واکاوی دیدگاه متخصصان در خصوص ضرورت ورود برنج تراریخته ایرانی به چرخه کشاورزی و غذایی کشور

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

منصور غنیان ¹ , امید مهراب قوچانی ² , منا درانی ³

1 - دانشیار و عضو هیأت‌علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
2 - دانشجوی دوره دکتری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
3 - دانشجوی دوره دکتری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

تاریخ دریافت : 1396/03/19 تاریخ پذیرش : 1396/03/19 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: برنج تراریخته, گیاهان تراریخته, استان خوزستان, پژوهش تلفیقی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف واکاوی ذهنیت متخصصان کشاورزی پیرامون وجود برنج تراریخته در زنجیره کشاورزی و غذایی کشور انجام شده است. رویکرد حاکم بر این مطالعه تلفیقی است. در بخش کیفی ابتدا داده ها از طریق انجام مصاحبه‌های عمیق با متخصصان از دو بخش اجرایی و مراکز آموزشی - پژوهشی گردآوری شده است. تکنیک تجزیه تحلیل داده ها تحلیل محتوا و نمونه موردمطالعه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به چهل و سومین مصاحبه هم‌زمان با حصول اشباع تئوریک در داده‌ها خاتمه یافت. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده های حاصل از مصاحبه های عمیق از نرم‌افزار تحلیل داده های کیفی NVIVO بهره گرفته شد. سپس در بخش کمی پرسشنامه ای محقق ساخته که روایی آن به‌صورت روایی صوری توسط جمعی از متخصصان و پایایی آن نیز با میزان آلفای کرونباخ بیشتر از 7/0 برای تمامی متغیرها تأیید قرار گرفت، در میان نمونه ی آماری به تعداد 108 عدد توزیع و جمع آوری شد. با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 داده های حاصل تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج مطالعه نشان داد که سه دیدگاه عمده در خصوص مصرف برنج تراریخته ایرانی در میان پاسخگویان مطالعه حاضر وجود دارد که عبارت‌اند از ضرورت استفاده، استفاده محتاطانه و عدم استفاده. همچنین نتایج نشان داد که اغلب پاسخگویان با برچسب گذاری محصولات تراریخته موافق هستند. ازنظر پاسخگویان مهم‌ترین خطر برنج تراریخته تولید انحصاری آن و مهم‌ترین مزایای این محصول، مقاومت بالا در برابر آفات و بازده بیشتر آن می باشد. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند دستاوردهایی برای سیاست‌گذاران و تصمیم گیران مرتبط با حوزه کشاورزی و غذای کشور داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of present study was to the investigation of agricultural experts’ perspectives towards the existence of Bt rice in the food and agricultural chain of the country. The dominant approach in this study is the mixed method. In the qualitative sector at the first data gathered through in-depth interviews with elites from both the executive and educational-research’ centers. The content analysis was used to analysis the data. The sample chose through using purposive sampling method and after achieving the forty-third interview with theoretical saturation the sampling completed. In order to the analysis of the qualitative data, the NVIVO software used. Then in the quantitative sector, a researcher-made questionnaire which its validity and reliability confirmed by a panel of experts and the alpha coefficient more than 0.7 distributed among 108 experts. Data analyzed using SPSS software (V20).  Results showed that there are three main perspectives about using of Iranian Bt rice between the respondents include the necessity of using, precautionary using and not using. Also, the results showed that most of the respondents are agree to the label of Bt rice. The most important risk of Bt rice was its exclusive production and the most important benefit of Bt rice was its resistance to the pests and more yield. The results also revealed that there is no significant mean difference between the perception of academicians and practitioners. The result present study can have achievements policy –makers and decision makers related to agriculture and food sector of the country.

منابع و مأخذ:

پزشکی‏راد، غ. نعیمی، ا. (1390). بررسی عوامل آموزشی – ترویجی موثر بر بکارگیری گیاهان تراریخته از نظر متخصصان بیوتکنولوژی مراکز تحقیقات استان تهران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 25، شماره 1، 9-1.

جعفری‏منش، م. (1388). روش‏های انتقال ژن در مهندسی ژنتیک و تولید گیاهان تراریخته، همایش منطقه‏ای غذا و بیوتکنولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، 13-14 اسفند 1388.

روزبهی، پ. (1387). تعیین توالی محل ورود تراژن ژنوم cry1Abدر برنج تراریخته طارم مولایی، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشکده علوم زراعی و دامی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه تهران.

کلایو جیمز. (2013). خلاصه‏ای از وضعیت جهانی محصولات تراریخته تجاری در سال 2009 میلادیISAAA  ، مترجم، قره‏یاضی، ب.، و متقی.، آ. انجمن ایمنی زیستی ایران.

مرادی، ح. (1386). ترویج بیوتکنولوژی راهبردی برای توسعه کشاورزی پایدار. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی پژوهشی، اطلاع رسانی و آموزشی، سال 5، شماره 18. 33-26.

مهراب قوچانی، ا.، غنیان، م.، برادران، م.، و آزادی، ح. (1392). بایدها و نبایدهای بکارگیری گیاهان تراریخته در چرخه غذایی کشور از دیدگاه مدیران شرکت‏های خصوصی کشاورزی شهرستان اهواز. مجموعه مقالات بیست و یکمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران، 7 تا 9 آبان، شیراز.

مجردی، غ.، گلباز، ش.، و عطایی، ح. (1393). تحلیل سازه‏های پیش‏برنده و بازدارنده پذیرش کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 10، شماره 2، 15-1.

