بررسی شرایط سینوپتیک همزمان با رخداد بارش‌های سیل‌آسای غرب و جنوب غرب کشور مورخ 11 و 12 فروردین 1398

محورهای موضوعی : مدیریت بلایای طبیعی

مهدی خزائی ¹ , امیر حسین نیک‌فال ²

1 - دانش‌آموخته دکتری اقلیم‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. * (مسوول مکاتبات)
2 - دانشجوی دکتری هواشناسی، پژوهشگاه هواشناسی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/05/18 تاریخ پذیرش : 1398/07/10 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: غرب و جنوب غرب کشور, بارش سیلاب‌ساز, منابع رطوبتی, سامانه‌های همدیدی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: بارش‌های سیل‌آسا همه ساله خسارات فراوانی را به بخش‌های مختلف کشور وارد می‌سازد.هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی سامانه‌های سینوپتیک منجر به رخداد سیلاب فراگیر و مخرب منطقه غرب و جنوب غرب کشور در مورخ 11 و 12 فروردین 1398 می‌باشد. روش بررسی: جهت بررسی شرایط سینوپتیک همزمان با رخداد بارش‌های شدید منجر به سیلاب‌های مورد نظر، علاوه بر استفاده از تصاویر ماهواره ای نوآ 18، داده‌های فشار و نم ویژه تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و امگای فشار تراز 850، 700 و 500 هکتوپاسکل؛ نم‌نسبی فشار تراز 700 هکتوپاسکال، مولفه باد مداری و نصف‌النهاری از فشار تراز 1000 تا فشار تراز 200 هکتوپاسکال با تفکیک مکانی 5/2 درجه در 5/2 درجه عرض جغرافیایی از مرکز ملی پیش‌بینی محیطی و مرکز ملی پژوهش‌های جوی ایالات متحده(NCEP/NCAR) دریافت و نقشه‌های مورد نظر ترسیم گردید. یافته‌ها: وجود چرخندی عمیق در فشار تراز دریا تا فشار تراز 500 هکتوپاسکال از شرق دریای مدیترانه تا غرب ایران و همچنین استقرار جت جنب حاره‌ای با جهت نصف النهاری(جنوب غربی ـ شمال شرقی) در منطقه جنوب غرب و غرب کشور و در نهایت چینش شدید قائم باد افقی از فشار تراز دریا تا فشار تراز 200 هکتوپاسکال در منطقه مورد مطالعه، به عنوان عوامل اصلی موجد ناپایداری در منطقه غرب و جنوب غرب کشور شناخته شده است. وجود نم ویژه 14 تا 18 گرم بر کیلوگرم در فشار تراز دریا و رطوبت نسبی 95 تا 100 درصد در فشار تراز 700 هکتوپاسکال نیز، به عنوان شرایط مناسب رطوبتی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در روزهای 11 و 12 فروردین 1398 جو منطقه غرب و جنوب غرب کشور در تمام عمق لایه تروپوسفر، ناپایداری شدیدی را به علت استقرار ضلع شرقی چرخندی عمیق، تجربه کرده است. در بالای چرخند یادشده، جریانات نصف‌النهاری جت جنب حاره‌ای واقع شده که سبب تشدید ناپایداری تا عمق لایه وردسپهر شده است. همچنین فرارفت رطوبت از غرب دریای عرب، دریای سرخ و خلیج فارس سبب تشکیل سلول‌هایی از ابرهای همرفتی ضخیم در تمام منطقه غرب و جنوب غرب کشور شده است. بارش‌های خیلی شدید منتج از همین ابرهای همرفتی موجب سیلاب‌های شدید و فراگیر در این منطقه از کشور شده است.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The purpose of this study is to identify and investigate the synoptic systems that led to the extensive and destructive flood events in the west and southwest of the country on March 31 and April 1, 2019. Method: In order to study the synoptic conditions in coincided with the event of heavy rainfall leading to the floods, in addition to using NOAA18 satellite images, sea level pressure data, sea level specific humidity, geopotential height and omega at pressure level 850, 700 and 500 hPa, Relative humidity pressure  at 700 hPa, U and V component from pressure 1000 to 200 hPa with a resolution of 2.5 ° to 2.5° latitude from the National Center for Environmental Prediction and the National Center for Atmospheric Research (NCEP / NCAR) Received and the maps were plotted. Findings: Existence of a deep cyclone at sea level pressure to 500 hPa pressure from eastern Mediterranean to western of Iran and also the establishment of a subtropical jet stream with meridian direction (southwest - northeast) in the southwest and west of the country and finally the intense vertical shear of horizontal wind from sea level pressure to 200 hPa in the study area, It is known as the main factors of cause of instability in the west and southwest of the country. existence Specific humidity of 14 to 18 g / kg at sea level pressure and relative humidity of 95 to 100% at a pressure of 700 hPa have also been identified as suitable moisture conditions in the study area. Discussion and Conclusion: The results of this study show that on March 31 and April 1, 2019, the atmosphere of the western and southwestern regions of the country in all depths of the troposphere layer experienced severe instability due to the establishment eastern part of a deep cyclone. Above the cyclone mentioned above, located meridional flows of subtropical jet stream which has intensificated the instability to the depth of the tropospheric layer. Also moisture advection from the western Arabian Sea, the Red Sea and the Persian Gulf has caused form cells from thick convective clouds throughout the west and southwest of the country. The heavy rains resulting from these convective clouds have caused severe and extensive floods in this area of the country.

