شناسایی و بررسی پتانسیل‌ها و قابلیت‌های موجود زمین با تأکید بر توسعه میان‌افزا (مطالعه موردی: محلات شهر سردشت)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

کرامت الله زیاری ¹ ( استاد )
احمد پوراحمد ² ( استاد )
رزگار حمزه پور ³ ( دانشجو )

تاریخ دریافت : 1394/10/09 تاریخ پذیرش : 1394/12/01 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: واژگان کلیدی: توسعه میان افزا, سطوح میان افزا, شهر سردشت, پتانسیل‌های توسعه, تحلیل سلسله مراتبی (AHP),

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: در پی رشد شتابان جمعیت و ظهور تحولات جدید شهرنشینی در جهان، شاهد گسترش الگوهای توسعه ی شهری همانند گسترش افقی و پراکنده رویی هستیم که سبب شکل گیری حومه‌ها، تخریب اراضی کشاورزی و به فراموشی سپرده شدن بافت‌ها میانی و تهی شدن آن‌ها از درون شده است. این امر لزوم به کارگیری ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های درونی و میانی شهر را ضروری می‌نماید. از این رو هدف این پژوهش، شناسایی و بررسی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های توسعه میان افزا در محلات شهر سردشت می‌باشد. روش پژوهش: نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار choice expert به اولویت بندی و وزن دهی معیارها پرداخته شد و از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تولید و پردازش لایه‌ها استفاده شد. یافته‌ها: در این پژوهش با 8 معیار و شاخص تأثیرگذار شامل تراکم جمعیتی، اراضی بایر و متروکه، اراضی قهوه‌ای، کیفیت ساختمان، طبقات ساختمان، عمر ساختمان، کاربری نظامی و گورستان، سطوح میان افزا شناسایی و مورد استفاده قرار گرفت. در پایان با جمع معیارها و زیر معیارها (لایه های) وزن دار به وسیله عملیات ریاضی مبادرت به تولید نقشه نهایی توسعه محلات سردشت و اولویت‌بندی آن‌ها شد. نتیجه گیری: نقشه نهایی بیانگر آن است که محلات 3 و 8 با قرار گرفتن در اولویت‌های 1 و 2 دارای بیشترین پتانسیل توسعه میان افزا و محلات 5 و 9 در اولویت‌های آخری دارای کمترین ظرفیت جهت توسعه از درون (میان افزا) می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

Following the rapid population growth and emergence new urbanization changes in the world, we have been witnessed the extension of urban development patterns such as horizontal expansion which has caused to form suburbs, to destroy agricultural lands and to forget intermediate textures and their depletion from inside. These matters makes it necessary using capacities and potentials of the inside of the town. Therefore the purpose of this paper is identify and examine capacities and potentials of infilling development in the neighborhoods of Sardasht. The kind of research is practical and its review method is descriptive-analytical. Analytic Hierarchy Process (AHP) and expert choice software were used to prioritize and validating standards and Geographic Information System (GIS) was used for layers production and processing. During this process 8 standards and effective indexes including population density, deserted and abandoned lands, brown lands, building quality, building floors, building age, military and cemetery applications were identified and applied. Finally by summing together of mass standards and sub standards, using mathematical operations attempted to create the final development map and their prioritizing. The final map indicates that the 3 and 8 neighborhoods which are placed in 1 and 2 priorities have the most infill development potential and 5 and 9 neighborhoods in the end of the priorities have the lowest capacity to develop from the inside(infill development).  

منابع و مأخذ:

- آیینی، محمد (1388)، هرم بازآفرینی مشارکت مردم معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درون زای شهری، نشریه هویت شهر، سال سوم، شماره 5، پاییز و زمستان 1388.

- الله ویسی، مسلم (1390)، رشد هوشمند و توسعه درونی شهرها: مطالعه موردی شهر سنندج، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، با راهمنایی دکتر محمد سلیمانی و دکتر علی شماعی دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم تهران).

