سرمایه اجتماعی و توسعه در استان های ایران

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

ابوالقاسم حیدرآبادی ¹ ( استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، بابل، ایران )
ابراهیم صالح آبادی ² ( استادیار جامعه شناسی سیاسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1396/08/27 تاریخ پذیرش : 1396/08/27 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, توسعه اقتصادی, ایران و رابطه منفی,

چکیده مقاله :

سرمایه اجتماعی به عنوان سازه یا مفهومی پیچیده و چند وجهی، دارای گونه ها، سطوح، جنبه های عینی و ذهنی، عوامل، پیامدها و ویژگی هایی است که در دیدگاه های نظری و منابع تجربی، آن چنان که باید و شاید، تصریح نشده اند. این مفهوم هر چند در متون جامعه شناسی به موضوعی فراگیر تبدیل شده است؛ ولی درحوزه اقتصاد توجه کمتری به آن صورت گرفته است. در این مقاله سعی داریم با مرور منابع در دسترس، نتایجی را که محققان در حوزه اقتصاد در رابطه با تاثیرات اقتصادی سرمایه اجتماعی به دست آورده اند؛ بررسی کرده و رابطه سرمایه اجتماعی را با توسعه در ایران نشان دهیم. عامترین نتیجه ای که از مرور ادبیات سرمایه اجتماعی در ایران بدست می آید؛ عدم توافق و اجماع محققان بر روی شاخص های سرمایه اجتماعی در ایران است. این محققان از معرف های متعدد و متضادی برای سنجش سرمایه اجتماعی استفاده نموده اند. نتایج تحقیق نشان داد که نه تنها رابطه مثبتی بین توسعه و سرمایه اجتماعی در ایران وجود ندارد؛ بلکه این رابطه منفی است. این رابطه به ماهیت فرایند توسعه در ایران برمی گردد؛ زیرا توسعه در ایران دولتی بوده و تحت تاثیر حوزه اقتصاد قرار ندارد.

چکیده انگلیسی:

Social capital as a complex or multifaceted structure or conception has species, levels, facets and subjective aspects, factors, outcomes and characteristics that are not specified in the theoretical and empirical sources as it should or may not have been. Although this concept has become a comprehensive topic in sociological texts, it has received less attention in the field of economics. In this paper, we try to review the results that the researchers in the field of economics with regard to the economic effects of social capital have gained through reviewing available sources, and to show the relationship between social capital and development in Iran. The most general result of the review of the literature of social capital in Iran is the disagreement and consensus of the researchers on the indicators of social capital in Iran. The researchers have used numerous and contradictory reagents to measure social capital. The results of the research showed that not only there is no positive relationship between development and social capital in Iran, but it is negative. This relationship goes back to the nature of the development process in Iran, because development in Iran is a government and not influenced by the economy.

منابع و مأخذ:

1. آذر عادل,غلام رضایی داوود(1385)، رتبه بندی استانهای کشور با رویکرد تحلیل پوششی داده ها (با به کار گیری شاخصهای توسعه انسانی)، پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 8(27 )


2. ابونوری، اسمعیل ( ۱۳۷۱ )، معرفی یک الگوی جدید توزیع درآمد، برنامه و توسعه، شماره اول


3. ابونوری، اسمعیل ( ۱۳۷۶ )، اثر شاخص های اقتصاد کلان بر توزیع درآمد، تحقیقات اقتصادی، شماره ۵۱


4. ابونوری، اسمعیل، خوشکار، آرش(1385)، اثر شاخص های اقتصاد کلان بر توزیع درآمد در ایران: مطالعه بین استانی، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 77


5. امیری، میثم؛ رحمانی، تیمور(1385)،بررسی آثار سرمایه اجتماعی درون گروهی و برون گروهی بر رشد اقتصادی استانهای ایران، دو فصلنامه جستارهای اقتصادی، سال سوم، شماره ششم


6. امینی نجات، یدالهی حسین، اینانلو صدیقه(1385)، رتبه بندی سلامت  استانهای کشور، رفاه اجتماعی، شماره 5(20)


7. بختیاری، صادق؛ دهقانی زاده، مجید؛ حسین پور، سید مجتبی(1385)، بررسی جایگاه استانهای کشور از منظر شاخص توسعه انسانی، مجله دانش و توسعه، شماره 19


8. برهان یزدانی، سمیه.(1383). بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران طی دوران پس از انقلاب اسلامی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد، دانشگاه الزهراء، استاد راهنما: ایرج توتونچیان


9. پاتنام، روبرت (1377)، دموکراسی و سنت های مدنی (تجربه ایتالیا و درس هایی برای کشورهای در حال گذرا )، ترجمه محد تقی دلفروز، تهران: نشر روزنامه سلام .


