برنامه‌ریزی راهبردی توسعه منطقه‌ای با رویکرد شکوفایی شهری(مورد مطالعه: منطقه 5 شهر کرج)

محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری

طاهر پیرزادی ¹ ( دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران. (نویسنده مسئول) )
هادی حسین خانی ² ( کارشناس ارشد، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران )

تاریخ دریافت : 1401/01/31 تاریخ پذیرش : 1401/03/31 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: منطقه 5 کرج, تکنیک تحلیل عرصه­های تصمیم­گیر, شکوفایی شهری,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: امروزه شکوفایی شهری به‌عنوان یکی از راهکارهای نیل به کیفیت زندگی بهتر، مشارکت، هم افزایی و یادگیری اجتماعی، پایداری زیست محیطی و از طرفی رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت ها مطرح می باشد. هدف این پژوهش ارائه برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه منطقه 5 کرج (منطقه هدف برنامه ریزی) با رویکرد شکوفایی شهری است.روش انجام پژوهش: این تحقیق با روش ارزیابی- تجویزی و در دو گام انجام گرفته است. در گام نخست، به منظور ارزیابی و شناسایی منطقه هدف برنامه ریزی، داده های کمی بدست آمده از منابع مختلف (طرح تفصیلی مناطق، نقشه کاربری اراضی مناطق و بلوک های آماری شهر کرج)، با استفاده از محیط نرم افزار ArcGIS و EXCEL به 27 شاخص در قالب 5 بعدِ شکوفایی شهری تبدیل شده است. برای سطح بندی و رتبه بندی مناطق شهر کرج از مدل تصمیم گیری چند معیاره واسپاس (WASPAS) استفاده شده است. در ادامه، با استفاده از تکمیل پرسشنامه، مشاهده میدانی و مطالعه اسناد بالادستی به ارزیابی درونی منطقه با هدف برنامه ریزی راهبردی پرداخته شده است. در گام دوم (تجویز) و پس از مشخص شدن منطقه مسئله دار، با استفاده از تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط راهبردها (AIDA[i]) سیاست ها و پروژه های پیشنهادی در جهت دست یابی به شکوفایی شهری در منطقه 5 کرج ارائه شده است.یافته های پژوهش: منطقه 5 شهر کرج (با امتیاز نهایی 235/0) از نظر ابعاد شکوفایی شهری در نامطلوب ترین وضعیت قرار دارد و به عنوان منطقه مسئله دار و هدف برنامه ریزی انتخاب شد. همچنین یافته های تکنیک (AIDA) نشان می دهد که از مهم ترین موانع عدم تحقق شکوفایی شهری در این منطقه به عدم مشارکت شهروندان و عدم پاسخگویی به آنها برمی گردد. افزایش مشارکت شهروندان و یادگیری اجتماعی در این منطقه کلید نائل آمدن به شکوفایی شهری است. برابری و مشارکت تنها یکی از ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری است اما می توان گفت بدون آن نمی توان در چهار بعد دیگر نیز به توسعه رسید. در واقع اگر سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم و همچنین مشارکت آن ها نباشد سایر اقدامات با موفقیت روبه رو نخواهند شد.نتایج پژوهش: نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بعد زیست پذیری، برابری و مشارکت و بهره وری منطقه 5 شهر کرج نسبت به سایر ابعاد شرایط نامساعدتری دارند به همین دلیل بخش اعظم پروژه‌های راهبردی بر روی این ابعاد صورت گرفته که تحقق آنها مشارکت های مردمی را می طلبد.

چکیده انگلیسی:

Introduction and Aim: Today, urban prosperity is considered as one of the ways to achieve a better quality of life, participation and social cohesion, environmental sustainability and in addition economic development and productivity. The purpose of this study is to present a strategic-operational development plan of District 5 of Karaj (planning target area) with an urban prosperity approach.Methodology: This research based on the method, is descriptive-analytical and in terms of aim is applied. In the first step, in order to identify the target area of planning, the quantitative data obtained from different sources using software have been converted into 27 indicators in the form of 5 dimensions of urban prosperity. The WASPAS decision-making model has been used to level the areas of Karaj city. In the following, by completing the questionnaire, field observation and studying the relevant documents, the internal evaluation of the region has been done. In the second step (strategic planning) using AIDA technique, proposed policies and projects to achieve urban prosperity in District 5 of Karaj are presented.Findings: District 5 of Karaj city (with a final score of 0.235) is in the worst situation in terms of urban prosperity dimensions and was selected as a problematic area and planning target. Also, the findings of the technique (AIDA) show that one of the most important obstacles to the failure of urban prosperity in this area is the lack of citizen participation and lack of accountability. Increasing citizen participation and social learning in this area is the key to achieving urban prosperity. Equality and participation is only one of the five dimensions of urban prosperity, but without it, development in the other four dimensions cannot be achieved. In fact, without social capital and the participation of the people, other projects will be meaningless and unsuccessful.Results: The dimensions of viability, equality, participation and productivity in the 5th district of Karaj are worse than other dimensions. That is why most of the strategic projects are about these dimensions, the realization of which requires the participation of the people. 

