تحلیل تماتیک توسعه اجتماعی زنان با تأکید بر توانمندسازی پایدار
محورهای موضوعی :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
محمدرضا حسینی
1
(
استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آیت الله بروجردی(ره)، بروجرد، ایران
)
تاریخ دریافت : 1399/12/02
تاریخ پذیرش : 1399/12/02
تاریخ انتشار : 1399/12/01
کلید واژه:
توانمندسازی زنان,
توسعه اجتماعی,
پژوهش کیفی,
تحلیل تماتیک,
چکیده مقاله :
نقش و جایگاه زنان در فرآیند توسعه هر جامعه، موضوع انکارناپذیری است که در راستای دستیابی به آن در قدم اول باید هر جامعه سیاست ها و برنامه هایی در سطوح تئوریک و اجرایی به منظور توانمندسازی زنان داشته باشد؛ چرا که زنان هنگامی می توانند در توسعه جامعه مؤثر باشند که توانمند باشند. بر همین اساس تحقیق حاضر با تحلیل توسعه اجتماعی زنان بر مبنای توانمندسازی پایدار آنان، به روش کیفی انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه زنان بالای 20سال شهرستان بروجرد، نمونه گیری هدفمند به تعداد 24 نفر تا زمان اشباع نظری، روش گردآوری داده ها، مصاحبه عمیق و روش تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل تماتیک بوده است که بدین منظور از نرم افزار Nvivo استفاده شده است. همچنین دستیابی به اعتبار تحقیق از طریق روش اعتبار عضو، و پایایی از طریق حسابرسی فرآیند تحقیق توسط صاحب نظران حاصل شده است. بر اساس یافته های تحقیق، توسعه اجتماعی زنان مستلزم مهیا نمودن زیرساخت های نظری و عملی توسعه عدالت محور و توانمندسازی پایدار آنان است بدین معنا که توانمندسازی زنان هم غیرمقطعی و تداومی باشد و هم در همه ابعاد صورت پذیرد که این ابعاد عبارتند از: 1)توانمندی جسمی، 2)توانمندی روانی، 3)توانمندی اقتصادی، 4)توانمندی اجتماعی، 5)توانمندی سیاسی، 6)توانمندی فرهنگی و 7)توانمندی حقوقی. در نتیجه اگر خواهان توسعه جامعه هستیم، باید با توانمندسازی پایدار زنان به عنوان نیمی از شهروندان جامعه، شرایط توسعه اجتماعی آنان را فراهم سازیم.
چکیده انگلیسی:
The role and position of women in the development process of any society is an undeniable issue that in order to achieve it, in the first step, every society must have policies and programs at the theoretical and executive levels in order to empower women; because women can be effective in the development of society when they are empowered. Accordingly, the present study has been conducted qualitatively by analyzing the social development of women based on their sustainable empowerment. The study population was women over 20 years old in Boroujerd city. Targeted sampling of 24 people until theoretical saturation, data collection method, in-depth interview and data analysis method was thematic analysis. Nvivo software is used. Also, the validity of the research has been achieved through the member validity method, and the reliability has been achieved through the audit of the research process by experts. According to the research findings, women's social development requires the provision of theoretical and practical infrastructures for their justice-oriented development and "sustainable empowerment", meaning that women's empowerment is both uninterrupted and continuous and takes place in all dimensions. These are: 1) physical empowerment, 2) psychological empowerment, 3) economic empowerment, 4) social empowerment, 5) political empowerment, 6) cultural empowerment, and 7) legal empowerment. As a result, if we want the development of society, we must provide the conditions for their social development by sustainable empowerment of women as half of the citizens of society.
منابع و مأخذ:
آیت، سیدسعید؛ اعظمیان، الهه. (1390). «تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان روستایی». روستا و توسعه. دوره چهاردهم. شماره 3. 164-151.
ایمان، محمدتقی. (1388). مبنای پارادایمی روشهای تحقیق کّمی و کیفی در علوم انسانی. قم: حوزه و دانشگاه.
برقی، حمید؛ قنبری، یوسف. (1393). «بررسی و نظرسنجی درباره مؤلفههای توانمندسازی زنان روستایی و تبیین عوامل مؤثر بر آنها: مطالعه موردی روستاهای شهرستان اصفهان». روستا و توسعه. دوره هفدهم. شماره 1. 53-37.
برنا. (1399). «توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با افزایش هزینهها فعلاً شدنی نیست/ اعلام آمار زنان متقاضی دریافت مستمری از بهزیستی». آنلاین. بازنشانی شده در 24 آبان. قابل دسترس در: http://www.borna.news/fa/tiny/news-1087315.
