جاده سازی و ناپایداری ژئومورفیکی در مناطق بیابانی
محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی
سیدرضا حسین زاده
1
(
ندارد
)
کلید واژه: بیابان, جاده سازی, ناپایداری ژئومورفیکی, کویر, مخروط افکنه آبرفتی, دشت ریگی,
چکیده مقاله :
چنین به نظر می رسد که ایران در طول قرن 21 با چالش های ژئومورفیکی مهمی مواجه خواهد بود. گر چه با توجه بهشرایط خاص تکتونیکی و اقلیمی کشور که آن را طی عهد حاضر در یک فاز فرسایش کاوشی قرار داده، ناپایداری هایژئومورفیکی تا حدی توجیه پذیر است، لیکن افزایش بهره برداری ها از منابع زمینی و توسعه فعالیت های عمرانی،این ناپایداری ها را شدت بخشیده و چالش ژئومورفیکی را به دنبال دارد . در این مقاله که به نمونه، اثرات جاده سازیبر تشدید فعالیت فرایندهای مورفودینامیک بیابانی مورد بررسی قرار گرفته، ملاحظه می شود که دخالت در محیططبیعی چنانچه با متغیرهای سازنده آن همگام نباشد، حتی در محیط های نسبتاً تثبیت شده، ناپایداری هایی رابه دنبال دارد که در نهایت به زیان همان فعالیت ها خواهد انجامید . منطقه مورد مطالعه از آن جهت دشت طبسانتخاب گردیده که به دلیل کمی جمعیت و محدود بودن دامنه سایر فعالی تها، امکان تداخل و تعدد متغیرهایتأثیرگذار دیگر کمتر فراهم بوده است.
Vest parts of the central and eastern of Iran are covered by mountain basin-rangedeserts. These deserts have developed during the quaternary alternating between dryand wet climatologically conditions, and now that earth is going through aninterglacial age, they are passing through a dry period. In such conditions, when thedesert landforms seem to be stabilized for short periods; rapid changes take place indesert geomorphic systems due to human-induced changes in the environment.Road construction has a great impact in deserts than the other human activities. Thisarticle, using air photos and satellite images and, particularly, field data, discusses theeffect of road construction on geomorphic instability of alluvial fan surfaces, playa anddesert pavements. The results show that:1. Road construction operations carried out on the surface of dry alluvial fans changethe equilibrium profile of main and secondary channels, resulting in intense verticalerosion;2. Road construction carried out in playa environments disrupt the balance of waterand sediments of surface streams and the terminal basin, bringing about changes inlandform boundaries.3. Road construction operations carried out on desert pavements in the resumption ofdeserts, causing wind deflation.
