رتبه بندی محلات حاشیه نشین اهواز براساس شاخص های پایداری اجتماعی مسکن با استفاده از مدل ELECTRE

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

فائقه سرحانی ¹ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری؛ دانشگاه محقق اردبیلی[e-mail])
محمدحسن یزدانی ² (عضو هئیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی؛ [e-mail])
سعید امان پور ³ (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز؛ [e-mail])

تاریخ دریافت : 1348/10/11 تاریخ پذیرش : 1348/10/11 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: رتبه بندی, محلات اسکان غیررسمی, شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن, مدل الکتر,

چکیده مقاله :

با توجه به افزایش شتاب رشد شهرها، محلات شهری و به دنبال آن‌ها مساکن شهر با عدم پایداری اجتماعی گسترده مواجه شده‌اند. در این میان زاغه‌ها و نواحی شهری غیررسمی اگرچه سازوکارهای حیاتی و بااهمیتی را برای تعداد زیادی از ساکنین فقیر و محروم شهری فراهم می‌کند اما طیف متنوعی از مشکلات زیست‌محیطی و انسانی را برای نسل امروز و آینده موجب می‌شود. ازاین‌رو نواحی حاشیه‌ای و محلات اسکان غیررسمی چالشی پیش روی توسعه پایدار و پایداری اجتماعی هستند. برای توسعه مسکن پایدار محلات شهری 10 شاخص در ابعاد اجتماعی به ‌کار رفته است. روش پژوهش حاضر به‌صورت توصیفی-تحلیل و پیمایشی می‌باشد. جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت پیمایشی صورت گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر رتبه بندی محلات حاشیه نشین اهواز براساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن با استفاده از مدل الکتر می‌باشد. برای وزن‌دهی شاخص‌ها از روش آنتروپی شانون و از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره الکتر برای رتبه‌بندی محلات استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای ساکن محلات حاشیه نشین می‌باشد. حجم نمونه بر اساس مدل کوکران به‌دست‌آمده است که 381 نفر محاسبه شده است برای افزایش دقت کار تعداد 450 پرسشنامه توزیع گردید. در این پژوهش از میان 6 بافت مشخص در شهر، بافت حاشیه‌ای که شامل 18 محله می‌شد انتخاب شده و با توزیع پرسشنامه و بهره‌گیری از مدل الکتر اقدام به رتبه‌بندی محله‌ها بر اساس شاخص‌های پایداری اجتماعی مسکن گردید. براساس نتاج به دست آمده با استفاده از مدل الکتر بالاترین رتبه مربوط به محله زرگان و پایین رتبه به محله کوی سیاحی اختصاص دارد.

چکیده انگلیسی:

Due to the accelerated growth of cities, urban neighborhoods, and following them, the city's housing faces widespread social instability. Meanwhile, informal urban slum and urban areas, while providing vital and vital mechanisms for many poor and deprived urban residents, create a diverse range of environmental and human problems for today's and future generations. Consequently, marginal areas and informal settlements are a challenge to sustainable development and social sustainability. For the development of sustainable housing in urban neighborhoods, 10 indicators have been used in social dimensions. The research method is descriptive-analytical and survey. Data collection is done in a survey. The main objective of this research is to rank the Ahwaz marginal neighborhoods based on social sustainability indices of housing using the electre model. Shannon entropy method is used for weighting indicators and Electre multi-criteria decision making method is used for ranking of neighborhoods. The sample size was calculated based on the Cochran model, which was calculated 381. To increase the accuracy of the work, 450 questionnaires were distributed. In this research, out of 6 specific textures in the city, the marginal texture of 18 neighborhoods was selected. In each neighborhood, the distribution and completion of the questionnaire and the use of the model of the Electricity model ranked the city according to the indicators of social sustainability of housing. Based on the progenies obtained using the Electro model, the highest rank is related to the Zargan neighborhood and down to the Koya Sayyah neighborhood.    

