بررسی مشکلات زنجیره ارزش برنج در استان مازندران از دیدگاه کشاورزان (مطالعه موردی روستاهای دارکلا و پنبه‌چوله)

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

غلامرضا رعیت پناه ¹ , مجردی غلامرضا ² , اسماعیل کرمی دهکردی ³ , بهمن امیری لاریجانی ⁴

1 - مدرس مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
2 - دانشیارگروه ترویج و آموزش، ارتباطات و توسعه روستایی
3 - دانشیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی،گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
4 - استادیارموسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران؛

تاریخ دریافت : 1398/10/24 تاریخ پذیرش : 1401/03/23 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: چالش‌ها, برنج, کشاورزان, زنجیره ارزش,

چکیده مقاله :

یکی ازمهمترین رویکردهای نوین در زمینه توسعه کشاورزی، توجه به زنجیره ارزش محصولات می باشد. با این وجود، مطالعات چندانی در داخل کشور بویژه در استان مازندران، به عنوان مهمترین استان تولیدکننده برنج درخصوص زنجیره ارزش برنج به انجام نرسیده است. لذا، هدف از این مطالعه شناسایی مشکلات زنجیره ارزش برنج در استان مازندران از دیدگاه کشاورزان می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. در بخش تحقیقات کیفی از روش تحلیل استقرایی به عنوان راهنمای جمع آوری و تحلیل داده ها استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه، شالیکاران فعال در منطقه بودند که پس از مصاحبه با تعداد 15 نفر از آنها که به صورت هدفمند انتخاب شدند، اطلاعات به حداشباع نظری رسید. برای جمع آوری داده ها از مشاهدات میدانی و مصاحبه های عمیق در قالب گروه های متمرکز (Focus group) بهره گرفته شد. اعتبار یافته ها نیز از طریق فرآیند سه گوشه سازی تائید شد. یافته های تحقیق نشان داد که تغییرکاربری های غیرمجاز اراضی شالیزاری به عنوان یک محدودیت جدی در توسعه زنجیره ارزش برنج عمل می کند. گذشته از این، مشکلات زیر ساختی ناشی از سنتی بودن شیوه های تولید بر هزینه های کارگری افزوده است. از مشکلات دیگر زنجیره، افزایش هزینه تولید برنج و گرانی نهاده ها نظیر کود، سم و کمبود صنایع جانبی در منطقه می باشد.

چکیده انگلیسی:

Focusing the value chain of products is one of the most important new approaches in agricultural development. Nevertheless, very a few researches related to the rice value chain across the country have been done , especially in the Mazandaran province, where it is considered as the most important producer of rice. Therefore, the main goal of this research was to the study of challenges of rice value chain from the view point of farmers. This is an applied research which needed data collected through systematic literature review and survey method. In qualitative part of research, inductive analysis method applied as a guide for data collection and analysis.  The target population consisted of active paddy farmers which 15 out of them purposefully selected as a sample. For data collection, field observations and in-depth interviews used in the framework of the focus group. The validity of the findings was also confirmed by the triangulation process. The research finding indicated that the region's rice value chain face many challenges in the pre-production, production and post-production process.

منابع و مأخذ:

اصغری، ف.، و نعمتی، م. ع. 1395. چالش کیفیت رساله­ی دکتری در ایران بر اساس مفهوم زنجیره ارزش. فصل­نامه تحقیقات فرهنگی ایران. 9(2): 191-159.

نگهدار، م.، حسینی یکانی، س. ع.، شاهنوشی، ن و محمدی، حسین. 1395. مشخصات قرارداد آتی برنج در استان مازندران. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 24(94): 23-1.

وزارت جهاد کشاورزی. 1395. آمارنامه کشاورزی، سال زراعی 1393 تا 94  جلد اول: محصولات زراعی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. ص165.

یادآور. ح. 1395. کارکردهای ترویج بازاریابی در کارآفرینی کشاورزی. نشریه کارآفرینی در کشاورزی. 3(2):36-17.

African Development Fund. 2016. The Gambia Agriculture Value Chains Development Project. OSAN Department. March 2016.

Anamwino, T. 2015.Challenges Affecting Marketing of Rice in Malawi.  Need for a Fresh Commitment to Rice Market Development Reforms and Implementation. Civil Society Agriculture Network (CISANET(.Malawi.

Berthe, A. 2015. Extension and Advisory Services Rural Extension Services for Agricultural Transformation. Feeding Africa. 21-23 October. Dakar. Senegal.1-29. 84.

Brown, S.C. Stevens, R.A. Troiano, P.F. and Schneider, M.K. (2002) "Exploring Complex Phenomena: Grounded Theory in Student Affairs Research", Journal of College Student Development, 43(2), 1-11.

Bryman, A. (2015). Social research methods: Oxford university press.

Campbell, R. Schiff, H and Snodgrass, D .2009. Global Food Security Response: West Africa Rice Value Chain Analysis. Micro Report No. 161.

Coles, C and Mitchell, J . 2010. Gender and agricultural value chains – a review of current knowledge and practice and their policy implications. Overseas Development Institute 111 Westminster Bridge Road. London SE1 7JD, UK. pp. 2.

Dixie, G. 2015. Marketing extension guide 5: Horticultural Marketing, available at: www.fao.org (retrieved May 2016).

Goulding, C. (2002) Grounded theory: A practical guide for management, business and market researchers. London, Thousand Oaks, & New Delhi: SAGE Publications.

Janssen. N and Shrestha. R .2012. Knowledge along traditional rice value chains – a practice-based approach: are there lessons for Sub-Saharan Africa?. Knowledge for development. agricultural and rural development in African, Caribbean and Pacific (ACP) countries.

Lam. A., Zhang. T and Lai. K. K.  2015. A Study on Hong Kong Rice Supply Chain Risk Management with Value Chain Analysis. Industrial Engineering, Management Science and Applications. 349, DOI: 10.1007/978-3-662-47200-2_53.

Loosvelt, M and Defoer, T .2010.The rice Agri-business Cluster in the Upper East Region in Ghana. The outcomes of the capitalization workshop of Agribusiness Cluster development; 27-30 September 2010.

Nagaraj. B and Krishnegowda. Y. T, 2015. Value Chain Analysis for Derived products From Paddy: a Case of Karnataka State. International Journal of Managing Value and Supply Chains (IJMVSC). 6(1):33-52.

Noonari.  S, Memon. N, Jatoi. A. 2016.  Analysis of Rice Profitability and Marketing Chain: the case study of taluka pano akil district sukkur sindh pakistan. Global Journal of Agricultural Research. 4(3): 29-37.

Osei-Asare, Y. 2010. Mapping of Poverty Reduction Strategies and Policies (PRSPs), Related to Rice Development in Ghana. Nairobi, Kenya: Coalition for African Rice Development (CARD).

Takahashi, K and Barrett, C. B. 2015. The System Of rice Intensification and Its Impacts On household Income and child Schooling :Evidence From rural Indonesia. Oxford University Press on behalf of the Agricultural and Applied Economics Association. 270-289.

Trevor Wilson, R., and Lewis. I .2015. The Rice Value Chain in Tanzania. A report from the Southern Highlands Food System Program.FAO. 1-111.

Webber, C M and Labaste P .2009. Building Competitiveness in Africa’s Agriculture: A Guide to Value Chain Concepts and Applications. The International Bank for Reconstruction and Development. The World Bank, Washington.