واکاوی و بررسی چالشهای نظامهای بهره برداری خرد و دهقانی در استان آذربایجان غربی

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

منصور مجاور باغچه ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، گروه مدیریت کشاورزی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران)
سلیمان رسولی آذر ² (استادیار گروه مدیریت کشاورزی، گروه مدیریت کشاورزی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران)
لقمان رشیدپور ³ (استادیار گروه مدیریت کشاورزی ، واحد مهاباد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/07/08 تاریخ پذیرش : 1398/11/20 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: نظام بهره برداری, بهره برداری خرد و دهقانی, چالشها, استان آذربایجان غربی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش شناسایی چالش‌های تولید کنندگان خرد و کوچک مقیاس بود و با هدف ارائه راهکارهایی برای کاهش یا رفع چالش‌های موجود انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل 161249 بهره بردار خرد و دهقانی استان آذربایجان غربی بود که متوسط مساحت زمین زراعی آنها کمتر از بیست هکتار و تعداد قطعات زراعی آنها بین پنج تا 12 قطعه پراکنده بود. با استفاده از جدول کرجسی مورگان، 384 نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری خوشه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید، روایی ابزار پژوهش با نظر گروهی از اساتید مرتبط با موضوع مورد تایید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه با آزمون آلفای کرونباخ 732/0 ارزیابی شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که مهمترین چالش‌های فراروی بهره برداران خرد و دهقانی در استان آذربایجان غربی، در هفت عامل خلاصه و دسته بندی شدند که این هفت عامل توانستند2/66 درصد از تغییرات چالش‌های نظامهای بهره برداری خرد و دهقانی در استان آذربایجان غربی را تببین کنند. در میان چالش‌های بررسی شده چالش عامل اقتصادی که شامل گویه هایی همچون افزایش هزینه اجاره زمین و ادوات کشاورزی، افزایش هزینه نهاده ها، افزایش اندک قیمت محصولات تولیدی کشاورزی و کمبود مؤسسه های مالی و اعتباری کشاورزی به عنوان بخشی از مهمترین مسایل و مشکلات اقتصادی نظام های بهره برداری خرد و دهقانی در استان آذربایجان غربی مشخص شدند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to Investigation and analysing the challenges of Micro and Peasant systems in West Azerbaijan Province. Their average land area is less than twenty hectares and their number of farm was scattered between five and twelve sector. By using the Krejcie Morgan table, 384 individuals were selected as sample size. And proportional assignment using cluster sampling method was used for selection sample. Questionnaire was used for data collection; the validity of the research instrument was confirmed by the panel of related professors and experts who have specialist at this subject. The reliability of the questionnaire was assessed by Cronbach's alpha 0.732. SPSS software was used for data analysis. Factor analysis results showed that the most important challenges in micro and peasant systems in West Azarbaijan province were summarized and categorized into seven factors. These seven factors could account 66.2% of the challenge of micro and peasant systems in West Azerbaijan province. The most important challenge was the economic factor, which included increases in the cost of renting land and agricultural equipment, increased input costs, a slight increase in the prices of agricultural products, and a shortage of agricultural financial and credit institutions.

منابع و مأخذ:

اشرفی، ا. (1386). نظامهای بهره برداری در کشاورزی. سایت سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران.  

اشرفی، م.، مهربانیان، ا.، و پورکاخکی، ا. (1386). بررسی نظام بهره برداری خرد و دهقانی در کشاورزی ایران: تنگناها، سیاستها و راهکاهای حمایتی . ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.

آمارنامه کشاورزی. (1396). جلد دوم : استان آذربایجان غربی. معاونت برنامه ریزی و اقتصادی. مرکز فناوری و ارتباطات. وزارت جهادکشاورزی.

پاپ زن، ع.، و گراوندی، ش. (1393). تحلیلی بر آسیب پذیری نظام بهره برداری خانوادگی روستایی در استان کرمانشاه ؛ مطالعه موردی : گندمکاران. فصلنامه راهبردی توسعه روستایی. جلد1 ، شماره 3 ، صص :94-79.

تاری، ف.، و کاویانی، ز. (1392). اقتصاد مقاومتی و مولفه های آن. فصلنامه سیاست کلان، سال دوم، شماره دوم، ص: 12.

حقیقت، ص.، و ایروانی، ه.، کلانتری، خ.، مهدوی، ا.، و قدیمی، ع. (1394). تحلیل عوامل پیش برنده طرح یکپارچه سازی اراضی از دیدگاه کشاورزان استان فارس. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 64، شماره 1، صص : 36-21.

رسولی آذر، س. (1396). نظام های بهره برداری در واحدهای تولیدی. جزوه منتشر نشده کلاسی. گروه مدیریت کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد. ایران.

سواری، م.، شعبانعلی فمی، ح.، ایروانی، ه.، و اسدی، ع. (1396). طراحی الگوی پایدارسازی معیشت کشاورزان کوچک مقیاس در شرایط خشکسالی استان کردستان. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال پنجم، شماره 2،صص 1-18.

شهابی نژاد، م.، یوسفی، ع.، و مظفر امینی، ا .(1394). بررسی عوامل موثر بر تمایل کشاورزان به مشارکت در طرح های یکپارچه سازی اراضی در بخش میمه استان اصفهان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیای، شماره 37، صص: 24-7.

