بررسی رابطه توسعه پایدار اجتماعی و حس تعلق مکانی در شهر بروجرد

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

معصومه مطلق ¹ , نگین فرهادی پور ²

1 - استادیار جامعه شناسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکزی، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکزی، ایران

تاریخ دریافت : 1399/08/28 تاریخ پذیرش : 1399/08/28 تاریخ انتشار : 1399/08/01

کلید واژه: توسعه پایدار اجتماعی, حس تعلق مکانی, مشارکت شهروندی, کیفیت محیط زندگی, دسترسی به منابع و امکانات,

چکیده مقاله :

هدف تحقیق حاضربررسی رابطه توسعه ی پایدار اجتماعی و حس تعلق مکانی در شهر بروجرد است. به منظور سنجش توسعه پایدار اجتماعی از سه شاخص مشارکت شهروندی، کیفیت محیط زندگی و دسترسی به منابع و امکانات استفاده گردید. روش پژوهش با توجه به موضوع تحقیق، توصیفی-پیمایشی بوده و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻘﯿﻢ شهر بروجرد هستند که در آخرین سرشماری سال 1395 تعداد 326452 نفر برآورد شده است.حجم نمونه با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 384 نفر تعیین گردید. نمونه گیری در این پژوهش با نمونه گیری به روش خوشه ای انجام گرفته است.ابزار گردآوری داده در این تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته است که بین حجم نمونه توزیع شده و پس از جمع آوری، داده های آنها با استفاده از تحلیل های آماری از قبیل آزمون های کولموگروف اسمیرنوف، همبستگی و رگرسیون با کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین هر سه مولفه توسعه پایدار اجتماعی و حس تعلق مکانی شهروندان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان داشت که برای بهبود حس تعلق مکانی شهروندان بایستی به بهبود شاخص های توسعه اجتماعی توجه ویژه نمود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to investigate the relationship between sustainable social development and a sense of place belonging in Boroujerd. In order to measure sustainable social development, three indicators of citizenship participation, quality of living environment and access to resources and facilities were used. The research method is descriptive-survey according to the research subject and the population of the city is Boroujerd, which in the last census of 2016 has been estimated at 326452 people. The sample size was determined using Cochran sampling formula of 384 people. Sampling in this study is done by cluster method. Since the city of Boroujerd has two regions, several alleys from each region and several houses from each alley are randomly selected for research. Data collection tools in this study include a researcher-made questionnaire that was distributed among the sample size and after collection; their data were analyzed using statistical analysis such as Kolmogorov-Smirnov tests, correlation and software regression. SPSS were analyzed. The results showed that there is a positive and significant relationship between all three components of sustainable social development and the sense of place belonging of citizens. Therefore, according to the results, it can be said that to improve the sense of place belonging of citizens, special attention should be paid to improving social development indicators.

منابع و مأخذ:

1. بذرافشان، جواد، طولابی نژاد، مهرشاد، اسکتی، هانیه. (1397). بررسی آثار حس تعلق ‌مکانی بر بازساخت فضایی-کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان نِه، شهرستان نهبندان). پژوهشهای جغرافیای انسانی, 50(4), 791-807.


2. جاودان، مجتبی و عبدالرضا رکن الدین افتخاری (1389): «اندازه گیری شاخص های توسعه پایدار اجتماعی در حوزه های روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مورد: بخش سربند (شهرستان سازند –استانمرکزی)»، فصلنامه کاربرد RS و GIS  در برنامه ریزی، شماره 7، تهران، صص 45-1.


3. حسینی بایگی, سیده شیما و اکبری عریانی، محمد. (۱۳۹۳). بررسی عوامل ایجاد کننده ی حس مکان و حس تعلق به عنوان شاخصی برای پایداری اجتماعی در خیابان طبرسی مشهد، دومین همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری با رویکرد پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی، قم، انجمن علمی پدافند غیرعامل ایران،  شرکت پنام خط نوین


4. رضوانی, مطیعی لنگرودی, پورطاهری, & عزیزی. (1394). مهاجرپذیری و توسعه پایدار اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای مهاجرپذیر منطقه کلانشهری تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای, 5(19), 71-84.‎


5. رضوانی، محمدرضا؛ اکبریان رونیزی، سعیدرضا؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و سیدعلی بدری (1391): «تبیین شاخص های محک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلان شهرها (مطالعه موردی: نواحی روستایی پیرامون کلان شهر تهران»، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره81، تهران، صص 94-69.


