بررسی آثار و نقش دوره های آموزش غیر رسمی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان احمدآباد بخش تخت سلیمان شهرستان تکاب)

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

محمد صادق علیائی ¹

1 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، عضو هیئت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/11/21 تاریخ پذیرش : 1399/11/21 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: توسعه پایدار روستایی, آثار اقتصادی, آثار اجتماعی, آثار زیست محیطی, آموزش غیر رسمی, دهستان احمد آباد, شهرستان تکاب,

چکیده مقاله :

رسیدن به توسعه پایدار روستایی ، بدون تغییر نگرش و تحول فکری و فرهنگی در کشور امکان پذیر نخواهد شد، مگر اینکه آموزش‌های همه جانبه در حوزه‌های مختلف مشاغل موجود در روستاها و همینطور سبک‌های مختلف فرآیند آموزش در جهت توسعه نیروی انسانی فراهم گردد. از طرفی نیز موقعیت‌های فراگیر آن به خوبی تشخیص داده شود و هماهنگی‌های لازم بین آموزش‌های رسمی و غیر رسمی که به عنوان دو جزء اصلی و زمینه‌ساز یادگیری و توسعه محسوب می شوند انجام پذیرد. هدف پژوهش حاضر در این تحقیق، بررسی آثار و نقش دوره‌های آموزش غیر رسمی در توسعه پایدار مناطق روسـتایی دهستان احمد آباد از توابع شهرستان تکاب است. روش تحقیق در این پژوهش از ترکیب روش‌های اسنادی و پیمایشی و جمع آوری اطلاعات با استفاده از تکنیک مصاحبه حضوری مستقیم و تکمیل پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق ساکنان شش روستای دهستان احمد آباد، بر حسب قواعد نمونه‌گیری تصادفی انجام پذیرفته است. برای تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها از آزمون‌های t تک نمونه‌ای و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتـایج تحقیقات نـشان می‌دهد در مدل برازش رگرسیونی، ضریب تعیین برابر با (0.843)، و در سطح 99 درصد معنادار بوده است که نشان‌دهنده‌ی تاثیر مثبت آموزش‌های غیر رسمی بر ابعاد متغیرهای مستقل تحقیق می‌‎باشد. مقادیر ß در ابعاد اقتصادی (776)، اجتماعی (0.177)، زیست محیطی (0.058) می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Achieving sustainable rural development is not feasible without changing attitudes and intellectual and cultural transformation in a country unless comprehensive training is provided in various areas of jobs in rural areas as well as different styles of the training process to develop human resources. In addition, its all-encompassing situations should be well recognized, and the necessary coordination should be made between formal and non-formal education, which are considered as the two main components and the basis of learning and development. The purpose of this study is to investigate the effects and role of non-formal education courses in the sustainable development of rural areas of Ahmadabad rural district of Takab city. The research method used in this research is a combination of documentary and survey methods, and data collection has been done by using direct face-to-face interview techniques and questionnaires. The statistical population of the study is done according to the rules of random sampling and includes residents of six villages of the Ahmadabad rural district. One-sample t-test and regression analysis were used to analyze the relationships between variables. The results show that in the regression fitting model, the coefficient of determination was equal to (0.843), and at the level of 99% was significant, which indicates the positive effect of informal education on the dimensions of independent variables of the research. Values of ß are economic (0.776), social (0.177), and environmental (0.058).

منابع و مأخذ:

1. آرنی، پیر(1367) ، آموزش در کشورهای فقیر(نمونه ها و پیشنهادها) ، ترجمه فرنگیس حبیبی،  تهران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.


2. ابراهیم‌زاده، عیسی (1383). «آموزش بزرگسالان». تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور،


3. ازﮐﯿﺎ، ﻣﺼﻄﻔﯽ (1384)، ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ، وﯾﺮاﯾﺶ 2، ﺗﻬﺮان، اﻃﻼﻋﺎت.


4. ازکیا، مصطفی (1381). «جامعه‌شناسی توسعه». تهران : انتشارات مؤسسه نشر کلمه.


5. اوﮐﻠﯽ، ﭘﯿﺘﺮ، ﮔﺎرﻓﻮث، ﮐﺮﯾﺴﺘﻮﻓﺮ (1367)، راﻫﻨﻤﺎی آﻣﻮزش ﺗﺮوﯾﺞ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ ﻋﻤﺎدی، وزارت ﺟﻬﺎد ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ، ﺗﻬﺮان.


