ارزیابی امنیت اجتماعی آب در دهستان‌های شهرستان کرمانشاه

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

اکرم بینائیان ¹ ( دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران )
حسین آگهی ² ( دانشگاه رازی )
سید احسان فاطمی ³ ( استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران )

تاریخ دریافت : 1397/05/17 تاریخ پذیرش : 1397/05/17 تاریخ انتشار : 1397/05/01

کلید واژه: برگشت‌پذیری, ظرفیت مقابله, ماهیدشت, بیلوار, دورودفرامان,

چکیده مقاله :

با توجه به اثرات تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های بشر، بسیاری از نواحی جهان در حال رویارویی با بحران‌هایی با محوریت آب هستند. گام ضروری برای رویارویی با حوادث آب محور و تعدیل تبعات آن، شناخت و درک عمیق از ابعاد برگشت‌پذیری و مقاومت افراد برای ارتقای آستانه تحمل آنان است. ازاین‌رو، مطالعه حاضر به ارزیابی امنیت اجتماعی آب در دهستان‌های شهرستان کرمانشاه پرداخته است. پژوهش حاضر در سال 1396 انجام‌شده و از نوع توصیفی و پیمایشی است. جامعه‌ی آماری تحقیق، سرپرستان خانوارهای روستایی پنج دهستان شهرستان کرمانشاه می‌باشند. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، حدود 376 خانوار تعیین گردید. روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای است. طبق تحلیل نتایج حاصل از وزن دهی ابعاد امنیت اجتماعی آب توسط متخصصان، برگشت‌پذیری زیرساختی و ظرفیت مقابله در برابر خشکسالی دارای بالاترین درجه اهمیت در شکل‌گیری مفهوم امنیت اجتماعی آب می‌باشند. با در نظر گرفتن اوزان مؤلفه‌ها، دهستان دورودفرامان و جلالوند دارای بالاترین میانگین برگشت‌پذیری و دهستان ماهیدشت دارای بالاترین مقدار میانگین ظرفیت مقابله می‌باشد. درمجموع، سطح امنیت اجتماعی آب در دهستان‌های موردمطالعه نسبتاً پایین بوده و بیشترین مقدار متوسط آن مربوط به دهستان ماهیدشت بوده است.

چکیده انگلیسی:

Many parts of the world are confronted with water-based crises, considering the effects of climate change and human activities. Recognizing and deep understanding of the dimensions of resilience and coping of individuals to promote their tolerance threshold is an essential step to deal with water-related events and adjust its consequences. The present study, therefore, aimed to assess the social water security in rural districts of Kermanshah. This study was conducted in 2017 in descriptive and survey method. It makes use of a Cluster sampling method and regarding Morgan table, the sample size includes 376 members of households of 5 rural districts of Kermanshah. The analysis of the results of weighting social security dimensions by experts, infrastructure Resilience and coping capacity against drought were crucially significant in shaping the concept of social security of water. Considering the components' weight, Doroudfaraman and Jalalvand rural districts had the highest average of resilience and the Mahidasht rural district had the highest average of coping capacity. Generally, the level social security of water in all studied districts was relatively low and Mahidasht district owns the highest average.

منابع و مأخذ:

اکبری، س. م. ر. (1388). بررسی تمایل به مشارکت در مدیریت منابع آب (مطالعه موردی: شهرستان مرودشت). همایش ملی بحران آب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

امان پور، س.، علیزاده، ه.، و دامن باغ، ص. (1392). ارزیابی میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه ز لحاظ برخورداری از شاخص‌های خدمات شهری. فصلنامه آمایش محیط، شماره 23، صفحات 105-126.

باقری، م.، و نیکنامی، م. (1393). توانمندی فردی و حرفه‌ای کشاورزان شهرستان تفرش در به‌کارگیری عملیات مدیریت خشکسالی (مطالعه موردی: شهرستان تفرش)، فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 2، صفحات 234-227.

بستانی، ع.، نجف پور، ب.، و جوانی، خ. (1395). تحلیلی بر اثرات خشکسالی بر ناپایداری سکونتگاه‌های روستایی شهرستان داراب. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 6، شماره 21، صفحات 165-156.

پناهی، ف.، و ملک محمدی، الف. (1387). مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی: گامی به‌سوی توسعه پایدار. مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار 7 و 8 دی‌ماه اهواز، صفحات 489-498.

حسین پور، ز.، منهاج، م. ح.، و کاوسی کلاشمی، م. (1394). ارزیابی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب بران در مدیریت منابع آب کشاورزی. فصلنامه رشد و توسعه اقتصاد روستایی و کشاورزی، دوره 1، شماره 2، صفحات 104-91.