- اسلامی، سید غلامرضا (1381)، مواجهه با مشکلات و توسعه درون زا، نشریه صفه، شماره 34، دوره 12، بهار و تابستان 1381.

- ارجمند عباسی، پریسا (1387)، امکان سنجی توسعه درون فضایی در ایران به کمک GIS نمونه موردی: ده ونک، طرح نهایی کارشناسی رشته شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

- پور جعفر و همکاران (1389)، طراحی میان افزای هماهنگ در راستای ایجاد منظر شهری مطلوب، همایش ملی منظر شهری، تهران

- تلخابی، حمیدرضا (1391)، توسعه درونی شهر اراک - با تاکید بر بافت‌های فرسوده بخش مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، با راهنمایی دکتر محمد سلیمانی، دانشگاه خوارزمی، تهران

- جنگجو، شهرام (1385)، «مجموعه مباحث کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری»، تهران، نشر بهین نگار.

- حیدری، جهانگیر (1389)، بافت‌های فرسوده شهر بوشهر و توسعه درون شهری، رساله دوره دکتری در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری به راهنمایی محمد سلیمانی، دانشگاه خوارزمی تهران.

 - خادمی، مسعود (1389)، ارزیابی راهکارهای طراحی محرک توسعه و ارائه الگوی طراحی میان افزای شهری در بافت‌های فرسوده، نمونه موردی: محلات فرسوده منطقه شمیرانات شهر تهران، پایان دوره کارشناسی ارشد در رشته طراحی شهر به راهنمایی محمد رضا پور جعفر، دانشگاه تربیت مدرس

- رضویان، محمد تقی (1381)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ اول، انتشارات منشی، تهران.

- زبردست، اسفندیار (1380)، کاربرد فرآیند سلسله مراتبی در فرآیند برنامه ریزی شهری و منطقه ای، نشریه هنرهای زیبا، شماره 10.

- سازمان عمران و بهسازی شهری ایران (1384). «برنامه عملیاتی ده ساله بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری»، تهران

- سعیدی رضوانی، نوید و کاظمی، داود "بازشناسی چارچوب توسعه درون زا در تناسب با نقد سیاست‌های جاری توسعه مسکن (مسکن مهر) نمونه موردی: شهر نطنز" پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، شماره 75، بهار (1390).

- صارمی، حمید رضا (1392)، بررسی توسعه از درون شهر بروجرد، نشریه مدیریت شهری، شماره 32 پاییز و زمستان 92.

- عبدی، محمد علی و مهدیزادگان، سیما (1389)، توسعه درونی شهری، چاپ اول، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، تهران.

- غنی، فریده (1392)، برنامه ریزی بافت مرکزی شهر تهران با نگرش توسعه میان افزا، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری با راهنمایی دکتر منوچهر طبیبیان، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

- فنی، زهره (1382)، شهرهای کوچک، رویکردی دیگر در توسعه منطقه ای، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.

- فهر، رسول (1386)، پیش بینی وضعیت مسکن شهر سردشت در سال 1400 با استفاده از GIS، پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه یزد.

- فخر احمد، سید مهدی (1387)، برنامه ریزی توسعه آتی شهر، روش‌ها و ضرورت ها: مورد مطالعه شهر دو گنبدان، نشریه هویت شهر، دوره 2، شماره 2.

- معصوم، جلال (1381)، بررسی نقش منزلت اجتماعی - کالبدی در توسعه درونزای نواحی شهری؛ مورد مطالعه: ناحیه طرشت تهران، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد به راهنمایی راضیه رضا زاده، دانشگاه علم و صنعت.

- میرکتولی، جعفر، حسینی، محمد حسن(1392)، ارزیابی تناسب اراضی میان بافتی شهر گرگان برای توسعه میان افزا با استفاده ترکیبی از AHP و GIs، نشریه مطالعات شهری، شماره نهم، زمستان 1392.

