تاثیر میزان کل مواد آلی (TOM) و دانه بندی رسوبات در پراکنش اجتماعات ماکروبنتیک رودخانه حفار غربی در خرمشهر

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

زینب غلامی ¹ (کارشناس ارشد آلودگی های محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات اهواز *(مسوول مکاتبات).)
سیدمحمدباقر نبوی ² (استادیار، مدیرگروه محیط زیست دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر)

تاریخ دریافت : 1388/11/18 تاریخ پذیرش : 1389/06/27 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: رودخانه حفار, ماکروبنتیک, میزان کل مواد آلی, دانه بندی رسوبات,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: شهر خرمشهر در 128 کیلومتری اهواز و در جنوب غربی خوزستان واقع است. رودخانه کارون قبل از رسیدن به خلیج فارس در شهر خرمشهر به دو شاخه بهمن شیر و حفار تقسیم می شودکه باتوجه به اهمیت رودخانه حفار و وضعیت هیدرولوژیکی آن بررسی موجودات ماکروبنتیک آن اهمیت می یابد. روش کار: در این پژوهش تعداد 10 ایستگاه در محدوده مطالعاتی انتخاب شد و نمونه برداری ها از اسفند 86 آغاز و در شهریور 87 پایان یافت. نمونه برداری ها توسط گرب ون وین با وسعت 025/0 مترمربع در دو، فصل گرم و سرد و در هر فصل یک بار انجام گرفت. هم چنین پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب شامل دما، DO pH , و شوری نیز اندازه گیری شد. میزان کل موادآلی درون رسوبات با استفاده از روش احتراق وآنالیز دانه بندی رسوبات در هر ایستگاه با استفاده ازروش بوکنن انجام گرفت. نتیجه: از میان گروه های بنتوزی شناسایی شده بیشترین فراوانی به ترتیب عبارت است از پرتاران 19/65 %، شکم پایان 65/29 %، دوکفه ای ها 97/4 % و حشرات 18/0 % . در ایستگاه هایی که میزان مواد محلول بالا بود، شمار ماکروبنتیک ها کاهش چشم گیری داشت. در ایستگاه 1 (کارخانه صابون سازی) و در بافت های رسوبی سیلتی رسی و شن ریز تعداد آن ها زیاد بود. بیشترین فراوانی بنتیک ها در ایستگاه های پایین دست رودخانه مشاهده شد که میزان مواد آلی موجود در رسوبات در این ایستگاه ها کمتر بوده است. به طور کلی اجتماعات بنتیک در بافت های رسوبی با مواد آلی کم و ذرات رسوبی شن ریز درشت تر بیشترین فراوانی را دارا بودند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: khoramshahr is located 128 kilometers far from Ahwaz and in southwestern ofkhouzestan. Karoon River before reaching the Persian Gulf, in khoramshahr Divided in to twobranches Bahmanshyr and Hafar. In to the importance of Hafar River Hydrology situation that freshwater and salt water are important Macrobenthic it will.Method: In this study selected 10 stations within the study scope. Sampling Started on March 2008and ended on September of 2009. Samples by Van Vienn Grab sampler (0.025 m2) in both warm andcold season and once in each season was done. To the 3 samples from each station to identify benthicsediment and one sample for Grain sediment Analysis (GSA) and Total organic materials (Tom) wereharvested. Physicochemical parameters of the DO, salinity, PH and temperature were analyzed.Results: Macrobenthic between groups identified the most abundant Insect group and sex Nereis sp.Identified Macrobenthic groups consist of Polychaete 65.19%, Gastropoda 29.65%, Bivalvia 4.97%and Insecta 0.18% respectively. In stations that the amount of material dissolved was high,macrobenthics was significantly redused. In station 1(Soap factory) and residual tissues silt clay andsand was fine to their numbers. Most the benthic communities in the river downstream stations wereobserved in the amount of organic matter in sediments of these stations are less. In general, benthiccommunities were more in sandy sediment with low organic matter.

منابع و مأخذ:

1. Pennak, R.L. (1953(, Freshwater invertebrate of the united states. the Ronald press company , New York , U.S.A. pp. 283-284


2. Parsons, T.R. Takashashi, M. & Hargrove, B, (1977(. Biological oceanographic processes. Pergamon press. Ltd.  Oxford. Pp.33.


3. Buchanana. J. b. )1984(-sediment analysis. In Methods for the study of marine benthos. N. A. MC. In tyre (eds). Black well Secintific publication, oxford.


4. Sarda, R.)1995(.life cycle. Demography and production of marenzeleria viridis in sait marsh of southern new England. J. mer. Biol. U. k, 75. pp 725-738


5. نیکویان.ع، 1375، بررسی تراکم، پراکنش و تنوع و تولید ثانویه بی مهرگان کف زی (ماکروبنتوزها) در خلیج چابهار، رساله دکتری (بیولوژی دریا) دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 186صفحه.


6. رهبری. کاوه، 1384، مطالعه تاثیر برخی پارامترهای زیست محیطی روی اجتماعات ماکروبنتیک در رودخانه کارون از بازه ملاثانی تا دار خویین- پایان نامه کارشناسی ارشد واحد علوم و تحقیقات اهواز.


7. Gray, J.S, )1981(. The ecology of marine sediments. Cambridge University press. Cambridge. pp 187.


8. Maslowski,J.(2003).Effects of trophic conditions on benthic macrofauna in the vicinity of the river swina mouth ,southern Baltica sea.oceanologia