جغتایی، فائزه؛ موسوی، میرطاهر؛ زاهدی، محمدجواد. (1395). «ابعاد و مؤلفههای توسعه اجتماعی در برنامههای توسعه». رفاه اجتماعی. دوره شانزدهم. شماره 63. 88-55.
حسنی، فاطمه. (۱۳۹۰). «معرفی مفاهیم کلی مرتبط با توانمندسازی زنان». روزنامه دنیای اقتصاد. شماره 2462. آنلاین. بازنشانی شده در 30شهریور. قابل دسترس در: https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-418353.
خوبینژاد، محمدباقر؛ و دیگران. (1398). «بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر توانمندسازی زنان سرپرست خانوار (مورد مطالعه: زنان زیر پوشش کمیته امداد شهرستان بهمئی)». ششمین کنفرانس ملی روانشناسی، علوم تربیتی و اجتماعی. بابل: مؤسسه علمی تحقیقاتی کومه علمآوران دانش.
سن، آمارتیا. (1389). توسعه به مثابه آزادی. ترجمه: وحید محمودی. تهران: دستان.
صیده، طیبه؛ اشراقی سامانی، رؤیا؛ پورسعید، علیرضا. (1394). «عوامل مؤثر بر توانمندی شغلی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ایلام)». راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی. دوره دوم. شماره 4. ۲۱-۱۱.
فتحی واجارگاه، کورش. (1381). تربیت شهروندی. تهران: فاخر.
فلیک، اووه. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نی.
قدسیان، حسین؛ ملامحمدی، مجید؛ شاه‌حسینی، زهرا. (1394). «بررسی تأثیر آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای بر توانمندسازی زنان». مهارت‌آموزی. دوره سوم. شماره ۱۱. 32-19.
قلیپور، آرین؛ رحیمیان، اشرف. (1388). «رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی، آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار». رفاه اجتماعی. سال یازدهم. شماره40. 62-29.
قویدل، صالح؛ کریمی، فرشته. (1392). «ارزیابی عوامل اقتصادی موثربربازتوانی افرادتحت پوشش بهزیستی (مورد مطالعه: استان گلستان)». علوم اقتصادی. سال هفتم. شماره 23. 233-203.
کبیر، نایلا. (1389). تأملی در سنجش قدرتمند شدن زنان: منابع، عاملیت، دستاوردها. ترجمه: فاطمه صادقی. مقاله مندرج در کتاب توانمندی زنان: نقدی بر رویکردهای رایج توسعه. ترجمه: اعظم خاتم و دیگران، تهران: آگه.
کتابی، محمود؛ یزدخواستی، بهجت؛ فرخیراستابی، زهرا. (1382). «توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه». زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان). دوره اول. شماره 7. 30-5.
کلدی، علیرضا؛ سلحشوری، پروانه. (1391). «بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان». مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال چهارم. شماره 4. 22-7.
کیایی، حوری؛ پارسی، حمیدرضا؛ فرهنگی، علیاکبر. (1396). «تحلیل اثر رسانههای نوشتاری(چاپی و الکترونیکی) بر توانمندسازی زنان شاغل». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره ششم. شماره 4. 687-661.
گلزاری، اعظم؛ میردامادی، مهدی. (1392). «بررسی نقش مهندسین کشاورزی در توانمندسازی گندمکاران در افزایش تولید گندم در استان کرمانشاه». پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی. شماره2. 60-49.
لانگه، سارا. (1372). معیارهایی برای تواناسازی زنان، نقش زنان در توسعه. تهران: روشنگران.
نجفیکانی، علیاکبر؛ وصال، زینب. (1394). «نقش مدیریت محلی در توانمندسازی زنان روستایی، مطالعه موردی: دهستان استرآباد جنوبی شهرستان گرگان». مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی.دوره دهم. شماره 30. 56-47.
Baden, S. (2013). “Women's collective action in African agricultural markets: the limits of current development practice for rural women's empowerment”. Gender & Development. 21(2): 295-311.
Beatley, T. (1995). “Planning and Sustainability: The Elements of a New (Improved) Paradigm”. Planning Literature. 9(4): 383-395.
Bennett, L. (2002). Using Empowerment and Social Inclusion for Pro-poor Growth: A Theory of Social Change. Working Draft of Background Paper for the Social Development Strategy Paper. Washington DC: World Bank.
Charmaz, K. (2002). Qualitative Interviewing and Grounded Theory Analysis, in Handbook of Interview Research, Context & Method. London: Sage.
Conger, J.A.; Kanungo, R.N. (1988). “The empowerment process: Integratine Theory and Practice”. The academy of Management Review. 13(3): 471-482.
Drolet, J. (2010). “Women, micro credit and empowerment in Cairo Egypt”. International Social Work. 54 (5): 629-645.