منابع و مأخذ:

1. Barry RG, Chorley RJ. Atmosphere, weather and climate. Routledge; 2009 Oct 20.


2. Bryant EA. Natural Hazards, © Cambridge University Press. Cambridge, New York, Melbourne. 2005.


3. Yu Z, Chen Y, Wu D, Chen G, Bao X, Yang Q, Yu R, Zhang L, Tang J, Xu M, Zeng Z. Overview of severe Typhoon Fitow and its operational forecasts. Tropical Cyclone Research and Review. 2014 Feb 1; 3(1):22-34.


4. Ahrens CD. Meteorology today: an introduction to weather, climate, and the environment. Cengage Learning; 2009 May 31.


5. Tye MR, Cooley D. Developing a Spatial Model to Examine Rainfall Extremes in Colorado's Front Range. InAGU Fall Meeting Abstracts 2014 Dec.


6. Pielke Jr RA, Downton MW. Precipitation and damaging floods: Trends in the United States, 1932–97. Journal of Climate. 2000 Oct; 13(20):3625-37.


7. Zhai P, Zhang X, Wan H, Pan X. Trends in total precipitation and frequency of daily precipitation extremes over China. Journal of climate. 2005 Apr; 18(7):1096-108.


8. Kundzewicz ZW, Radziejewski M, Pinskwar I. Precipitation extremes in the changing climate of Europe. Climate Research. 2006 Jun 26; 31(1):51-8.


9. Lashkari, H. The Development Mechanism of the Tropical Convergence Zone of the Red Sea, Journal of Geographical Research. 2001 Jan, 15(3, 4):164- 184. (In Persian)


10. Lashkari, H. Mechanism of Development, Reinforcement and Development of Sudan Low Pressure Center and Its Role on Precipitation in South and Southwest of Iran, Journal of Geographical Research. 2004 Jan, 35(46):1-18. (In Persian)


11. Parandeh Khouzani, A, Lashkari, H. Synoptic Investigation of Flooding Systems in Southern Iran, Iranian Journal of Water Resources Research. 2011 Apr, 22(1):66-73. (In Persian)


12. Khaledi, Sh; Faramarz, Kh, Khazaei, M. Synoptic Analysis of Thunderstorms in Kermanshah Province, Planning Studies of Human Settlements, 2011 Jan, 5(13): 12-32. (In Persian)


13. Khoshhal, J, Khosravi, M, Nazari Pour, H. Identification of the Origin and Path of Moisture of Heavy Precipitation in Bushehr Province, Geography and Development Quarterly, 2010 Jan, 7(16):7-28. (In Persian)


14. Ahmadi, M, Jafari, F. (2015) Analysis of Heavy Precipitation March 23, 2013 Destructive Flood Generator in Bandar Abbas City, Hazardous Knowledge, 2015 Oct, 2(3) 307- 324. (In Persian)


15. Masoudian, S.A, Kasesaz, S. (2014) Synoptic Analysis of Heavy Rainfall Thickness Patterns in South Zagros Region, Journal of Geography and Development, 2015 Jan, 12(37) 15-27. (In Persian)