تعیین تابع تولید گیاه ریحان در شرایط تنش‌های هم‌زمان آبی و شوری

محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری

مهشاد سادات فرح بخش ¹ , مهدی سرائی تبریزی ² , حسین بابازاده ³

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
2 - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1348/10/11 تاریخ پذیرش : 1348/10/11 تاریخ انتشار : 1348/10/11

کلید واژه: تنش هم‌زمان, گیاه ریحان, کم‌آبیاری, مدیریت آب کشاورزی,

چکیده مقاله :

کمبود منابع آب و خاک و شوری آن‌ها، از نکات قابل‌‌توجه و مهم در بخش کشاورزی است. بررسی اثرات متقابل شوری و کم‌آبیاری بر عملکرد گیاهان، اهمیتی فراوان را به‌ویژه جهت اصلاح مدیریت خاک و مصرف آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک دارا می‌باشد. هدف از این پژوهش، مطالعه و ارزیابی توابع تولید گیاه ریحان (Basilicum L.)رقم توده‌ی مازندران در شرایط تنش هم‌زمان آبی و شوری بود. بدین منظور، آزمایشی در یک مزرعه‌ی تحقیقاتی یک هکتاری در سایت پژوهشی دوشان‌تپه‌ی تهران انجام شد. در این پژوهش برای تعیین میزان تبخیر- تعرق گیاه ریحان از میکرولایسیمتر وزنی- زهکش‌دار پیشنهادی استفاده گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با چهار تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (FI)، کم‎آبیاری درحد 40 (DI40%)، 60 (DI60%) و 80 (DI80%) درصدِ نیاز آبی گیاه و سه تیمار فرعی شوری آب آبیاری با هدایت الکتریکی 175/1 (S1)، 3 (S2) و 5 دسی‎زیمنس بر متر (S3) در دو سال متوالی 1395 و 1396 به‌ اجرا درآمد. نتایج نشان داد که آستانه‌ی کاهش عملکرد گیاه ریحان نسبت به شوری آب آبیاری 3/1 دسی‌زیمنس بر متر و شیب خط کاهش عملکرد 10 درصد می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The lack of water and soil resources and their salinity are important points in the agricultural sector. Investigating the interactions between salinity and irrigation on plant yields is important in order to improve soil management and water use in arid and semi-arid regions. The purpose of this study was to study and evaluate the production functions of Basilicum L. in Mazandaran mass cultivar under simultaneous stress conditions of water and salinity. For this purpose, an experiment was conducted on a hectare research site in the Dushantepheh research center of Tehran. In this study, we used microplate weight-drainage to determine the rate of evaporation-transpiration of basil plant. Factorial experiment was conducted in a completely randomized design with four irrigation treatments including complete irrigation (FI), irrigation with 40 (DI40%), 60 (DI60%) and 80 (DI80%) water requirements of the plant and three subsoil treatments Irrigation water with a conductivity of 175/1 (S1), 3 (S2) and 5 dS / m (S3) for two consecutive years of 1395 and 1396 was carried out. The results showed that the basal plant yield reduction was 3.1 dS / m for irrigation water salinity and 10% for grazing line slope.

منابع و مأخذ:

بانژاد، ح.، مکاری قهرودی، ا.، اثنی عشری، م. و لیاقت، ع .1392. بررسی اثر متقابل آب مغناطیسی و شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه ریحان. نشریه ی آبیاری و زهکشی ایران ، 7(2): 183-178.

سپاسخواه، ع.ر.، توکلی، ع.ر. و موسوی، س.ف .1385. اصول و کاربرد کم آبیاری. کمیته ی ملی آبیاری و زهکشی ایران، 288صفحه.

شهیدی، ع.، نحوی نیا، م.ج. و پارسی نژاد، م .1389. ارزیابی توابع کاهش جذب آب در شرایط تنش هم زمان شوری و خشکی توسط رقم روشن گندم. مجله ی پژوهش آب ایران 7(4): 12-1.

صالحی، م.، کافی، م. و کیانی، ع .1390. تعیین بهترین تابع آب- شوریِ کوشیا در اراضی شمال استان گلستان. نشریه  آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 25 (6): 1403-1395.

 علی‌حوری، م .1396. تعیین تابع تولید برتر آب- شوری- عملکرد ماده ی خشک در دوره ی رشد رویشی خرما. نشریه پژوهش حفاظت آب و خاک، 24(3): 266-251.

کیانی، ع.، همایی، م. و میرلطیفی، م .1385. ارزیابی توابع کاهش عملکرد گندم در شرایط توأم شوری و کم آبی. مجله  علوم خاک و آب، 20(1): 83-73.

کیانی، ع.ر.، میرلطیفی، م.، همایی، م. و چراغی، ع.م .1385. تعیین بهترین تابع تولید آب- شوری گندم در  منطقهی شمال گرگان. مجله  تحقیقات مهندسی کشاورزی، 6(25): 14-1.

محمدی، م.، لیاقت، ع. و مولوی، ح .1389. بهینه سازی مصرف آب و تعیین ضریب حساسیت گوجه فرنگی در شرایط تنش توأمان شوری و خشکی در منطقه ی کرج. نشریه ی آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 24(3): 592-583.

میرحسینی، ع.، زارع زاده، ع. و  زارع مهرجردی، م .1394. بررسی اثر تنش شوری بر جوانه زنی گیاه  چهی زردتاغ (Haloxylon persicum). مجله  جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، 7(3): 498-441.

نجفی‌مود، م.ح.، علیزاده، ا.، داوری، ک.، کافی، م. و شهیدی، ع .1391. تعیین تابع برتر آب- شوری- عملکرد در دو رقم پنبه. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی) ،26(3): 679-672.