تببین و پیش‌بینی زلزله: ضرورت به‌کارگیری هم‌زمان رویکردهای قانون‌نهاد و جزء‌نگر

محورهای موضوعی : فلسفه

میرحمید هاشمی لشنلو ¹ , آرش موسوی ²

1 - دانش‌آموخته دکتری فلسفه علم، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/29 تاریخ پذیرش : 1399/12/29 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: زلزله‌شناسی, ویلهلم وندلبند, رویکرد قانون‌نهاد, رویکرد جزءنگر,

چکیده مقاله :

تبیین و پیش بینی زلزله همواره یکی از مسائل بشر در طول تاریخ بوده است. علی رغم پیشرفت های صورت گرفته در علم زلزله شناسی، کماکان این علم در پیش بینیِ زلزله به شکل کارآمد، یعنی در بازه‌های زمانی و مکانی کوچک، به موفقیت نرسیده است. نظریه ی تکتونیک صفحه ای به عنوان نظریه‌ای موفق در تبیین زلزله به شکل عام با هر دو رویکرد تبیینی در فلسفه ی علم، یعنی استدلالی و علّی، سازگاری دارد. با این وجود برای پیش بینی زلزله به شکل کارآمد و محلی، به‌نظر می رسد نیازمند رویکرد دیگری در این علم هستیم. تمایز میان علوم قانون نهاد وجزءنگر توسط ویلهلم وِندِلبِند به وجود آمده است. این تمایز الهام بخش علوم تجربی مانند پزشکی و روان شناسی بوده است. در این مقاله نشان می دهیم که در زلزله شناسی همانند پزشکی و روان شناسی برای رسیدن به پیش بینی کارآمد، می‌توان از این دو رویکرد هم زمان استفاده کرد و پیشنهاد می کنیم، بنا به مصالح اخلاقی و این‌که زلزله شناسی علمی است که با جان میلیون ها نفر انسان سروکار دارد، ضروری است متخصصان این رشته علاوه بر رویکرد قانون نهاد از رویکرد جزءنگر نیز استفاده کنند تا از این طریق بتوانند به پیش بینی مطلوبِ زلزله، یعنی در بازه های زمانی و مکانی کوچک، برسند.

چکیده انگلیسی:

Explaining and predicting earthquakes has always been a human issue throughout history. Despite advances in seismology, the science has not yet been successful in efficiently predicting earthquakes, that is, in short time and space scales. Tectonic plate theory, as a successful theory for explaining earthquakes in a “general” form, is compatible with both explanatory approaches in the philosophy of science, that is, argumentative and causal. However, to predict earthquakes efficiently and locally, we seem to need a different approach to this science. Wilhelm Windelband has made the distinction between the nomothetic sciences and idiographic sciences. This distinction has inspired empirical sciences such as medicine and psychology. In this paper, we show that in seismology, like medicine and psychology, to achieve effective forecasting, these two approaches can be used simultaneously, and we suggest, based on ethical interests and that seismology is a science that deals with the lives of millions of people. In addition to the nomothetic approach, it is necessary for experts in this field to use an idiographic approach so that they can predict the desired earthquake in a short time and place.