بررسی کیفی آب رودخانهی کارون در بازهی اهواز با استفاده از شاخص کیفی آب
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیستمژده مددی نیا 1 , سید مسعود منوری 2 , عبدالرضا کرباسی 3 , سیدمحمد باقرنبوی 4 , ابراهیم رجب زاده 5
1 - کارشناسارشد مدیریتمحیطزیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان*(مسئول مکاتبات).
2 - استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
3 - استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
4 - استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
5 - عضوهیأت علمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر.
کلید واژه: کارون, اهواز, شاخص کیفیت آب, آلودگی, NSF,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: رودخانه کارون پرآب ترین و طولانیترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی و زمینهایکشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیهی آن، موقعیتی راهبردی در منطقهی غرب و جنوبغربی ایران داشته و پایش بهینهی کیفیت آبآن یک ضرورت ملی است. این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب رودخانه کارون در بازهی اهواز، از فروردین تا اسفندماه 1386 با بررسیپارامترهای کیفی آب انجام شد.سازمان بهداشت ملی امریکا) استفادهشد. بدین منظور از ) NSF روش بررسی : برای تجزیه و تحلیل دادهها از نظام شاخصکیفیتآباختلافدما، ،pH ، ایستگاه های تعیین شده به صورت ماهیانه نمونهبرداری صورتپذیرفته و پارامترهای اکسیژنمحلول، کلیفرممدفوعیاکسیژنمورد نیاز بیوشیمیایی، نیترات، کدورت، کلفسفات و کلجامدات محلول اندازهگیری شدند و سپس از منحنی شاخص کیفیت هرپارامتر، ارزش کیفی آن محاسبه شد.-1 کارشناسارشد مدیریتمحیطزیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان*(مسئول مکاتبات).-2 استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.-3 استادیار، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.۴- استادیار، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر.-5 عضوهیأتعلمی دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر.57 متغیر بوده و یافتهها و نتایج: بررسی نشان داد شاخص کیفیت ماهانهی آب رودخانه در این بازه در طول مطالعه در گسترهی 70در گروه متوسط قرارمیگیرد. شاخص کیفیت آب از ایستگاه اول تا ایستگاه آخر به تدریج کاهش مییابد و ایستگاه کوتعبداله (در پایین-65 بهترین وضعیت را دارد. در ایستگاه های / 62 بدترین و ایستگاه کیانآباد (بالادست) با شاخص سالانهی 25 / دست) با شاخص سالانه 5بالادست به دلایل عدم سرریز فاضلاب های مختلف شهری و بیمارستانی وکارخانهای شاخص از دامنه کیقی بالاتری برخوردار بوده است ودر ایستگاه های پایین دست مثل ایستگاه منطقه پلسیاه به علت ورود پساب بیمارستانی ووضعیت بستر و خودپالایی که برای ایجادحاشیه رود خانه وبلوار ترافیکی ساختار تغییر کرده است ، شاخص کیفیت آب رودخانه پایین بوده و در ایستگاه آخر نیز به دلایل ورودمجموع پساب های شهری کمترین شاخص کیفی ثبت گردید. کیفیت آب در فصول مختلف نشان داد در فصل پاییز به علت شروعبارندگی و کاهش آلایندهها بهترین وضعیت و در فصل بهار به دلیل کاهش بارندگی، وجود دمای مناسب برای رشد کلیفرمها و نیز افزایشکدورت بدترین وضعیت و را داشته است.
Karoun River is one of the most important water ways and longest rivers of Iran. Because ofagricultural farms, industrial units and cities in its vicinity, the Karoun River has a strategical position.Hence, its water quality monitoring is essential due to many point and non point sources of pollution.This study was carried out to evaluate Karoun River’s water quality in Ahvaz region.For water quality data's analysis in various stations, index of water quality NSF (National SanitationFoundation) software from Wilkes University is used. Therefore Dissolved Oxygen, fecal coliform,pH, BOD5, Nitrate, Phosphate, Temperature, Turbidity and Total solids were determined on monthlybasis.The monthly WQI in studied stations fluctuates from 57 to 70 that fall within medium category. Waterquality index from first to last station gradually decreased. The results of WQINSF for river bankwater quality computation during 1 year sampling period show that Koot-Abdollah station (lower partof the river) has the worst situation with yearly index of 62.5 and Kian-Abad station (upper section ofthe river) has the best quality amongst studied stations (65.25).Because of river bed and self purification, seasonal change has insignificant effects on water quality inPol-e-Siah station. Water quality (in spring) because of the suitable conditions for growth of fecalcoliforms and increased turbidity- has worst situation and in autumn season -because of theincensement of rain and decreasing of contaminations- has best situation.
1. اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان.
