بررسی محیط زیست (اقلیم) و میزان مرگ و میر در استان های ایران با نگاهی جمعیت شناختی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

مرضیه جان بزرگی ¹ , محسن ابراهیم پور ² , شهلا کاظمی پور ثابت ³ , علیرضا محسنی تبریزی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، گروه علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی توسعه روستایی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران
4 - استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/05/25 تاریخ پذیرش : 1399/05/25 تاریخ انتشار : 1399/05/01

کلید واژه: محیط زیست, اقلیم, امید زندگی, بیماری, علل مرگ و میر,

چکیده مقاله :

این تحقیق، به این سوال پاسخ می‌دهد که، توزیع جغرافیایی علل مرگ و میر افراد در مناطق مختلف جغرافیایی ایران، چگونه است؟ هدف کلی، بررسی نوع اقلیم در31 استان ایران و مطالعه پنج نوع بیماری با بالاترین میزان مرگ‌ومیر در آن مناطق است. اهداف کاربردی، ترسیم جغرافیایی وضعیت مرگ و میر آن مناطق و جلب حمایت سیاسی جهت پیشگیری و کنترل بیماری‌ها توسط وزارت بهداشت است. روش‌تحقیق تلفیقی از روش های اسنادی، توصیفی، تحلیل ثانویه از نوع مقطعی است و شامل دو مجموعه داده، علل مرگ‌ومیر از سازمان ثبت احوال و داده‌های جمعیتی، اقلیمی استان‌ها از مرکز آمار ایران، طی ده سال 1385 و1395 است واز نرم افزارهای Excel و GIS استفاده شده است. طی ده سال گذشته بیماری های قلبی‌و عروقی 3/3%، سرطانها3/2% وتنفسی 05/1% رشد داشته است و بیماری‌هایی با علائم مبهم 8/6% و عفونی وانگلی02/2% کاهش یافته است؛ این تحقیق نشان می‌دهد افزایش یا کاهش امید زندگی، تحت تأثیر اقلیم وسطح توسعه استان هاست.

چکیده انگلیسی:

This study answers the question, what is the health pattern based on the causes of death in different geographical areas of Iran? The overall goal is to study the climate in 31 provinces of Iran and to study five types of diseases with the highest mortality rate in those areas. The practical goals are to map the health status and attenuation of those areas and to attract political support for the prevention and control of diseases by the Ministry of Health. The combined research method is a descriptive method, cross-sectional analysis and includes two sets of data, causes of death from the Civil Registration Organization and population, climatic data of the provinces from the Statistics Center of Iran, during the years 1385 and 1395 and Excel and GIS software has been used. During the last ten years, cardiovascular diseases have increased by 3.3%, cancers by 2.3% and respiratory diseases by 1.05%, and diseases with vague symptoms have decreased by 6.8% and infectious and parasitic by 2.02%; this research shows that the increase or decrease of life expectancy is affected by the climate and the level of development of the provinces.

منابع و مأخذ:

1. ابن سینا. (1389). قانون.مترجم عبدالرحمن شرفکندی. تهران. انتشارات سروش(صدا و سیما). جلد اول.چاپ دهم.


2. اکبری، محمد اسماعیل؛(1394). کتاب جامع بهداشت عمومی، گذار اپیدمیولوژیک، گذار سلامت، جلد اول.  فصل2، گفتار4.چاپ دوم. تهران: انتشارات ارجمند.


3. اکبری، مهناز، زینب کرکه آبادی، محمد رضا قادری، حسن باقری؛(1397).بررسی سطح توسعه استانها در چارچوب آمایش سرزمین.فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال یازدهم، شماره اول.


4. بیگدلی،آتوسا. (1379). تأثیر اقلیم و آلودگی هوای تهران بر بیماری سکته قلبی در دوره 5 ساله 1994-1990. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. پایان نامه کارشناسی ارشد.


5. پوراحمد،احمد،یاور،بیژن.(1380).جغرافیای پزشکی سرطان مری در ایران.نشریه پژوهشهای جغرافیایی.شماره 41.


6. حاتمی، حسین؛ ایرج موبدی.(1394). کتاب جامع بهداشت عمومی، مقدمه ای بر پزشکی جغرافیایی، جلد دوم، فصل9 ،گفتار1. تهران: انتشارات ارجمند


7. حاتمی، حسین؛(1394).کتاب جامع بهداشت عمومی، نوپدیدی و بازپدیدی بیماری‌ها و تأثیر آن بر بهداشت عمومی،جلد دوم، فصل9، گفتار14. تهران: انتشارات ارجمند.


