اثرات ویژگی‌های ادراک‌شده کودهای زیستی بر تمایل به مصرف این کودها در بین کشاورزان: شواهدی از روستای ینگیجه در شهرستان زنجان
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیاحسان قلی فر 1 , علی میرشکاری 2 , رسول لوایی آدریانی 3 , حسام‌الدین غلامی 4
1 - دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
2 - دکتری آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
4 - عضو هیئت‌علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
کلید واژه: ویژگی‌های ادراک‌شده کودهای زیس, نوآوری, تمایل به مصرف, پذیرش,
چکیده مقاله :
به دلیل مشکلات ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی، کودهای زیستی به‌عنوان یک نهاده جایگزین یا مکمل کودهای شیمیایی مطرح‌شده است. اما پایداری مصرف این کودها به پذیرش آن‌ها توسط کشاورزان وابسته است. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اثرات ویژگی های نوآوری ادراک شده کودهای زیستی بر تمایل به مصرف آن‌ها در روستای ینگیجه از توابع بخش مرکزی شهرستان زنجان بود. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر تمامی کشاورزان فعال در این روستا (313 نفر) بود که 165 نفر از آنان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به‌منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای استفاده‌شده که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ و روایی آن بر اساس نظر پانلی از متخصصان موردبررسی قرار گرفت. به منظور تحلیل داده ها از تکنیک رگرسیون لجستیک دووجهی استفاده شد. نتایج نشان داد که از میان پنج ویژگی نوآوری کودهای زیستی (شامل سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری، رویت پذیری و مزیت نسبی) تنها ویژگی رویت پذیری بر تمایل به مصرف این کودها دارای اثر مثبت و معنی دار بود. به نظر می رسد رؤیت پذیری کودهای زیستی در مقایسه با سایر ویژگی های نوآوری بدون نیاز به هرگونه اقدام عملی از طریق نشانگرهای محیطی و روابط غیررسمی قابل حصول است. بنابراین می‌توان دریافت که تمایل به مصرف کودهای زیستی از طریق ویژگی‌هایی قابل پیش‌بینی است که به‌آسانی و بدون نیاز به تلاش اضافی قابل‌درک باشند.
Due to adverse effect of chemical fertilizers overconsumption, bio-fertilizers have been considered as an alternative or supplementary input. However, sustainable consumption of bio-fertilizers is dependent to their adoption by farmers. Accordingly, the main purpose of this study was to examine the impact of bio-fertilizers perceived innovation characteristics on intention to use them in Yengijeh village in Zanjan County. The statistical population consisted of 313 farmers working in this village from which 165 farmers were chosen through convenience sampling. A questionnaire was applied to gather data that its reliability and face validity was examined, respectively by computing Cronbach Alfa and a panel of expert. Binary logistic regression was used to analyze the data. Results revealed that among five bio-fertilizers’ innovation perceived characteristics (compatibility, complexity, trial ability, observability and relative advantage), only observability had positive significant impact on intention to use these fertilizers. It seems that the observability of bio-fertilizers in comparison with other innovation characteristics can be achieved without need for any action to be taken through environmental indicators and informal relationships. Thus, intention to use bio-fertilizers can be predicted by characteristics that easily and without extra effort can be understood.
اسدی رحمانی، ه.، خاوازی، ک.، اصغر زاده، ا.، رجالی، ف.، و افشاری، م. (1391). کودهای زیستی در ایران: فرصتها و چالش‌ها. مجله پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب)، سال 26، شماره 1، صفحات 87-77.
حمزه‌ئی، ج.، و نجاری، س. (1392). بررسی امکان کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنه با استفاده از کود زیستی نیتروکسین در تولید گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، سال 23، شماره 4، صفحه 70-57.
راجرز، ای. ام.، و شومیکر، اف. ف. (1379). رسانش نوآوری‌ها: رهیافتی میان فرهنگی، ترجمه: عزت‌الله کرمی و ابوطالب فنایی، انتشارت دانشگاه شیراز، شیراز.
رجالی، ف.، اسدی رحمانی، ه.، خاوازی، ک.، اصغر زاده ، ا.، و اسمعیلی زاد، ا. (1393). کودهای زیستی فسفره و ضرورت توسعه آن‌ها در کشور. نشریه مدیریت اراضی، سال 2، شماره 2، صفحات 137-125.
قمبرعلی، ر.، و زرافشانی، ک. (1391). مروری بر اثرگذاری ویژگی‌های نوآوری در فرآیند پذیرش با استفاده از روش فرا تحلیل، مجموعه مقالات چهارمین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران، کرج،21-1.
کرمی، ع. ا.، رضایی مقدم، ک.، احمدوند، م.، و لاری، م. ب. (1385). پذیرش کشت توأم برنج و ماهی در استان فارس. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال 2، شماره 2، صفحات 44-31.
کریمیان، ن. (1390). تحقیقات کود در ایران: نگاهی به گذشته، رهنمودی برای آینده. مجله پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب)، سال 25، شماره 4، صفحات 278-265.
گلباز، ش.، و کرمی دهکردی، ا. (1394). تحلیل ویژگی‌های نوآورانه اصلاح و بهبود باغ‌های انگور و تأثیر آن بر پذیرش در شهرستان خرمدره. مجله پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، سال 8، شماره 2، صفحات 20-1.
ملکی نجفدر، ع.، رسولی شمیرانی، ر.، و روستا، م. (1391). بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر پذیرش و کاربرد فناوری اطلاعات بر اساس مدل دیویس (مطالعه موردی مؤدیان اداره کل امور مالیاتی جنوب استان تهران). پژوهشنامه مالیات، 62.