منابع و مأخذ:

آذر، عادل، رجب زاده، علی،1391، تصمیم‌گیری کاربردی رویکرد MADM، چاپ پنجم، تهران، انتشارات نگاه دانش

بزی، خدا رحم، کیانی، اکبر، راضی، امیر، 1389، بررسی و تحلیل برنامه‌ریزی توسعه مسکن پایدار (مطالعه موردی شهر حاجی آباد-استان فارس)، فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال دوم، شماره 3، بهار 1389.

پوراحمد، احمد، کلانتری، محسن، فرهودی، رحمت اله، اشنویی، امیر، 1394، سنجش پایداری اجتماعی محیط مسکونی در بافت های تاریخی شهری نمونه موردی شهر بیابانی کاشان، مجله کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان 1394.

زیاری، کرامت اله، 1381، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه یزد.

شهرداری اهواز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه، مدیریت آمار اطلاعات و فناوری ارتباطات، گزیده اطلاعات مناطق، نواحی و محلات شهر اهواز، 1394، نشر روابط عمومی و امور بین الملل شهرداری اهواز

عربی، ر، حقانی، م، (1389)، مسکن پایدار، سومین همایش مقاوم سازی و محیط شهری، دانشگاه آزاد واحد خمین.

عزیزی، محمد مهدی، محمد نژاد صارم، ملک، (1386). بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمع‌های مسکونی (متعارف و بلند مرتبه) مورد مطالعه:مجتمع‌های مسکونی نور و اسکان تهران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27، صص27-38.

علی الحسابی، مهران، سید باقر حسینی، فاطمه نسبی،1390، بررسی توسعه پایدار از دیدگاه اقتصادی و محیطی با تمرکز بر جایگاه مسکن (نمونه موردی: مسکن بافت قدیم شهر بوشهر)، مجله اقتصاد و توسعه منطقه ای، سال اول، شماره 1، نیمه اول 1390.

علی نژادی، عسل، 1382، واحد همسایگی پایدار، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، تهران

قبادیان، وحید، یکانی فرد، احمد رضا، (1388)، شهر مصدر، شهر صفر کربن، صفر ضایعات، مجله شمس، شماره 64، صفحه 40-48.

گلابچیکف، الگ؛ بادیانا، آنا، 1394، مسکن پایدار برای شهرهای پایدار؛ چارچوب سیسات گذاری برای کشورهای در حال توسعه، مترجمان حسین حاتمی نژاد، سید محمد میرسیدی، اکرم شهیدی، چاپ اول، انتشارات پاپلی، مشهد

محمودی، محمد مهدی،1391، توسعه مسکن همساز با توسعه پایدار، چاپ دوم، تهران.

معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز، سازمان مسکن و شهرسازی استان خوزستان،1385، مطالعات توانمندسازی و اسکان سکونتگاه های غیررسمی اهواز.

مفیدی، مجید (1386)، پایداری و انرژی، مقاله ارائه شده در سمینار توسعه شهری پایدار، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

مک لارن ، ویرجینیا (1996)، شاخص‌های سنجش پایداری، در نوشتارهایی درباره توسعه پایدار شهری گردآوری شده توسط اس.ام.ویلر وتی.بیتلی، ترجمه کیانوش ذاکر حقیقی-1384، وزارت مسکن و شهرسازی-مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.

وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان خوزستان، معاونت شهرسازی و معماری، 1388، طرح راهبردی توسعه و عمران (جامع) شهر اهواز، مرحله اول-مقطع اول، مطالعه پایه و پیش نیاز شناخت پایه و حوزه نفوذ، مهندسین مشاور معماری و شهرسازی، زمستان.

Charles, L. (2007): Choguill, The search for policies to support sustainable housing,

Rangwala, S.C. (1998): Town Planning, Charatar Publishing House, India

Sendich, B. (2006): Planning and Urban Standard, Routledge, Newgersy.