فلسفه ی علمِ حکمای مسلمان و پیشینه ی ارسطویی آن

محورهای موضوعی : فلسفه

موسی ملایری ¹

1 - ندارد

تاریخ دریافت : 1393/07/28 تاریخ پذیرش : 1393/07/28 تاریخ انتشار : 1387/01/01

کلید واژه: فلسفه ى علم, منطق علم, تبیین های علمی, واقع نمایی, معرفت شناسی, روش شناسی علم, خطا,

چکیده مقاله :

اگرچه مشهور است که فلسفه ى علم دانشی جدید و محصول قرون نوزدهم و بیستم است، اما ایننوشتار بر آن است که پیشینیان نیز به تناسب و فراخور علومِ خود، نوعی علم شناسی را بنا کرده اندکه نسبتش با علوم آن زمان با نسبت فلسفه ى علم با علوم جدید قابل تطبیق است؛ و می توان آن رامنطق علم یا فلسفه ى علم پیشینیان خواند. این نوشتار این دانش را در آثار ارسطو و بسط آن را درنزد حکمای مسلمان جستجو می کند. نخست چهار مسأله از مهمترین مسائل فلسفه ى علم جد یدیعنی: ممیزات یک تحقیق علمی، شرایط لازم برای صحت تبیین های علمی، ارزش معرفتی و حدودواقع نمایی تبیین های علمی و روش های دانشمندان در مطالعه ى طبیعت، انتخاب گردیده؛ سپس درهر مسأله ابتدا آرای ارسطو، آنگاه مباحث اندیشمندان مسلمان در آن باب مطرح شده است . حاصلبررسی آن است که اولاً در آثار ارسطو به هر چهار مسأله عنایت شده است؛ ثانیاً روشن گردیده کهحکیمان مسلمان نه تنها در هر چهار مسأله در نقد ، توسعه، تعمیق و تکامل فلسفه ى علم ارسطویینقشی انکار ناپذیر داشته اند؛ بلکه ابواب جدیدی را نیز در این قلمرو گشود هاند.

چکیده انگلیسی:

It is well known, though, that the philosophy of science is a newbranch of knowledge, but this article has showed that the ancientscholars have also supplied in their scientific investigations somekind of science which can be called “Logic of science” or“Philosophy of science” [or philosophical scientiology]. First, fourof the most important issues in the new philosophy of science i.e.criterions of scientific investigations, necessary conditions foraccuracy of scientific explanations, epistemic values, and status ofscientific theories and scientific methods for scientific discoveries,were selected. In each of them, first, we illustrate Aristotle'saccount, then, Muslim thinkers one. Tow point were attained: 1-Aristotle's idea contains all of these issues. 2- Muslim thinkers haveplayed significat role not only in, deepening and criticizing of theAristotelian philosophy of science, but also in its later development