شعبانعلی فمی، ح. و جلال زاده، م. (1385). نظام بهره برداری خرد و دهقانی.چالش ها و راهکار ها. همایش نظام بهره برداری خرد و دهقانی، تهران.

شیرزاد، ح. (1397). تشریح مسائل نظام بهره برداری از اراضی کشاورزی ایران. پایگاه خبری ایران اکونومیست. شماره 23.

عبدالهی، م. (1377). مطالعه تطبیقی نظام های بهره برداری کشاورزی و ارزشیابی عملکرد آنها به منظور شناخت انواع و ویژگی های نظام های بهره برداری بهینه و مناسب در ایران. وزارت جهادکشاورزی، معاونت امور نظام بهره برداری. دفتر طراحی نظام بهره برداری. چاپ دفتر نشر و فرهنگ اسلامی. تهران.

عیسی پور، س.، مقدّسی، ر.، پیروزیان، م.، و اجلی، ج. (1396). بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی نظامهای بهر ه برداری خرد ودهقانی در روستاهای شهرستان میانه. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 5، شماره 3، صص: 424-407.

فعلی، س.، پزشکی راد، غ.، و چیذری، م. (1388). چالشها و مشکلات بهره برداران دهقانی خرده مالک . فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی. سال هفتم، شماره 26 ، صص : 31-26.

مهدی دوست، ح. (1392). نظام بهره برداری خرد دهقانی در ایران. ماهنامه تخصصی بارش، اتحادیه مرکزی شرکت های تعاونی تولید روستایی کشور. آبان ماه شماره 84 ، صص 27-26.

نادری، م.، قرح خانی، ک.، و تاسا، س . (1394). نظام های بهره برداری خرد و دهقانی در کشاورزی ایران وجهان. کنفرانس ملی کشاورزی پایدار، محیط زیست و توسعه روستایی. کوهدشت، اداره جهاد کشاورزی کوهدشت، شرکت پنام خط نوین.

نکویی ناینی، ع. (1393). سنجش پایداری نظامهای بهره برداری کشاورزی در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی. فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان. سال سوم، شماره نهم، بهار 1394، صص 139-123.

نکویی نائینی، ع. (1395). تبیین ساختار کشاورزی ایران در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، الگوی پایه پیشرفت، بیست ونهم و سی ام اردیبهشت ماه . تهران.

ورمزیاری، ح.، رستمی، ف.، وگراوندی، ش .(1392). الگوسازی نهادهای مؤثر بر توسعه کشاورزی خرده مالکی ایران از نگاه متخصصان؛ با تأکید بر نهادهای غیردولتی. توسعه روستایی، دوره پنجم، شماره 2.

Chapagain T and Raizada MN (2017) Agronomic Challenges and Opportunities for Smallholder Terrace Agriculture in Developing Countries. Front. Plant Sci. 8:331. doi: 10.3389/fpls.2017.00331.

Chubanaro, J., C. Nitasha, Sh., Sengupta A. & Ravindranath N. H. (2013). Farmers’ vulnerability to climate variability in dimapur district of Nagaland, India. Regional Environmental Change.13: 153–164. https://pubag.nal.usda.gov/catalog/431654.

Davidova, S., & Thomson, K. (2014). Family farming in Europe: challenges and prospects. Directorate General for Internal Policies policy department B: Structural and Cohesion Policies European Parliament. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/note/join/2014/529047/IPOL-AGRI_NT(2014)529047_EN.pdf.

De-Castroa, P., Adinolfib, F & Capitanioc, F. (2014). Family farming Issues and challenges in the reformed Common Agricultural Policy. Economía Agraria y Recursos Naturales. Vol. 14,1. pp. 169-176. https://recyt.fecyt.es/index.php/ECAGRN/article/viewFile/earn.2014.01.13/15819

Duffy, P.(2018). Small –farm settlement landscapes in transition.  Irish Geography Vol. 50(No. 2).pp:12-19.

Haghighat, M. (2012). Analyzing the status of land and crop farming consolidation in the Fars province, M.Sc. Thesis, Faculty of Economics and Agricultural Development .College of Agriculture and Natural Resources, Tehran University.

Jamir, C. H., Sharma N., Sengupta A. & Ravindranath N. H. (2013). Farmers’ vulnerability to climate variability in dimapur district of Nagaland, India. Regional Environmental Change.13: 153–164.

Jouzi, Z., Azadi, H., Taheri, F.,  Zafarshani,K., Gebrehiwot, K ., Van Passel, S & Lebailly,F.  (2017).Organic farming and small-scale farmers:main opportunities and challenges. Ecological economics.Volume132,  pp: 144-154. 

Lynch, H., Uchanskim M., Patrick, M & Wharton, C.(2018). Small farm sustainability in the south west: Challenges, Opportunities, and best practices for local farming in Arizona and New Mexico. Food Studies, 8(2). pp:45-56.

Mahendra. S. (2012). Small Farmers in India Challenges and Opportunities. Indira Gandhi Institute of Development Research, Mumbai. http://www.indiaenvironmentportal.org.in/files/file/Small%20Farmers%20in%20India.pdf.