حسینی، م.، شریف‌زاده، ا.، و غلامرضایی، س. (1388). روایتی از آسیب‌پذیری جامع روستایی و عشایری درنتیجه بحران خشکسالی در استان کرمان. اولین همایش ملی توسعه پایدار (ص ص 12-1)، دانشگاه رازی کرمانشاه. ایران.

رومیانی، ا.، عینالی، ج.، و صالحی میشانی، ح. (1393). نقش مدیریت در توسعۀ جوامع روستایی برای مقابله با مخاطرات زلزله (مطالعۀ موردی: دهستان زاغۀ شهرستان خرم‌آباد). مجله پژوهش و برنامه ربزی روستایی، سال 3، شماره 8، صفحه 94.

ریاحی، و.، و پاشا زاده، ا. (1392). اثرات اجتماعی و اقتصادی خشکسالی بر نواحی روستایی شهرستان گرمی (مطالعه موردی: دهستان آزاد لو). چشم‌انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، دوره 8، شماره 25، صفحات 37-17.

سالاریان، م. (1393). توسعه منابع آبی و تحولات مدیریتی نوین در آبیاری. نشریه آب و توسعه پایدار، سال اول. شماره دوم، صفحات 83-90.

صادقلو، ط.، و سجاسی قیداری، ح. (1393). اولویت‌بندی عوامل مؤثر برافزایش تاب‌آوری کشاورزان در برابر مخاطرات طبیعی (با تأکید بر خشکسالی). منطقه موردمطالعه: کشاورزان روستاهای شهرستان ایجرود. فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی. سال 3، شماره 10، صفحات 129-153.

صادقی، ش. ا. (1385). هیدرولیک و بحران آب. فصلنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 45، صفحات 115-116.

صالح، الف.، و مختاری، د. (1386). اثرات و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی خشکسالی بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان، فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال 3، شماره 1، صفحات 114-99.

محبی، م. ر.، یونسیان، م.، ندافی، ک.، و نبی زاده، ر. (1387). بررسی مشکلات موجود در توزیع آب به روستاها– یک مطالعه به روش دلفی. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران. دوره 4، شماره 2، صفحات 56-51.

معافی، ح.، و رهنما، م. ب. (1385). مطالعه آب‌های زیرزمینی و بررسی در تست زمین دشت رفسنجان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از راه دور. اولین همایش منطقه‌ای بهره‌برداری از منابع آب حوضه‌های کارون و زاینده‌رود (فرصت‌ها و چالش‌ها)، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد، https://www.civilica.com/Paper-COWR01-COWR01_181.html

یاسوری، م. (1392). بررسی روند جغرافیایی جمعیت ایران، آینده‌نگری، مشکلات و راهبردها. فصلنامه جمعیت، شماره 73-74، صفحات 1-24.

Adger, W.N. (2000). Social and ecological resilience: are they related?. Prog Hum Geogr, 24:347–364

Apata, T.G., Samuel, K.D. & Adeola, A.O. (2009). Analysis of Climate change Perception and Adaptation among Arable Food Crop Farmers in South Western Nigeria, paper presented at the conference of International Association of Agricultural Economics: 2-9.

Ashton, P. J. (2002). Avoiding Conflicts Over Africa,s Water Resources. Journal of Ambio, 31: 236-242.

AWDO. (2013). Asian Water Development Outlook- Measuring water security in Asia and The Pacific. ADB, Manila.

Berke, R., & Campanella, J. (2006). Planning for post-disaster resiliency. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 604 (1): 192–207.

Bradshaw, B., Dolan, H., & Smit, B. (2004). Farm-level adaptation to climatic variability and change: crop diversification in the Canadian prairies.  International Journal Climatic Change, 67: 119–141.

Burton, C.G. (2012). The development of metrics for community resilience to natural disasters Burton, Ian, Saleemul, Huq, Lim, Bo, Pilifosova, Olga, Schipper, Emma Lisa, 2002. From impacts assessment to adaptation priorities: the shaping of adaptation policy. Journal of Climate Policy, 2 (2–3): 145–159.

Cannon. T., Twigg, J., & Rowell, J. (2003). Social vulnerability, sustainable livelihoods and disasters. Report to DFID conflict and humanitarian assistance department (CHAD) & sustainable livelihoods support office. Natural Resources Institute, University of Greenwich, UK.

Combs, S. (2000), Drought Resource Information Packet, Report of Nebraska. Drought". USA: Texas Department of Agriculture.