10. تاجبخش، کیان(1384)، سرمایه اجتماعی، دموکراسی و توسعه، ، تهران، نشر شیرازه .


11. تاجبخش، کیان؛ ثقفی مراد،کوهستانی نژاد مسعود .(1382). سرمایه اجتماعی و سیاستهای اجتماعی (بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران امروز( »، رفاه اجتماعی ویژه نامه، شماره3 (پیاپی10)


12. تقوایی، مسعود؛ قائد رحمتی، صفر(1385)، تحلیل شاخص های توسعه ی فرهنگی استانهای کشور، مجله جغرافیا و توسعه ی ناحیه­ای، شماره هفتم


13. حسین زاده دلیر، کریم؛ ملکی، سعید(1385)، بررسی وضعیت شاخص های توسعه انسانی در استان ایلام، مجیه جغرافیا و توسعه، شماره ششم


14. حسینی سیدامیرحسین,علمی زهرا,شارع پور محمود(1386)، رتبه بندی سرمایه اجتماعی در مراکز استان های کشور، رفاه اجتماعی، 26


15. حسینی، سید یعقوب، اسکندری، آتوسا(1378)، رتبه بندی استان های کشور از حیث برخورداری از شاخص های اقتصادی - اجتماعی، برنامه و بودجه، شماره 51 .


16. حسینی، سید یعقوب، اسکندری، آتوسا(1378)، نگاهی اجمالی به تورم و نظریات تبیین کننده تورم، تعاون، دوره جدید، شماره 99


17. حسینی،سید امیرحسین. (1384)،بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سهم استان در تولید ناخالص داخلی براب سال 1379، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اقتصادی، دانشگاه مازندران


18. دینی ترکمانی، علی. (1385) تبیین افول سرمایه اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم شماره 23، زمستان،  صص147-171.


19. رحمانی، تیمور؛ امیری، میثم (1386)،بررسی تاثیر اعتماد بر رشد اقتصادی در استانهای ایران با روش اقتصاد سنجی فضایی، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 78


20. رحمانی، تیمور؛ عباسی نژاد، حسین؛ امیری، میثم(1386)، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران؛ مطالعه موردی: استانهای کشور با روش اقتصادی سنجی فضایی، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال ششم، شماره دوم


21. سعادت رحمان(1385)، تخمین سطح و توزیع سرمایه اجتماعی استان ها، رفاه اجتماعی، شماره 23


22. شارع پور، محمود . (1380). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامد های آن، نامه انجمن جامعه شناسی ایران، سال اول شماره 3 .


23. شارع پور، محمود. (1385). سرمایه اجتماعی: مفهوم سازی، سنجش و دلالتهای سیاستگذاری»، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران، معاونت اقتصادی و برنامه ریزی، 210 صفحه.


24. عبداللهی، محمد(1386)، مسائل و راه حلهای سنجش و تحلیل سرمایه اجتماعی در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، شماره 38 و 39


25. عبداللهی، محمد؛ موسوی، میرطاهر(1386)سرمایه اجتماعی در ایران: وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان شناسی گذار، رفاه اجتماعی، شماره 25


26. فوکویاما، فرانسیس(1379)، «پایان‌ نظم: سرمایه اجتماعی و حفظ آن»، مترجم غلامعباس توسلی، تهران: جامعه‌ ایرانیان.


27. فیلد، جان (1384). سرمایه اجتماعی، ترجمه جلال متقی، تهران موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.


28. کاظمی پور، عبدالمحمد. (1383). سرمایه اجتماعی در ایران، تحلیل ثانویه پیمایش های 1353-1382، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: دفتر طرح های ملی.


29. کلمن، جیمز. 1377. بنیاد های نظریه های جامعه شناسی. تهران. نشر نی


30. مدنی قهفرخی، سعید. (1383). پیامدهای جنسیتی تخریب سرمایه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، نامه علوم اجتماعی، فصل شهریور، سال یازدهم، شماره3 (پیاپی 23)


31. مویدفر، رزیتا(1385)، بررسی روند تحولات سرمایه اجتماعی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران، پایان‌نامه دکتری اقتصاد دانشگاه اصفهان.