منابع و مأخذ:

آقاصفری عارف, حاتمی نژاد حسین, پوراحمد احمد, کلانتری خلیل آباد حسین, منصورنژاد هانی, دانش جابر, ابراهیمی کارگر سعیدرضا. 1391. راهبردهای نوسازی بافت فرسوده شهری تهران با استفاده از تکنیک AIDA. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 2 (8): 37-50.

احدنژاد، محسن؛ حاضری، صفیه؛ مشکینی، ابوالفضل و پیری، عیسی. 1396. شناسایی عوامل کلیدی موثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده­نگاری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری. 9 (32): 15-30.

صرافی، مظفر؛ توکلی نیا، جمیله و محمدیان مصمم، حسن. 1393. اندیشه­های نو در برنامه ریزی شهری. تهران: انتشارات قدیانی، چاپ اول.

صرافی، مظفر. 1398. بازکاوی توسعه­ای از نوع دیگر برای پایداری ایران. فصلنامه برنامه­­ریزی و آمایش فضا. 23: 17- 29.

دانش پور، حمیدرضا، سعیدی رضوانی، نوید، بذرگر، محمدرضا. 1397. ارزیابی مناطق یازده‌گانه شهر شیراز به لحاظ شاخص شکوفایی شهری با استفاده از مدل FAHP. نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 33: 17-32.

محتشمی، نگار، مهدوی­نژاد، محمد جواد، بمانیان، محمدرضا. 1395. بررسی سیاست‌های سازمان اسکان بشر ملل متحد به‌منظور تدوین اقدامات پیشنهادی جهت دست‌یابی به شکوفایی شهری. کنفرانس بین‌المللی مهندسی معماری و شهرسازی، تهران: دبیرخانه دایمی کنفرانس.

محتشمی، نگار. 1393. فرایند شکل‌گیری معماری فاخر بر اساس شاخص‌های شکوفایی شهری در ایران (نمونه: طراحی سرای محله درکه شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی دکتر محمدجواد مهدوی­نژاد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

موسی خانی مرتضی, مشفقی وحید. 1395. برنامه ریزی راهبردی بر پایه تحلیل کارکردی. نشریه مدیریت توسعه و تحول. 25: 1-9.

 

 

Aghasafari, Aref; Hatami, Nejad Hossein; Poorahmad, Ahmad; KhalilabadKalantari,  Hussein; Mansournejad, Hani; Jaber, Danesh; EbrahimiKargar, Saeed Reza (2012). Tehran Urban Dilapidation Renovation Strategies Using AIDA Technique. Journal of Iranian Islamic City Studies. 2(8): 37-50. ­

Ahadnejad, M., Hazari, S., Meshkini, A., Piri, I. (2017). Identifying the key factors affecting urban prosperity with a futuristic approach (Case study, Tabriz metropolis). Journal of Urban Research and Planning. Vol. 9, No. 32, pp. 15-30. (In Persian).

Arimah B (2017). Infrastructure as a Catalyst for the Prosperity of African Cities. Procedia Engineering. 198: 245-266.

Bonaiuto M, Firnara F, Ariccio S (2014). Perceived Residential Environment Quality Indicators (PREQIs) relevance for UN-HABITAT City Prosperity Index (CPI). Habitat International. 45:53-63.

Daneshpour, H., Saeedi Rezvani, N., Bazargar, M, (2019). Evaluation of eleven areas of Shiraz in terms of urban prosperity index using FAHP model. Journal of Urban Research and Planning.  Vol. 9, No. 33, pp. 17-32. (In Persian)

Georgiou, Ion; Heck, Joaquim; Mrvar, Andrej (2019). The Analysis of Interconnected Decision Areas: A Computational Approach to Finding All Feasible Solutions. Group Decision and Negotiation. v (28): 543–563.

Habitat, U. N. (2013). State of the world's cities 2012/2013: Prosperity of cities. Routledge.

Habitat, U. N. (2013). Cities of Youth Cities of Prosperity,2012-2013.

Habitat, U. N. (2013): The City Prosperity Initiative.

Jones, S., Tefe, M., & Appiah Opoku, S. (2015), Incorporating stakeholder input into transport project selection–A step towards urban prosperity in developing countries?, Journal of Habitat International, Vol. 45, No. 1, pp. 20-28.

Mohtashami N, Mahdavi Nejad M, Bemanian M (2017). Review of UNHCR policies to develop proposed measures to achieve urban prosperity. International Conference on Architectural and Urban Engineering, Tehran: Permanent Secretariat of the Conference.

Mohtashami N, Mahdavi Nejad M, Bemanian M (2016). Growth factors and barriers to urban prosperity. The Second International Conference on New Research Findings in Civil Engineering, Architecture and Urban Management.

Musa Khani, Morteza; Mashaqi, Vahid (2016). Strategic planning based on functional analysis. Development Management Journal. No. 25, pp 1-9.

Parizadi T, Zanganeh A, Salehi S (2016). Strategic planning for the development of urban poor neighborhoods using the technique of "Analysis of Interconnected Decision Area Technique" (AIDA) studied: neighborhoods of District 7 of Karaj. Economic Strategy Research Quarterly. 4 (14): 173-204.

Sands G (2015). Measuring the prosperity of cities. Journal of Habitat International 45(1): 1-20.