId=7068669.

9-   نوراللهی یونس، نوروزی مهدی، «توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران، کنفرانس چشم انداز انرژی در سال »1404، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، اردیبهشت ماه 1389. اهواز - ایران

10-  Mahdavinejad M.,  Rafsanjani L., Hashemi K., 2013,  Challenges and opportunities regarding adoption of clean, energy technology in developing countries” , in case of Iran, International Journal of Smart Grid and Clean Energy, Vol. 2, NO. 2.

11-  واعظی، محمود، «نفت و سیاست خارجی»، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده تحقیقات راهبردی، 1389.

12-   آرمودلی یوسف، «تشریح وضعیت ایران در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر»، چاپ اول، کمیته مطالعات توسعه پایدار و محیط زیست، پژوهشکده تحقیقات راهبردی، 1389.

13-  Noorollahi. Y., Yousefi H., Itoi R., Ehara S.,2009.“Geothermal energy resources and development in Iran, Renewable and Sustainable Energy Reviews”,Vol. 13, pp.1127–113.

14-  National Geothermal Collaborative, Benefits of geothermal energy development, 2004, http://www.geocollaborative.org.pdf

15-  Asia Pacific Energy Research Center (APERC), 2007 “A Quest for energy security in the 21th century, Institute of Energy Economics”, ,  http://www.ieej.or.jp/aperc2007.pdf.

16-  Badr M., Benjamin R., 2003."Comparative cost of California central station electricity generation technologies", California Energy Commission, Gray Davis, Governor, 100-03-001F, Refer information in: www.energy.ca.gov/reports/2003-06-06_100-03-001F.PDF.

17-  قانون برنامه پنج ساله  پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، مصوب 15/10/1389، انتشارات مجلس شورای اسلامی ایران، (1389- 1394).

18-  قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران، مصوب 11/6/1383، انتشارات مجلس شورای اسلامی ایران، (1384- 1389).

19-  Dalians D., Petassis D., Santamouris M., Argirou A., Cartalis C., 2002, Social cost of electricity generation in Greece”, Journal Renewable Energy, 85 (3), 409–434.

20- ترکی، معصومه، «مقایسه هزینه‌های خارجی تولید برق از نیروگاه‌های تولید کننده برق»، چاپ اول، پژوهش نامه توسعه پایدار و محیط  زیست، انتشارات، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، تهران، 1386.

21-  Grassi G., 1996, “Potential employment impacts of bioenergy activity on employment. Proceedings of the 9thEuropean Bioenergy conference” Vol. I, pp. 419-423

22-  Mirasgedis S., Diakouiaki L., Papagianakis A., 2000, Impact of social costing on the competitiveness of renewable energies”: the case of Crete, energy policy, vol. 28, pp. 67-73.

23-  میر ترابی، سعید، «سیاست، نفت و دموکراسی»، چاپ پنجم، انتشارات قومس، تهران، 1386.

24- صدیقی، امیر عباس، عباسی، ابراهیم، و سجادیان فائزه سادات، «توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر»، چاپ اول، انتشارات پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران،1389.

25-  Noorollahi.Y., and Yousefi. H., 2003, Preliminary Environmental Impact Assessment of Meshkinshahr Geothermal Project, NW-Iran, Proceeding International Geothermal Conference, Reykjavik, Sept. 2003, Session #12, Paper # 004, pp. 1-11

26-  دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی، "آمار و نمودارهای انرژی در ایران و جهان "، انتشارات وزارت نیرو، 1386.