مهراب قوچانی، ا.، غنیان، م.، و برادران، م. (1395). واکاوی عوامل اثرگذار بر نگرش متخصصان نسبت به برنج تراریخته ایرانی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 12، شماره 2، 72-53.

نعیمی، ا.، پزشکی‏راد، غ.، و قره‏یاضی، ب. (1388). بررسی نگرش متخصصان بیوتکنولوژی مراکز دانشگاهی استان تهران درمورد کاربرد گیاهان تراریخته. علوم محیطی. سال هفتم، شماره دوم، 154-141.

Abbasi, N. M., Ghoochani, O., Ghanian, M., & Kitterlin, M. (2016). Assessment of Households’ Food Insecurity through use of a USDA Questionnaire. Advances in Plants and Agricultural Research. 4(5). 1-8.

Adenle, A. A. (2013). Stakeholders’ Perceptions of GM Technology in West Africa: Assessing the Responses of Policymakers and Scientists in Ghana and Nigeria. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 27(2). 1-23.

Amal Bakr, S., & Lukman Ayinde, O. (2013). Awareness of GM food proliferation in Saudi Arabia: A case study of Makkah city. Journal of the Association of Arab Universities for Basic and Applied Sciences, 13(1), 8-13.

Amin, L., Azad, M. A. K., Gausmian, M. H., & Zulkifli, F. (2014). Determinants of Public Attitudes to Genetically Modified Salmon. PLOS ONE, 9(1). 1-14.

Azeem, M., Salfi, N. A., & Dogar, A. H. (2012). Usage of NVivo software for qualitative data analysis. Academic Research International, 2(1): 262-266.

Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences (4th Ed.). Boston: Allyn & Bacon.

Bett, C., Ouma, J. O., & Groote, H. D. (2010). Perspectives of gatekeepers in the Kenyan food industry towards genetically modified food. Food Policy, 35(4): 332-340.

Ghanian, M., Ghoochani, O. M., Kitterlin, M., Jahangiry, S., Zarafshani, K., Van Passel, S., & Azadi, H. (2016). Attitudes of agricultural experts toward genetically modified crops: A case study in Southwest Iran. Science and engineering ethics, 22(2): 509-524.

Ghasemi, S., Karami, E., & Azadi, H. (2013). Knowledge, Attitudes and Behavioral Intentions of Agricultural Professionals toward Genetically Modified (GM) Foods: A Case Study in Southwest Iran. Science and engineering ethics, 19(3): 1201-1227.

Ghoochani, O. M., Ghanian, M., Baradaran, M., & Azadi, H. (2017). Multi stakeholders’ attitudes toward Bt rice in Southwest, Iran: Application of TPB and multi attribute models. Integrative Psychological and Behavioral Science, 51 (1): 1-23.

Ghoochani, O. M., Ghanian, M., Baradaran, M., Alimirzaei, E., & Azadi, H. (2016). Behavioral intentions toward genetically modified crops in Southwest Iran: a multi-stakeholder analysis. Environment, Development and Sustainability,18(1): 1-21.

González, C., García, J., & Johnson, N. (2010). Stakeholder Positions toward GM Food: the Case of Vitamin A Biofortified Cassava in Brazil. AgBioForum, 12(3&4): 382-393.

Hall, C. (2008). Identifying farmer attitudes towards genetically modified (GM) crops in Scotland: Are they pro-or anti-GM?. Geoforum, 39(1): 204-212.

Hutchison, A. J., Johnston, L. H., & Breckon, J. D. (2010). Using QSR‐NVivo to facilitate the development of a grounded theory project: an account of a worked example. International Journal of Social Research Methodology, 13(4): 283-302.

ISAAA. (International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications). (2010). ISAAA Briefs 42. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2010: International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications.

ISAAA. (International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications). (2012). ISAAA Briefs 42. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2012: International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications.

James, C. (2008). Global status of commercialized biotech/GM crops: 2008 (brief 39). International service for the acquisition of agri-biotech application. Retrieved from: http://www.isaaa.org   

Kaya, I. H., Poyrazoglu, E. S., Artik, N., & Konar, N. (2013). Academicans’ Perceptions and Attitudes toward GM-Organisms and–Foods. International Journal of Biological, Ecological and Environmental Sciences (IJBEES), 2(2): 20-24.

Kikulwe, E. M., Kabunga, N., & Qaim, M. (2012). Impact of tissue culture banana technology in Kenya: A difference-in-difference estimation approach (No. 117). Courant Research Centre: Poverty, Equity and Growth-Discussion Papers.

Morse, J. M., & Richards, L. (2002). Readme first for a user's guide to qualitative methods. Thousand Oaks, CA: Sage.

Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.

Pretty, J. (1999). Sustainable farming will put food on all our tables. Guardian Weekly, 14th March. pp. 26.

Senarath, S. N., & Karunagoda, R. P. (2012). Consumer Attitude towards Labeling of Genetically Modified Foods in Sri Lanka. Tropical Agricultural Research. 23(3): 283-288.

Silverman, D. (2001). Interpreting qualitative data: Methods for analyzing talk, text andinteraction (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.

Vollmer, E., N. Creamer and P. Mueller (2007). Sustainable Agriculture and Transgenic Crops. Available at: http://faculty.chass.ncsu.edu/comstock/langure/ethics/Vollmer.pdf

Yawson, R. M., Quaye, W., Entsi Williams, I., & Yawson, I. (2008). A Stakeholder Approach to Investigating Public Perception and Attitudes towards Agricultural Biotechnology in Ghana. Tailoring Biotechnologies. 4(1-2): 55-70.

Zhang, D., & Guo, J. (2011). The development and standardization of testing methods for genetically modified organisms and their derived products. Journal of Integrative Plant Biology. 53(7): 539-551.