Elsheikh, S.; Elamin, S. (2013). “The Economic Empowerment of Urban Women in Sudan: Empirical Analysis”. American Academy of Business. 19(1).
Farrukh, N.; Akhtar, N. (2014). “Perceptions of Education Women about the Role of Media in Women Empowerment”. European Scientific Journal. 31: 280-291
Jaggar, A.M. (1983). Feminist Politics and Human Nature. Sussex: Roman And Allan Held.
Kabeer, N. (1999). “Resources, Agency, Achievements: Reflections on the Measurement of Women's Empowerment”. Development and Change. 30: 435-464.
McClelland, D.C. (1975). Power: the inner experience. New York: Halstead.
Mayoux, L. (2005). “Women’s empowerment through sustainable microfinance: Rethinking ‘Best Practice”. Online at:http://lib.icimod.org/record/12082/files/3849.pdf.
Narayana, A.; Ahmad, T. (2016). “Role of Media in Accelerating Women Empowerment”. Advanced Education and Research. 1: 16-19.
Ruth Eikhof, D.; summers, J.; Carter, S. (2013). “Women doing their own Thing: Media Representations of Female Entrepreneurship”. Entrepreneurial Behaviour and Research. 19: 547-564.
Sargent, L.T. (1999). Contemporary Political Ideologies. Philadelphia: Fort Worth.
Sharaunga, S.; Mudhara, M.; Bogale, A. (2016). “Effects of ‘women empowerment’on household food security in rural KwaZuluNatal province”. Development Policy. 34(2): 223-252.
Spritzer, G.M. (1996). “Social structural characteristics of psychological empowerment”. Academy of Management Journal. 39: 483–504.
UNIRSD (2016). Transformations to Equity and Sus trainability: UNIRSD S trategy 2016-2020. Available on:http://www.unrisd. org.
Valerie, B. (1999). Feminist Debates. London: Macmillan.
_||_
آیت، سیدسعید؛ اعظمیان، الهه. (1390). «تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمندسازی زنان روستایی». روستا و توسعه. دوره چهاردهم. شماره 3. 164-151.
ایمان، محمدتقی. (1388). مبنای پارادایمی روشهای تحقیق کّمی و کیفی در علوم انسانی. قم: حوزه و دانشگاه.
برقی، حمید؛ قنبری، یوسف. (1393). «بررسی و نظرسنجی درباره مؤلفههای توانمندسازی زنان روستایی و تبیین عوامل مؤثر بر آنها: مطالعه موردی روستاهای شهرستان اصفهان». روستا و توسعه. دوره هفدهم. شماره 1. 53-37.
برنا. (1399). «توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با افزایش هزینهها فعلاً شدنی نیست/ اعلام آمار زنان متقاضی دریافت مستمری از بهزیستی». آنلاین. بازنشانی شده در 24 آبان. قابل دسترس در: http://www.borna.news/fa/tiny/news-1087315.
جغتایی، فائزه؛ موسوی، میرطاهر؛ زاهدی، محمدجواد. (1395). «ابعاد و مؤلفههای توسعه اجتماعی در برنامههای توسعه». رفاه اجتماعی. دوره شانزدهم. شماره 63. 88-55.
حسنی، فاطمه. (۱۳۹۰). «معرفی مفاهیم کلی مرتبط با توانمندسازی زنان». روزنامه دنیای اقتصاد. شماره 2462. آنلاین. بازنشانی شده در 30شهریور. قابل دسترس در: https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-418353.
خوبینژاد، محمدباقر؛ و دیگران. (1398). «بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی مؤثر بر توانمندسازی زنان سرپرست خانوار (مورد مطالعه: زنان زیر پوشش کمیته امداد شهرستان بهمئی)». ششمین کنفرانس ملی روانشناسی، علوم تربیتی و اجتماعی. بابل: مؤسسه علمی تحقیقاتی کومه علمآوران دانش.
سن، آمارتیا. (1389). توسعه به مثابه آزادی. ترجمه: وحید محمودی. تهران: دستان.
صیده، طیبه؛ اشراقی سامانی، رؤیا؛ پورسعید، علیرضا. (1394). «عوامل مؤثر بر توانمندی شغلی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ایلام)». راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی. دوره دوم. شماره 4. ۲۱-۱۱.
فتحی واجارگاه، کورش. (1381). تربیت شهروندی. تهران: فاخر.
فلیک، اووه. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نی.
قدسیان، حسین؛ ملامحمدی، مجید؛ شاه‌حسینی، زهرا. (1394). «بررسی تأثیر آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای بر توانمندسازی زنان». مهارت‌آموزی. دوره سوم. شماره ۱۱. 32-19.
قلیپور، آرین؛ رحیمیان، اشرف. (1388). «رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی، آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار». رفاه اجتماعی. سال یازدهم. شماره40. 62-29.