نجفعلی، ک. (1390). تحقیقات کود در ایران: نگاهی به گذشته، رهنمودی برای آینده. مجله پژوهشهای خاک علوم خاک و آب، سال 25، شماره 4، صفحات 278-265.
Abbasi, M. K., & Yousra, M. (2012). Synergistic Effects of Bio fertilizer with Organic and Chemical N Sources in Improving Soil Nutrient Status and Increasing Growth and yield of wheat Grown under Greenhouse Conditions. Plant Bio systems-An International Journal Dealing with all Aspects of Plant Biology, 146(sup1): 181-189.
Aubert, B. A., Schroeder, A., & Grimaudo, J. (2012). IT as Enabler of Sustainable Farming: An Empirical Analysis of Farmers' adoption Decision of Precision Agriculture Technology. Decision support systems, 54(1): 510-520.
Barragán-Ocaña, A., & Del Carmen del-Valle-Rivera, M. (2016). Rural Development and Environmental Protection Through The Use of Biofertilizers in Agriculture: An Alternative for Under Developed countries. Technology in Society, 46: 90-99.
Bhardwaj, D., Ansari, M. W., Sahoo, R. K., & Tuteja, N. (2014). Bio fertilizers function as key Player in Sustainable Agriculture by Improving Soil Fertility, Plant Tolerance and Crop Productivity. Microbial Cell Factories, 13(1): 66.
Bodake, H. D., Gaikwad, S. P., & Kalantri, L. B. (2009). Study of Adoption Level of Bio-fertilizers by the Farmers. Agriculture Update, 4(1/2):211-213.
Bodake, H. D., Gaikwad, S. P., & Shirke, V. S. (2009). Study of Constraints Faced by The Farmers in adoption of bio-fertilizers. International Journal of Agricultural Sciences, 5(1): 292-294.
Davis, F. D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS quarterly, 13(3): 319-340.
Gatignon, H., & Robertson, T. S. (1985). A propositional Inventory for New Diffusion Research. Journal of consumer research, 11(4): 849-867.
Ghane, F., Samah, B. A., Ahmad, A., & Idris, K. (2011). The role of Social Influence and Innovation Characteristics in the adoption of Integrated Pest Management (IPM) Practices by Paddy Farmers in Iran. In Proceedings of the International Conference on Social Science and Humanity, 5:217-220.
Gomiero, T., Paoletti, M. G., & Pimentel, D. (2008). Energy and Environmental Issues in Organic and Conventional Agriculture. Critical Reviews in Plant Sciences, 27(4): 239-254.
Holak, S. L., & Lehmann, D. R. (1990). Purchase intentions and the Dimensions of Innovation: An exploratory model. Journal of Product Innovation Management, 7(1): 59-73.
Jayasankar, R., & Thyagarajan, S. (2010). Levels of adoption and Encountered Barriers of Thiruvarur District farmers of Tamil Nadu on implementation of recommended biofertilizer technologies. Agriculture Update, 5(3/4): 502-506.
Johnson, B., & Christensen, L. (2008). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Sage.
Lambrecht, I., Vanlauwe, B., Merckx, R., & Maertens, M. (2014). Understanding the process of agricultural technology adoption: mineral fertilizer in eastern DR Congo. World Development, 59: 132-146.
Lancaster, G. A., & Taylor, C. T. (1986). The Diffusion of Innovations and Their Attributes: A Critical Review. The Quarterly Review of Marketing, 11(4): 13-19.
Mahajan, V., Muller, E., & Bass, F. M. (1990). New Product Diffusion Models in Marketing: A Review and Directions for Research. Journal of marketing, 54 (1): 1-26.
Moore, G. C., & Benbasat, I. (1991). Development of an Instrument to Measure the Perceptions of adopting an Information Technology Innovation. Information systems research, 2(3): 192-222.
Ram, S. (1987). A model of innovation resistance. ACR North American Advances.
Rezaei-Moghaddam, K., & Salehi, S. (2010). Agricultural specialist’s Intention toward precision agriculture technologies: integrating innovation characteristics to technology acceptance model. African Journal of Agricultural Research, 5(11): 1191-1199.
Rodgers, E. M. (1995). Diffusion of innovations. New York.
Sattler, C., & Nagel, U. J. (2010). Factors affecting farmers’ acceptance of conservation measure a case study from north-eastern Germany. Land Use Policy, 27(1): 70-77.
Savita, V. (2007). Knowledge and adoption of bio-fertilizers in horticultural and other crops in rural communities of Haryana. Haryana Journal of Horticultural Sciences, 36(1/2): 86-88.
Talape, Y. L., Kale, S. M., Gawande, V. H., & Nagalwade, L. D. (2011). Adoption of farmers towards biofertilizers and its determinants in Nagpur district. Journal of Soils and Crops, 21(1):113-115.
Tey, Y. S., & Brindal, M. (2012). Factors influencing the adoption of precision agricultural technologies: a review for policy implications. Precision Agriculture, 13(6): 713-730.
Tornatzky, L. G., & Klein, K. J. (1982). Innovation characteristics and innovation adoption-implementation: A meta-analysis of findings. IEEE Transactions on engineering management, 1: 28-45.
Van Slyke, C., Hao, L., & Day, J. (2002). The impact of perceived innovation characteristics on intention to use groupware. Information Resources Management Journal, 15(1): 5.
Zolkepli, I. A., & Kamarulzaman, Y. (2015). Social media adoption: The role of media needs and innovation characteristics. Computers in Human Behavior, 43: 189-209.
_||_