1383 ). طرح جامع کاهش آلودگی رودخانه کارون )
(گزارش تفصیلی)
.( 2. هوشمند. ع.، دلقندی. م.، سیدکابلی. ح.، ( 1387
پهنهبندی وضعیت کیفی آب رودخانهکارون براساس
دومین همایش ،GIS با بهرهگیری از WQI شاخص
مهندسیمحیطزیست
3. باروتکوب.ع، جعفرزاده.ن، ( 1385 ). بررسی تغییرات
کیفیت آب رودخانه دز ناشی از ورود پساب طرحهای
آبیاری و زهکشی در قالب طرح سازماندهی آبراهه
کارون، همایش ملی مدیریت شبکههای آبیاری و
زهکشی،اهواز، دانشگاه شهید چمران
4. حسنیان.س. و همکاران، ( 1385 )، طبقه بندی
کیفیت رودخانه های کارون و دز در بازه گتوند تا
خرمشهر و دزفول تا بامدژ با استفاده از شاخص
و بررسی انتروباکتریاسه های جدا شده در WQI
این مقطع، هفتمین سمینار بین المللی مهندسی
رودخانه، اهواز، دانشگاه شهید چمران
5. رزاز.م.، روشنفکر.ع. و قربانی.ف.، ( 1385 )، بررسی
کیفی آب رودخانه های شطیط و گرگر با استفاده از
60 علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 60 ، بهار 93 مددی نیا و همکاران
شاخص های کیفیت آب، اولین همایش منطقه ای
بهره برداری از منابع آب حوضه های کارون و زاینده
رود (فرصت ها و چالش ها)
6. افشار.م.، ( 1385 ). توسعه نیشکر و رودخانه کارون،
آبگه
7. روشنفکر. ع.، توکلیزاده. ا.، و کاشفی پور. م.،
1385 ). بررسی کیفی آب رودخانه کارون جهت )
کاربرد در شبکه های آبیاری با استفاده از شاخص
های کیفیت آب، اولین همایش ملی مدیریت شبکه
های آبیاری و زهکشی
.( 8. شمسایی. ا.، اورعی زارع. ص. و سارنگ. ا.، ( 1384
بررسی تطبیقی شاخص های کیفی و پهنه بندی
کیفی رودخانه کارون و دز، فصلنامه آب و فاضلاب
اصفهان، سال شانزدهم، شماره 3
.( 9. هوشمند.ع.، دلقندی.م. و سیدکابلی. ح.، ( 1387
و WQI بررسی تغییرات نظام شاخص کیفی آب
پارامترهای مؤثر بر آن (رودخانه کارون بازه ملاثانی -
اهواز) ، دومین همایش مهندسیمحیطزیست
10 . اسکندری مکوند.م، 1385 ، بررسی مقدماتی
خودپالایی و طبقه بندی کیفی آب رودخانه کارون
به روش ساپروبیتی، هفتمین سمینار بین المللی
مهندسی رودخانه
11 . شریعت. م، جعفر زاده.ن، ساکیان. م، فدایی. آ،
1385 ، بررسی کیفیت آب رودخانه دز با استفاده از
منحنی شاخصهای کیفیت آب شهرکرد، اولین
همایش منطقه ای بهره برداری بهینه از منابع آب
حوضه های کارون و زاینده رود
12 . نیکونهاد.ع، 1385 ، بررسی تغییرات کیفی آب سد
مخزنی کرخه در ورودی و خروجی با استفاده از
،DSWQI ،NSFWQI شاخصهای کیفی
و انتخاب بهترین روش ارزیابی کیفی، OWQI
پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست،
مهندسی آب و فاضلاب، اهواز، واحد علوم و تحقیقات
13 . ویژگی آب براساس شاخص کیفیت سالانهی آب،
مجموعه مقالات ششمین سمینار بینالمللی
مهندسی رودخانه، جلد دوم، صفحهی 904
14. American public health association.
(2005). “Standard Methods for the
examination of water & wastewater”.
APHA, USA.
15. Walk, M.F., Chase, R. and Screpetis, A.
(2001). “Standard Operating Procedure
Lakes-4 For Dissolved Oxygen”,
MASSachusetts water watch partnership
16. NSF Consumer information. (2006).
“Water Quality Index”, <
www.NSF.org>
17. Jimenez., B., Ramos, J., Quezada, L.,
1999, “Analysis of Water (Quality
Criteria in Mexico'' Water Science and
Technology, Vol. 40, No. 10, pp 169 175
18. Enrique, S., Manuel, F.Colmenarejo,
Juan, V., Angel, R., 2006, "(Use of the
Water Quality Index and Dissolved
Oxygen Deficit as simple Indicators of
Watersheds Pollution'1'“ Ecological
Indicators 16
19. Palupi,K., Inswiasri,S., Sumengen,S.,
Agustina,L., Nunik,S.A., Sunarya,W.,
2000, “River water quality study in the
vicinity of Jakarta, water Science and
technology, volume 31, Issue 9, pp 17-
25
20. Bhargava,D.S., 2003, Use of water
quality index for river classification and
zoning of Ganga river
