مکان یابی محیط زیستی کاربری های شهری اراک جهت افزایش کارآیی شبکه حمل و نقل در محیط GIS

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

مهرداد هادی پور ¹ , مرتضی نادری ²

1 - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران *(مسوول مکاتبات).
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/10/10 تاریخ پذیرش : 1394/02/01 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: کاربری های شهری, شبکه حمل و نقل شهری, آلودگی, سیستم اطلاعات جغرافیایی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: محیط زیست و ضرورت حفاظت و حمایت از آن دارای اهمیت ویژه‌ای است، لیکن بشر هنوز نتوانسته پیامدهای آسیب رساننده و مخرب خود را بر محیط زیست کنترل نماید. در این راستا مقوله حمل و نقل شهری با توجه به نقش پررنگ در چالش های محیط زیستی حایز اهمیت شایانی است که به عنوان یک نگرانی عمده در مدیریت محیط زیست شهری مطرح است. روش بررسی: این تحقیق در بردارنده طراحی وتوسعه یک مدل در محیط GIS با رویکرد معرفی مناطق قابل توسعه شهر اراک برای جانمایی بهینه کاربری های شهری با هدف افزایش کارآمدی حمل و نقل شهری و کاهش عوارض زیست محیطی است. روش تحقیق با محوریت محاسبه و نقشه سازی مصرف سوخت، آلودکی هوا و صوت در شبکه حمل و نقل شهری و استقرار درست کاربری ها بوده است. یافته ها: نتایج بیان گر کارایی مدل طراحی شده جهت مکان گزینی مناسب شبکه حمل و نقل و کاربری های شهری می باشد. نقشه های حاصل بیانگر استقرار نامناسب بخش زیادی از کاربری های شهری در شبکه حمل و نقل شهری می باشد که عوارض زیست محیطی فاجعه باری را در زمینه آلودگی و مصرف سوخت به همراه دارد. ارائه راهکارهای مناسب رفع این عوارض در بخش نتایج مورد بحث و آنالیز قرار گرفته است. بحث و نتیجه گیری: این تحقیق در بر دارنده یک رهیافت علمی درتهیه مدل های توسعه حال و آتی کاربری ها در شبکه حمل و نقل شهری است که می تواند در برنامه ریزی شهری در سطوح منطقه ای و کشوری مورد استفاده واقع شود.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Environmental balance between transportation and urban landuse components of planning is very important, because they have great impact on each other. As transportation is one of the most important infrastructures of a city, its location-allocation is important for urban planning.Overall objective of this study is "Development of a GIS approach to plan appropriate locations for main urban landuses in the transportation network. Arak (a developing city in Iran) has been chosen as the case study.  Method: This research includes the design and development of a model in the GIS environment with a view to introducing the development areas of Arak city for optimal urban use of urban areas with the aim of increasing the efficiency of urban transport and reducing environmental impacts. The research methodology has focused on the calculation and mapping of fuel consumption, air and noise pollution in the urban transportation network and the proper deployment of users. Findings: The results indicate the efficiency of the designed model for the proper location of the transportation network and urban utilities. Obtained maps show there are a lot of non-suitable zones for most of urban landuses. The results focus on the approaches such as road type change and location changes of the landuses locations to reduce environmental hazards. Discursion and Counclusion: This research has successfully managed development of a scientific approach for current and future model development. This approach can be employed in landuses and transportation network development. Suitability assessment can be done at both the local and national structure plan levels.

منابع و مأخذ:

1. هادی زنوز. ب،  منصور زراء نژاد، حسن طایی و مسعود خداپناه،1390، پیامدهای بیرونی حمل و نقل با خودرو شخصی در شهر تهران، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 8، شماره 2،  ص 57-51


2. Nicolett. G., Arcuri. N, Nicoletti .G, Bruno .N, 2015, A technical and environmental comparison between hydrogen and some fossil fuels, Energy Conversion and Management, Vol 89, pp 205-213


3. Chen . H, Lena. Q, Gao. B, Cheng.G, 2013, Influence of Cu and Ca cations on ciprofloxacin transport in saturated porous media, Journal of Hazardous Materials, Vol 262, pp 805-811


4. Tiruta. B. L., Using PHREEQC for modelling and simulation of dynamic leaching tests and scenarios, Journal of Hazardous Materials, Vol 157 (2), pp 525-533


5. Mendiola. L, González .P, Cebollada .A, 2015, The relationship between urban development and the environmental impact mobility: A local case study, Land Use Policy, Vol 43, pp 119-128


6. Aljoufie. M, 2014, Toward integrated land use and transport planning in fast-growing cities: The case of Jeddah, Saudi Arabia, Habitat International, Vol 41, pp 205-215


7. Pleng, U. J., and Devel. J., 2005. Mode Biases of Urban Transportation Policies in China and their Implications. Journal of Urban Planning and Development, Vol 131(2), pp58-70.


8. هادی پور. مهرداد و شراره پورابراهیم، مدیریت زیست محیطی حمل و نقل شهری اراک به کمک مدل سازی کاهش مصرف سوخت در مسیریابی مناسب به کمک GIS مهندسی حمل و نقل، 1392، سال چهارم، شماره چهارم


9. Samanta, S.K.; Singh, O.V.; Jain, P.K., 2002, polycyclic aromatic hydrocarbons: environmental pollution and bioremediation. Trends in biotechnology, Vol: 20, No:6


10. وطنخواه.م،  بررسی اثرات کاربری زمین و توسعه شهری بر حمل و نقل سریع همگانی، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 1388، دوره یازدهم، شماره سه

11.  Marletto. G., 2014, Car and the city: Socio-technical transition pathways to 2030, Technological Forecasting and Social Change, Volume 87, Pages 164-178

12. هادی پور. م و شراره پورابراهیم، مکانیابی مناطق مسکونی در برنامه ریزی حمل و نقل شهری با استفاده از GIS و مدلسازی ریاضی انتشار آلودگی هوا، مجله علمی پژوهشی محیط شناسی، 1390، شماره 59


13. استاندارد آلودگی صوت و ارتعاش، 1378، سازمان حفاظت محیط زیست


14. استانداردهای هوای پاک در ایران. 1388، مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست ایران.