پردازش زمین‌آماری پتانسیل رسوبگذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان
محورهای موضوعی : آلودگی خاک
یاسر استواری
1
(دانشجوی دکتری، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد*(مسئول مکاتبات).)
حبیب‌الله بیگی‌هرچگانی
2
(استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد)
علیرضا داودیان
3
(دانشیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد)
کلید واژه: شاخص لانژلیه, شاخص رایزنر, کریجینگ, پهنه‌بندی,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: یکی از جنبه های مهم کیفیت آب، پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آن است. رخداد یکی از این دو پدیده می تواند هزینه های نگهداری سامانه های ذخیره، انتقال و توزیع آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی را افزایش، عمر آن ها کاهش و نیزبر جنبه های بهداشتی و زیباشناختی آب موثر باشد. روش بررسی:هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی پتانسیل رسوب گذاری و خورندگی آب زیرزمینی دشت لردگان و تهیه نقشه های شاخص های خورندگی و رسوب گذاری بود. برای این منظور از داده های 32 حلقه چاه، 5 قنات و 5 چشمه واقع در دشت لردگان برای محاسبه دو شاخص لانژلیه و رایزنر استفاده شد. از روش کریجینگ برای تهیه نقشه های شاخص های پایداری استفاده شد. بحث و نتایج: بر اساس شاخص لانژلیه 93 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری کم تا متوسط و تنها 7 درصد نمونه ها پتانسیل رسوب گذاری شدید دارند. بر اساس شاخص رایزنر6 درصد نمونه ها دارای پتانسیل خورندگی کم تا متوسط و 38 درصد نمونه ها پتانسیل خورندگی شدید دارند. به طور کلی، به دلیل حضور سازندهای کربناتی پتانسیل رسوب گذاری آب زیرزمینی این دشت بر پتانسیل خورندگی آن غلبه دارد. بر اساس شاخص لانژلیه 76 درصد آبخوان دشت لردگان (4500 هکتار) دارای پتانسیل رسوب گذاری کم و بر اساس شاخص رایزنر 84 درصد از آبخوان دشت لردگان (5040 هکتار) پتانسیل خورندگی کم تا متوسط داشت. با توجه به این که بیشترین مساحت آبخوان دشت لردگان دارای پتانسیل رسوب گذاری کم است، لذا به نظر می رسد مشکل رسوب گذاری در مجاری و مخازن انتقال آب و سیستم های آبیاری قطره ای قابل ملاحضه نخواهد بود. این نتایج فقط برای درجه حرارت های معمولی آب صادق است.
Introduction: An important aspect of water quality is the potential for scaling and corrosion. Theoccurrence of either of these two phenomena can increase maintenance costs and shorten the lifespanof the water supply and distribution systems as well as impair water hygiene and aesthetics.Materials and methods: The main goals of this study were to evaluate the potential for corrosionand/or scaling of the groundwater of the Lordegan aquifer, and to map relevant indices. For thispurpose, data from 32 wells, five qanats and five springs, all located in the Lordegan plain, were usedto calculate Langelier saturation and Ryznar stability indices. Kriging interpolation method was usedto create maps of the stability indices.Results and Discussion: Based on the Langelier index, 93 percent of samples had low to moderatepotential for scaling and only 7 percent of the samples had high potential for scaling. Based on theRyznar index, 6 percent of samples had less to moderate corrosion potential and 38 percent of thesamples had a high potential for corrosion. In general, due to the presence of carbonatic geologicalformations, the scaling potential of this groundwater is dominant over its corrosion potential. Basedon the Langelier index, 76 percent of the Lordegan aquifer area (i.e. 4500 ha) has low scaling potentialand based on the Ryznar index 84 percent of the Lordegan aquifer area (i.e. 5040 ha) has low tomoderate corrosion potential. Overall, scaling or corrosion in drinking water and drip irrigationsystems does not seem to be a significant problem. These results, however, only pertain to normalwater temperature.
- مختاری ا، عالیقدری م، حضرتی ص، صادقی ه، قراری ن و قربانی ل. 1389. ارزیابی وضعیت خورندگی و رسوب گذاری شبکه توزیع آب آشامیدنی شهر اردبیل با استفاده از شاخصهای Langelier و Ryznar. مجله سلامت و بهداشت اردبیل. دوره اول، شماره اول، تابستان 1389، صفحات 14 تا 23.
- زارعابیانه ح، عبدالصالحی ا و کاظمی آ. 1389. مطالعه خوردگی و رسوبگذاری آب های زیرزمینی دشت همدان – بهار. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره دوازدهم، شماره دو، تابستان 1389. صفحات 89 تا 101.
- Rafferty. 2000, Scaling in geothermal heat pump systems, Geo- Heat Center Oregon Institute of Technology 3201 Campus Drive Klamath Falls. PP 11-15.
- مظلومی س، ع ا بابایی، فضلزادعدویل، ابوئی ا، ربیعینژاد ا، نوروزی م و حاج پورسوق خ. 1388. پتانسیل خوردگی و رسوب گذاری آب شرب شهر شیراز.
- قضاوتی م، نوشادی م و مرندی ر. 1388. بررسی کیفیت شیمیایی و پتانسیل خوردگی آب های آشامیدنی تولیدی در پالایشگاه بندرعباس و ورودی به آن. دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشکده بهداشت، آبان 1388.
- کریمپور م، نیازی ب و مهرآور ط. 1386. تعیین وضعیت خورندگی شبکه توریع آب آشامیدنی شهر ملایر در تابستان 85. دهمین همایش ملی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی همدان. 8 الی 10 آبان 1386.
- Dehghani M, Tex F and Zamanian Z. 2010. Assessment of potential of scale formation and corrosive of tap water resources and the network distribution system in Shiraz, South Iran. Pakestan Journal of Biological Science 13(2): 88-92.
- Capra A. and Scicolone B.1998. Water quality and distribution uniformity in drip/trikle irrigation systems. Journal of Agricultural Engineering Research, 70. 353-365.
- Sanches F. 2001. Mapping groundwater quality variables using PCA and geostatistics : a case study of Bajo Andarax, southeastern Spain. Hydrological Sciences-Journal-des Sciences Hydrologiques, 46(2) April.