- مرکز آمار ایران (1390)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان آذربایجان غربی

- موسوی، میرنجف، سعیدآبادی، رشید و رسول فهر، مدل سازی توسعه کالبدی و تعیین مکان بهینه برای اسکان جمعیت شهر سردشت تا افق 1400 به روش دلفی و منطق بولین در محیط GIS، نشریه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، سال دوم، شماره ششم، پاییز 1389.

- نانوا زاده، هیرو (1390)، توسعه درونی شهر؛ بازیافت و بازآفرینی اراضی متروک و رها شده درون شهرها (محدوده بازیافت)، نمونه موردی: طراحی محدوده نظامی باشگاه افسران (ارگ حکومتی قدیم) در شهر سنندج، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری با راهنمایی دکتر سید محسن حبیبی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

- Brownfield Redevelopment:A Guidebook for local Governments and Communities and Cmmunities, 2000: Superfund/Brownfield Research Institute.Us.

- Center for Urban policy Research Eward J. bloustein Scholl of planning & evelo, The State University of New Jersey, Infill Development Standard and policy Guide , June 2006,p10.          - Dover, Kohl & partner (2003) Getting Smart GrowthII: 100more policies for implemention, Smart Growth Network.

- Falconer & Frank (1990) " Sufficiency of Infrastructure Capacity for Infill DEvelopment" , Journal of Urban planning anf Development, Vol. 116, No.3.

- Farris, Terrence (2001), The barriers to using urban infill development to achieve smart growth, Housing policy debate. vol 12.

- Ghanghermeh, A. & Roshan, Gh. R. & Orosa, J . A. & Calvo, R, J, & Costa, A. M. (2013), New climatic indicators for improving urban sprawl: a case study of Tehran city, Journal entropy 2013, Basel, Switzerland, WWW.mdpi.com.

- Greensboro Comprehensive plan steering committee, " Infill Development for Greensboro NC" , (A White paper 2000). Retrieved from: Http://WWW, brgov.org/ dept/ planning(2008).

-Hunut, William,2001, Comment on j. Terence Farris, Barrier to using urban infill development to achieve smart growth, Housing Policy Debate, volume, Fannie Mae Foundation.

- Keinitz, R.(2001),." Managing Maryland Growth: Models And Guidelines For Infill Development" Maryland Department of planning Retrieved.

- MRSC. (Municipal research and Service Center), (1997) Infill Development Staregies for Shaping Livable Neighborhood", REport No.38, Retrieved from: Htto:// mrsc.org/publications/infill1(2008)

- NEMW (2001) " Stategies for successgul Infill development" Northeast- MidWwst Institute congress for the New Urbanism. Retrieved from: http://www.nemw.org/infillbook. htm(2008).

- Northeast- MidWest Institute, Strategies for Successful Infill Development, Congress for New Urbanism, 2001.

- Richard C.Hula. 1999.An Assessment of Brownfield Redevelopment policies: The Michigan EXperience. Published by The Price Water house coopers Endownment for The Business of Government.

- RCI consulying Gsp group. 2006. Brownfield redevelopment strategy.

- RERC (Real Estate Research Corporation). (1982) Infill Development Strategies, USA: Published Jointly by Uli- Urban Land Institute and American planning Association.

- Southern Nevada Regional Planning Coalition, 2005,. Infill Development plan, ULA.

- Shanon, van Zandt. 2010. Brown field redevelopment for Affordable Housing. plan 656 Housing and community PRATIK MHATRE.

- United nation department of economic and social affair (2009), World urbanization prospect.

- Wallis, Elizabeth Roberts (2008), Evaluating Infill Development as an Antidote to SPrawl In the Detroit Metropolitan Region, University of Michigan.

- wiley, John and sons, 2006, American planning Assossiation, planning and urban Design standards.

- Wheeler, Stephen. M (2001) Infill Development in the San Francisco Bay Area: Current Obstacles and Responses, The Annual Conference of the Association of Collegiate School of Planning Cleveland, Ohio.