بررسی آلایندگی زیست محیطی صنایع کشور با استفاده از رویکرد داده- ستانده(مورد خاصِ دی اکسید کربن)
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست
تقی ترابی
1
(استادیار دانشکدة اقتصاد و مدیریت واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی)
محسن وارثی
2
(کارشناس ارشد، دانشکدة اقتصاد و مدیریت واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی*(مسئول مکاتبات))
کلید واژه: تحلیل داده- ستانده, شدت دی اکسید کربن, نیاز مستقیم و غیر مستقیمِ انرژ, رشته‌فعالیت های صنعتی,
چکیده مقاله :
الگوهای کنونی تولید و مصرف انرژی به شدت بر سوزاندن سوخت های فسیلی متکی است. تمامی کالاها و خدمات تولید شده در یک اقتصاد، به طور مستقیم و غیرمستقیم با مصرف انرژی و نیز انتشار آلاینده‌هایی همچون دی اکسید کربن (که عامل اصلی اثر گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی شناخته شده است) مربوط می‌باشند. به طور کلی میزان انتشار CO2 به عواملی از قبیلِ شدت CO2، شدت انرژی پیوند تولید- فن‌آوری، روابط متقابل میان بخش های اقتصاد، و ساختار و سطح تقاضای نهایی برای کالاهای بخش های مختلف، وابسته است. هدف کلی این تحقیق عبارت است از شناسایی روابط متقابل میان سطح فعالیت های تولیدی بخش های صنعتی کشور در یک مقطع زمانی مشخص (سال 1380)، مصرف و شدت مصرف انرژی توسط این فعالیت ها و آثار زیست-محیطی مترتب بر آن که به طور مشخص در میزان انتشار گاز کربنیک (CO2) منتشر شده توسط هر رشته فعالیت مشخص دنبال می‌شود. به همین منظور با استفاده از رهیافت داده‌‌ ـ ستانده، که به دلیل ویژگی های روش‌شناختیِ خود ابزاری مفید برای تحلیل روابط مستقیم و غیر مستقیم میان رشته فعالیت های اقتصادی در مقیاس کلان به شمار می‌رود، مبادرت به طراحی مدلی شده است که ضمن محاسبة بردار‌های شدت انرژی و شدت دی اکسید کربنِ رشته فعالیت های صنعتی اقتصاد، این امکان را فراهم می آورد تا بتوان آلایندگی رشته ‌فعالیت ها را بر اساس عوامل یاد شده تحلیل کرد و نتایج به دست آمده را در سیاست گذاری های صنایع کشور از حیث انتخاب فن تولید مناسب، جایگزینی یا اصلاح فن‌آوری های فرسوده و کهنة تبدیلِ انرژی و همین طور در خودِ بخش انرژی مورد استفاده قرار داد. افزون بر این، نتایج حاصــل مشخص می کند که در چه بخش هایی می توان با استفاده از قیمت گــذاری، مالیات ستــانی و دیگر سیاست های مناسب، تقاضای نهایی و از این رهگذر آلودگی هوا توسط دی اکسیدکربن را کنترل کرد.
Current patterns of production and energy consumption depend heavily on combustion of fossil fuels. All the services and commodities produced in an economy are related -- directly or indirectly -- to energy consumption and therefore to the emission of air pollutants such as carbon dioxide (the main cause of greenhouse effect and climatic changes). Generally speaking, the amount of CO2 emission depends on such factors as CO2 intensity, energy intensity, interactions between and among economy sectors, production-technology nexus, and the structure and level of final demand for the commodities of different sectors. The aim of this article is to identify the interactions between productive activities of the country’s industries in a given period of time (year 2001), intensity of energy consumption by these activities, and the resulting environmental impacts (specifically CO2 emissions). To this end, the input-output approach has been used to formulate a model for the calculation of the energy vector and CO2 intensity of industries so that one can rank industries by their level of pollution. The findings of the present article can be used for policy making regarding energy conservation, pollution control, and choice of appropriate production technique(s) for industries, considering environmental impacts. Furthermore, suitable prices could be set to control the final demand for the products of more pollutant sectors and thereby control air pollution with CO2.
