شمول‌گرایی فراگیر: بررسی نظریة نجات ملاصدرا

محورهای موضوعی : مسیحیت

محمد صادق زاهدی ¹ (دانشیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، رشته فلسفه و حکمت اسلامی، تهران، ایران)
علی صداقت ² (کارشناس ارشد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، رشته فلسفه و حکمت اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/08/21 تاریخ پذیرش : 1394/08/21 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: انحصارگرایی, شمول‌گرایی, کثرت‌گرایی, نجات, ملا صدرا,

چکیده مقاله :

در الهیات ادیان، این مسأله که سرانجام آدمی چه خواهد شد و نجات او از دردها و رنج‌ها چگونه ممکن است، همواره از پرسش‌های کلیدی بوده است. در مباحث کلامی قدیم و جدید در زمینة نجات اخروی انسان سه دسته نظریۀ عمده یافت می‌شود که زیر سه عنوان انحصارگرایی، شمول‌گرایی و کثرت گرایی جای می‌گیرند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که آیا می توان نظریۀ صدرالدین شیرازی دربارۀ نجات را نیز در یکی از این دسته ها جای داد، یا این که همچون بسیاری از ابداعات او در فلسفه، ملاصدرا در اینجا نیز سخنی تازه دارد. این تحقیق نشان می‌دهد که صدرا، با تشکیکی دانستن مفهوم نجات، نظریة بدیلی در کنار نظریه‌های فوق ارائه می‌کند که می‌توان آن را شمول‌گرایی فراگیر نام نهاد.

چکیده انگلیسی:

The destiny of man and his liberation from pain and misery have been the key subjects of theology of religions. In old and new theological discussions concerning the final salvation of man, three types of theories as exclusivism, inclusivism and pluralism are put forward. This paper is going to investigate Sadr al-dÊn ShÊrāzÊ’s view on this subject, which as his many other philosophical innovations, seems quite new and peculiar to him. By considering the salvation as a relative concept, he puts forward a fresh view which might be called comprehensive inclusivism.