8. حیدری، محسن؛ امین محمد مهدی، پریناز پورصفا،(1394).کتاب جامع بهداشت عمومی،آلاینده‌های نو پدید در محیط زیست،فصل14، گفتار11. تهران: انتشارات ارجمند.


9. خسروی،اردشیر و همکاران.(1388). شاخص های سیمای سلامت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: چاپ اول.


10. خوشدل،علیرضا، نوری‌فرد، مهتاب، پزشکان،رضا، صلاحی مقدم،عبدالرضا.(1391). نقشه سازی بیماری های مهم واگیر دار ایران. نشریه بهداشت و توسعه. سال اول. شماره 1.بهار.


11. سیدنوزادی، محسن .(1394). کتاب جامع بهداشت عمومی،سلامت و بیماری، فصل2، گفتار1. تهران: انتشارات ارجمند.


12. صادقی،حبیب الله.(1397). بررسی آلودگی هوا و پیامدهای آن با تاکید بر اختلال در سلامتی و مرگ و میر(مطالعه موردی شهر اهواز1395). دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، گرایش جمعیت شناسی.


13. عباسی ،محمد باقر و همکاران. (1396). سالنامه آمارهای جمعیتی 1395سازمان ثبت احوال کشور معاونت فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی دفتر آمار و ا طلاعات جمعیتی و مهاجرت. تابستان.


14. فتحی، الهام. (1398). بررسی علل اصلی مرگ و اثر آنها بر سال های از دست رفته عمر(در سالهای 95-1398) و نقش آن در آینده جمعیت ایران. رساله دکتری رشته جمعیت شناسی،واحد علوم و تحقیقات، دانشکده علوم انسانی.


15. کاووسی،امیر، سیدآقا، سید حسین، باغستانی، احمد رضا، ناصحی،مهشید.(1396). بررسی تأثیر الگوی جغرافیایی بر بهبود بیماران مبتلا به سل ریوی بر اساس مدل زمان گشت شتاب دار پارامتری. نشریه تخصصی: اپیدمیولوژی ایران. دوره 13. شماره3.


16. کاووسی، امیر؛ بشیری، یوسف، محرابی، یداله، اعتماد،کورش.(1393). شناسایی خوشه های پرخطر موارد بروز سرطان معده در ایران با استفاده از آماره کاوشی فضا- زمان طی سالهای 1388-1384 . نشریه  علمی پژوهشی،تحقیقات سلامت. دوره10.  شماره4 .


17. مرکزآمار ایران.(1397). شاخص های جمعیت و سلامت ایران سال1395. چاپ اول.  تهران. ناشر مرکز آمار ایران دفتر ریاست روابط عمومی و همکاری های بین الملل.سایت: http://www.amar.org.ir 


18. مرکز آمار ایران.(1387). نتایج کلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385کل کشور، چاپ اول. نشریه مرکز آمار ایران دفتر اطلاع رسانی و پایگاه اطلاعات آماری .سایت: http://www.sci.org.ir


19. مرکز آمار ایران.(1397). سالنامه آماری کشور1395، چاپ اول. اردیبهشت، ناشر: دفتر ریاست روابط عمومی و همکاری‌های بین الملل. سایت : http://www.amar.org.ir


20. ویکس، جان رابرت.(1944). جمعیت مقدمه ای بر مفاهیم و موضوعات. ترجمه الهه میرزایی (1395). تهران.انتشارات موسسه مطالعات مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.


21.  Nagel, J. Dietz, T. Broadbent, J. (2008).Workshop on sociological perspectives on global climate change (MAY 30 – 31), Arlington, Va. National Science Foundation, pp.95- 98.Retrieved from: https://www.srhr-ask-us.org/publication/workshop-sociological-perspectives-global-climate-change


22. WHO (2010). Guidelines for indoor air quality. F. Theakston (Ed.), selected pollutants. Copenhagen, Denmark: Retrieved from:  http://www.euro.who.int/pubrequest


23. World Health Organization. (2016). A global assessment of the burden of disease from environmental risks.in  A. Prüss-Ustün, J. Wolf, C. Corvalán, R. Bos & M. Neira (Eds.), Preventing disease through healthy environments. Geneva, Switzerland: Retrieved from www.who.int/bookorders


24. Yasnoff, W.A. & Miller, P.L, (2003). Decision support and expert systems in public health, in J. A. Magnuson & P. C. Fu, Jr. (Eds.), Public health informatics (pp. 494–512). New York, NY: springer. DOI: 10.1007/0-387-22745-8_23