6. زاهدی ، شمس السادات و غلامعلی نجفی ( 1385 ) بسط مفهومی توسعه پایدار، فصلنامه مدرس علوم انسانی: دوره 10، شماره 6، ص 63-64


7. شیخی محمد، امینی سعیده، نظامی آناهیتا. (1394) مطالعه تطبیقی حس تعلق مکانی در سکونتگاه های رسمی و غیررسمی (مورد مطالعه: شهر جدید پرند و نسیم شهر).‎ فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 69


8. ضرغامی، اسماعیل؛ امیدی، میلاد و اکبری فر، سجاد. (۱۳۹۶)، راهکارهای افزایش حس تعلق و پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی، پنجمین کنگره بین المللی عمران ، معماری و توسعه شهری، تهران، دبیرخانه دایمی کنفرانس


9. عرفاتی، دل آرام، دشتی تهرانی، مهران. (۱۳۹۵) نقش حس تعلق مکانی در دستیابی به اهداف پایداری اجتماعی، کنفرانس بین المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی، تهران، موسسه سرآمد همایش کارین


10. علوی تبار، علیرضا ( 1378 ) الگوی مشارکت در جامعه مردم سالار، ماهنامه شهرداری ها،. ش 8.


11. فلاحت، م. ص (1385)، مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 26 ، ص 57 - 66 .


12. قاسمی، وحید و نگینی، سمیه (1389). بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محله­ای در شهر اصفهان، مطالعات پژوهش­های شهری و منطق های، سال دوم، شماره هفتم، ص 113 -136.


13. کبیر، طاهر مسعود. (1398) سنجش حس تعلق مکان در محلات با هسته روستایی (نمونه موردی: محله ایران‌آباد شهر اردبیل). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد اردبیل، دانشکده علوم انسانی


14. ﮐﻼﻧﺘﺮ ، ﮐﯿﺎﻧﻮش و ﮐﻮرشﺑﺮارﭘﻮر (1385) اﻟﮕﻮﻫﺎیﻧﻮﻇﻬﻮر در ﺳﻨﺠﺶﭘﺎﯾﺪاریﺗﻮﺳﻌﻪ،ﺗﺪﺑﯿﺮ،ﺷﻤﺎره 18،ص2.


15. معظمی گودرزی، بهاره. (1397) تاثیر حس تعلق و سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محله ای. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری


16. نقدی، اسدالله.، وحدت، سلمان و سجادزاده، حسن. (1395) نقش سرمایه های اجتماعی در دلبستگی به مکان در محلات سنتی (نمونه ی موردی: محلات شهر همدان). مطالعات جامعه شناختی شهری. 6(18)


17. نوابخش، مهرداد و اسحاق سیاه پوش ارجمند ( 1388 ) مبانی توسعه پایدار شهری. تهران، انتشارات جامعه شناسان


18. نوروزی زاده، زهرا. (1394) بازشناسی مولفه‌های پایداری اجتماعی در مجموعه‌های مسکونی منطقه 5 تهران. دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران شرق.


19. City Council of the City of Boulder , (2007) City of Boulder social sustainability strategic plan, Department of Housing and Human services, p:10


20. Colantonio, Andrea, (2008) social sustainability: linkage Research to policy and practice, Oxford Institute for sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University, p: 3-4


21. Drakakis-Smith D., (1995): Third World Cities: Sustainable Urban Development, Urban Studies, Vol. 32, 4- 15.


22. JunxiQiana,b, Hong Zhu a,c,*, Yi Liu d (2011). Investigating urban migrants’ sense of place through a multi-scalar perspective, Journal of Environmental psychology 31, 170-183.


23. Lample, (2005) Lise-Aurore, the social dimension of sustainable development and mining industry, Minerals and metals sector, natural resources Canada.p:11


24. Mckenzie Stephen , (2004) social Sustainability: toward some definition, Hawake Research In statute,University of south Australia,Magill,South Austrralia,p:1


25. Saches, I, (1999) social sustainability and whole development: exploring the dimensions of sustainable development, Zed Books, Londo, p: 27


26. Tanguay, Georges A., 2009 measuring the sustainability of Cities: A survey-based analysis of the use of local indicators, scientific series, Montreal, p: 1