Cook, C., & Bakker, K. (2012). Water Security: Research Challenges and Opportunities. Journal of Science, 33 (6097): 914-915.

Cutter, S. L., Barnes, L., Berry. M., Burton. C., Evans, E., Tate, E., & Webb, J. (2008). A Place-based Model for Understanding Community Resilience. Journal of Global Environmental Change, 18: 598-606.

Doll, P., Kaspar, F., & Lehner, B. (2003). A global hydrological model for deriving water availability indicators; Model tuning and validation. Journal of Hydrology, 270: 105-134.

Fazey, I., Fazey, J.A., Fischer, J., Sherren, K., Warren, J., Noss, R.F., & Dovers, S.R. (2007). Adaptive capacity and learning to learn as leverage for social–ecological resilience. Journal of Front Ecol Environ 5:375–380.

Foster, K. A. (2006). A case study approach to understanding regional resilience. A working paper for building resilience network. Berkeley, CA: Institute of Urban Regional Development. University of. California.Rosegrant MW,Cai X &Cline SA (2002), World water and food to 2025: Dealing with scarcity. International Food Policy Research Institute, Washington, DC

Gallopin, G.C. (2006). Linkages between vulnerability, resilience, and adaptive capacity. Journal of Global Environmental Change, 16: 293–303.

Grey, D., & Sadoff, C.W. (2007). Sink or Swim? Water security for growth and development. Journal of Water Policy, 19(6): 545-571.

Henly-Shepard, S., Anderson, C., Burnett, K., Cox, L. J., Kittinger, J. N., & aumoana, K. (2014). Rapidly Transforming Community. Nat Hazards, Published on line: DOI: 10,1007/s11069-014-1328-8.

Hrudey, S. E., Payment, P., Huck, P. M., Gillham R.W., & Hrudey, E. J. (2003). A Fatal Waterbrone Disease Epidemic in Walkerton, Ontario: Comparison With Other Waterborne outbreas in the Developed World. Journal of Water Science and Technology, 47 (3): 7-14.

Joerin, J., & Shaw, R. (2011). Mapping climate and disaster resilience in cities. Commun Environ Disaster Risk Manag, 6:47–61

Kurukulasuriya, M. (2008). A Ricardian analysis of the impact of climate change on African cropland. African Journal of Agricultural and Resource Economics, 2 (1): 1–23.

Longstaff, P.H., Armstrong. N.J., Perrin, K., Parker, W.M., & Hidek. M. (2010). Building resilient communities a preliminary framework for assessment. Journal of Homeland Security Affairs, 6(3):1-23.

Makin, L., Lincklaen, W., & Prudente, N. (2013). Indicators for assessing national water security. Asia Water Development Outlook 2013. www.gwp.org (global water partnership).

Matlon, P., & Kristjanson, P. (1988). Farmer’s strategies to manage crop risk in the West African semi-arid tropics. In: Unger, P.W., Jordan, W.R., Sneed, T.V., Jensen, R.W. (Eds.), Challenges in Dryland Agriculture: a Global Perspective. Proceedings of the International Conference on Dryland Farming, Bushland Texas USA, August 15–19: 604–606.

Mayunga, J.S. (2007). Understanding and applying the concept of community disaster resilience: a capital based approach. Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building: 1–16.

Nhemachena, C., & Hassan, R. (2007). Micro-level analysis of farmers’ adaptation to climate change in Southern Africa. IFPRI Discussion Paper No. 00714. International Food Policy Research Institute, Washington, DC.

Rao, K.P.C., & Okwach, G.E. (2005). Enhancing productivity of water under variable climate. In: Proceedings of the East Africa Integrated River Basin Management Conference, Sokione University of Agriculture, Morogoro, Tanzania, 7–9th March: 2–9.

Rosegrant, M.W., Cai, X., & Cline, S.A. (2002). World water and food to 2025: Dealing with scarcity. International Food Policy Research Institute, Washington, DC.

Schindler, D.W. (2001). The Cumulative Effects of Climate Warming and Other Human Stresses on Canadian Freshwaters in the new Millennium. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 58: 18-29.

Spork, H. (2006). Building healthy communities. Australia: Griffith University and the Department of the Environment.

Van Beek, E., & Lincklaen Arreiens, W. (2014). Water Security: Putting the Concept in to Practice. Available from: www. Gwp.org, www.gwptoolbox.org.

Wilson, G.A. (2012). Community resilience, globalization, and transitional pathways of decision-making. Geoforum.

Zhou, H., Jing’ai.W., Jinhong, W., & Huicong, J. (2009). Resilience to natural hazards: A geographic perspective. Nat Hazards, Available from: DOI 10.1007/s11069- 009- 9407.