مطالعه ساختار اجتماعات ماکروبنتیک به عنوان شاخص های آلایندگی در رودخانه جراحی (محدوده مقبره سید عاشور تا ورودی شهر شادگان)
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست
شقایق ممبینی
1
(
)
سید محمد باقر نبوی
2
(
)
کلید واژه: رودخانه جراحی, شاخص های زیستی, عوامل فیزیکوشیمیایی, ماکروبنتیک,
چکیده مقاله :
تنوع و تراکم بی مهرگان آب زی بر حسب شرایط محیطی متفاوت است ، برخی از گونه های این گروه ها به دلیل سازگاری با شرایط زیست محیطی آلوده، به عنوان شاخص های بیولوژیکی اکوسیستم های آبی به شمار می روند. در این راستا تعیین ترکیب و تنوع بی مهرگان رودخانه جراحی به منظور مشخص نمودن شاخص های زیستی در طی سال 86 (تابستان و زمستان ) انجام گرفت . در پژوهش حاضر روش استفاده از شاخص های بیولوژیک و تطبیق نتایج حاصل از آن با آزمایش های فیزیکو شیمیایی تواماً به کار گرفته شد ، تا اشتباهات و خطاها به حداقل ممکن کاهش یابد . همچنین برخی شاخص های تعیین کیفیت آب که بر فیزیولوژی موجودات بنتوزی و نیز کیفیت آب اثر گذار هستند از قبیل ( اکسیژن محلول ، دما ، شوری ، pH ،TOM ، GSA ) مورد سنجش قرار گرفتند . براساس نتایج به دست آمده از این بررسی در مجموع 11جنس و8 گونه مربوط به 5 رده از بی مهرگان کف زی آب های شیرین در منطقه شناسایی گردید . بیشترین درصد فراوانی بی مهرگان به ترتیب 23/41% Bivalvia ، 88/30% Gastropoda ، 71/17% Insecta ،98/9 % Hirudinea و 2/0% Crustacea بوده است . بنابراین ساختار اجتماعات ماکروبنتیک در این رودخانه شامل دوکفه ای ها ، شکم پایان، حشرات، سخت پوستان و زالوها می باشد . از میان Bivalvia بیشترین فراوانی مربوط به گونه Sphaerium rivicola (Lamark , 1818) بوده که گونه غالب در تمام ایستگاه های مطالعاتی می باشد واز آن به عنوان شاخص زیستی جهت تعیین کیفیت آب استفاده گردید . حداکثر تراکم ماکروبنتوزها در زمستان (535 فرد در متر مربع ) و حداقل آن در تابستان (498 فرد در متر مربع ) ثبت شده است . جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص های شانون ( H ) ، سیمپسون (λ ) و مارگالف (R ) استفاده گردید . در نتیجه بیشترین و کم ترین شاخص شانون در تابستان و زمستان ثبت شده است . به منظور پی بردن به وضعیت اکولوژیکی منطقه از نظر میزان آلودگی از الگوی معرفی شده توسط Welch (1992) استفاده گردید . طبق نتایج به دست آمده و بر اساس الگوی یاد شده آلودگی در حد متوسط در کلیه ایستگاه های نمونه برداری مشاهده شد.
Due to their environmental situations diversity and density, aquatic invertebrates are different. Some species of this group are considered as biological indicators for aquatic ecosystem. Through research in 1386(summer and winter) the diversity of invertebrates of Jarahi river was determined to find bio-indicators and water quality. In this research the physic-chemical experiments and the biological indicators and also its result are used to reduce the errors to minimum. Some indicators of determining the quality of the water which effect on physiology of benthos creatures and on quality of water such as (salinity-temperature-pH-DO-TOM-GSA)are examined. According to achieved results ,11genus and 8 species of 5 classes of freshwater benthic invertebrates are recognized . The maximum percentage frequencies of invertebrates accordingly are : Bivalvia =41/23 % , Gastropoda = 30/88 % , Insecta = 17/71 % , Hirudinea = 9/98 % , Crustacea = 0/2 % ,and so macrobentic community structure in this river is included Bivalvia, Gastropoda, Insecta, Crustacea and Hirudinea . In Bivalvia classes , the maximum frequencies is related to Sphaerium rivicola (Lamark ,1818) species that is the abundance species in all research stations , and it is used as a bio-indicator to determine the water quality .Maximum density of macro benthos were observed in winter (535 m2) and the lowest (498m2) were observed in summer. For evaluation of macro benthos diversity in the study area, the Simpson and Shannon and Margalef indices were also used . The highest and lowest levels of Shannon indices were observed in summer and winter respectively. All the samples showed a medium pollution in all station and sampling season , according to (Welch , 1992) .