قویدل، صالح؛ کریمی، فرشته. (1392). «ارزیابی عوامل اقتصادی موثربربازتوانی افرادتحت پوشش بهزیستی (مورد مطالعه: استان گلستان)». علوم اقتصادی. سال هفتم. شماره 23. 233-203.
کبیر، نایلا. (1389). تأملی در سنجش قدرتمند شدن زنان: منابع، عاملیت، دستاوردها. ترجمه: فاطمه صادقی. مقاله مندرج در کتاب توانمندی زنان: نقدی بر رویکردهای رایج توسعه. ترجمه: اعظم خاتم و دیگران، تهران: آگه.
کتابی، محمود؛ یزدخواستی، بهجت؛ فرخیراستابی، زهرا. (1382). «توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه». زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان). دوره اول. شماره 7. 30-5.
کلدی، علیرضا؛ سلحشوری، پروانه. (1391). «بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان». مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال چهارم. شماره 4. 22-7.
کیایی، حوری؛ پارسی، حمیدرضا؛ فرهنگی، علیاکبر. (1396). «تحلیل اثر رسانههای نوشتاری(چاپی و الکترونیکی) بر توانمندسازی زنان شاغل». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره ششم. شماره 4. 687-661.
گلزاری، اعظم؛ میردامادی، مهدی. (1392). «بررسی نقش مهندسین کشاورزی در توانمندسازی گندمکاران در افزایش تولید گندم در استان کرمانشاه». پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی. شماره2. 60-49.
لانگه، سارا. (1372). معیارهایی برای تواناسازی زنان، نقش زنان در توسعه. تهران: روشنگران.
نجفیکانی، علیاکبر؛ وصال، زینب. (1394). «نقش مدیریت محلی در توانمندسازی زنان روستایی، مطالعه موردی: دهستان استرآباد جنوبی شهرستان گرگان». مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی.دوره دهم. شماره 30. 56-47.
Baden, S. (2013). “Women's collective action in African agricultural markets: the limits of current development practice for rural women's empowerment”. Gender & Development. 21(2): 295-311.
Beatley, T. (1995). “Planning and Sustainability: The Elements of a New (Improved) Paradigm”. Planning Literature. 9(4): 383-395.
Bennett, L. (2002). Using Empowerment and Social Inclusion for Pro-poor Growth: A Theory of Social Change. Working Draft of Background Paper for the Social Development Strategy Paper. Washington DC: World Bank.
Charmaz, K. (2002). Qualitative Interviewing and Grounded Theory Analysis, in Handbook of Interview Research, Context & Method. London: Sage.
Conger, J.A.; Kanungo, R.N. (1988). “The empowerment process: Integratine Theory and Practice”. The academy of Management Review. 13(3): 471-482.
Drolet, J. (2010). “Women, micro credit and empowerment in Cairo Egypt”. International Social Work. 54 (5): 629-645.
Elsheikh, S.; Elamin, S. (2013). “The Economic Empowerment of Urban Women in Sudan: Empirical Analysis”. American Academy of Business. 19(1).
Farrukh, N.; Akhtar, N. (2014). “Perceptions of Education Women about the Role of Media in Women Empowerment”. European Scientific Journal. 31: 280-291
Jaggar, A.M. (1983). Feminist Politics and Human Nature. Sussex: Roman And Allan Held.
Kabeer, N. (1999). “Resources, Agency, Achievements: Reflections on the Measurement of Women's Empowerment”. Development and Change. 30: 435-464.
McClelland, D.C. (1975). Power: the inner experience. New York: Halstead.
Mayoux, L. (2005). “Women’s empowerment through sustainable microfinance: Rethinking ‘Best Practice”. Online at:http://lib.icimod.org/record/12082/files/3849.pdf.
Narayana, A.; Ahmad, T. (2016). “Role of Media in Accelerating Women Empowerment”. Advanced Education and Research. 1: 16-19.
Ruth Eikhof, D.; summers, J.; Carter, S. (2013). “Women doing their own Thing: Media Representations of Female Entrepreneurship”. Entrepreneurial Behaviour and Research. 19: 547-564.
Sargent, L.T. (1999). Contemporary Political Ideologies. Philadelphia: Fort Worth.
Sharaunga, S.; Mudhara, M.; Bogale, A. (2016). “Effects of ‘women empowerment’on household food security in rural KwaZuluNatal province”. Development Policy. 34(2): 223-252.
Spritzer, G.M. (1996). “Social structural characteristics of psychological empowerment”. Academy of Management Journal. 39: 483–504.
UNIRSD (2016). Transformations to Equity and Sus trainability: UNIRSD S trategy 2016-2020. Available on:http://www.unrisd. org.
Valerie, B. (1999). Feminist Debates. London: Macmillan.