6. اﯾﺰدﭘﻨﺎه، ﻣﺼﻄﻔﯽ(1375)، ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﺮوﯾﺠﯽ ﺑﺮﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻨﺪم آﺑﯽ از دﯾﺪﮔﺎه ﮐﺸﺎورزان ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮﮔﺎن و ﮔﻨﺒﺪ، ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ (ﭼﺎپﻧﺸﺪه)، داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزی، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس.


7. ایرانمنش، مهدی و کامرانی، احسان (1383). «نقش آموزش عالی در توسعه پایدار». مجموعه مقالات آموزش عالی و توسعه پایدار. مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی. تهران.


8. ﺑﺪری،  سیدﻋﻠﯽ، رﮐﻦاﻟﺪﯾﻦ اﻓﺘﺨﺎری، ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ، ﺳﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﺤﻤﺪ. ﺑﻬﻤﻨﺪ، داداﻟﻪ (1390)، ﻧﻘﺶ ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری زراﻋﯽ (ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ) در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار روﺳﺘﺎﯾﯽ(ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﻮردی: ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻗﯿﺮ وﮐﺎرزﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس) ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﺷﻤﺎره 76، ﺻﺺ 48 - 33


9. پورکریمی، جواد (1383). «توسعه پایدار، توسعه انسانی و اشتغال دانش‌آموختگان». مجموعه مقالات آموزش عالی و توسعه پایدار. مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی. تهران.


10. جزنی، نسرین(1384)، آموزش چند گونگی کار: قبول تفاوت، جلوگیری از تبعیض. دومین کنفرانس منابع انسانی.


11. حاجی میر رحیمی ، و همکاران ، (1389) مدل توسعه وترویج آموزش ارزیابی و مطالعه پروژه ها برای مربیان، مراکز آموزش عالی کشاورزی ، مجله اقتصاد کشاورزی ،شماره 37


12. حجازی، الهه، بازرگان، ابولفضل، سرمد، زهره(1380)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری تهران انتشارات آگاه.


13. حسینی نیا ، جی اچ ، (1379) ،ارزیابی و مطالعه طرح طرح پروژه های ، آموزش و ترویج مشارکت های مردمی وزارت جهاد سازندگی . تهران


14. دوﺳﺘﯽ، اﻓﺴﺎﻧﻪ، (1390)، ﻧﻘﺶ ﺗﺮوﯾﺞ و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزی در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، اوﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ راﻫﺒﺮدﻫﺎی دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزی ﭘﺎﯾﺪار، اﻫﻮاز، داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن.


15. دهکردی کرمی ، اسماعیل  (1387) ، آموزش کشاورزی در مدارس روستایی ، مجله جهاد ، شماره204


16. رکن الدین افتخاری ، عبدارضا(1385)، چشم انداز توسعه روستایی در ایران: مبانی اندیشه ای الزامات و پیش نیاز ها. مجله اقتصاد و جامعه ، سال دوم ، شماره 10 ، زمستان


17. سایت فرمانداری شهرستان تکاب


18. سی، جی، بارو(1995)، توسعه پایدار: مفهوم، ارزش و عمل، ترجمه سید علی بدری. مجله تحقیقات جغرافیایی شماره 44 بهار 1376


19. سیف الهی، محمود، برقی، حمید و قنبری، یوسف(1389)، اثرات آموزش های غیر رسمی بر توسعه اقتصادی روستاها .مطالعه موردی روستاهای شهرستان فریدن استان اصفهان. مجله، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه ای سال دوم، شماره ششم، پاییز 1389


20. شریفی، زینب ونوری پور، مهدی(1395)، تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش زیست محیطی مردم روستایی مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان دنا. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هفتم/شماره سوم/ تابستان1395


21. شکارچی، فرهاد ، رحمانی، بیژن و منشی زاده، رحمت اله (1397)، تحلیل جنسیتی فرآیند توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی. مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان خلخال . مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال یازدهم/ شماره اول/ زمستان 1379


22. ﺷﻬﺎﺑﯽ، ﺳﯿﺎﻣﮏ، ﺳﯿﻒ اﻟﻬﯽ، ﻣﺤﻤﻮد. ﻗﻨﺒﺮی، ﯾﻮﺳﻒ، (1391)، ارزﺷﯿﺎﺑﯽ اﺛﺮات آﻣﻮزشﻫﺎی ﺗﺮوﯾﺠﯽ ﺑﺮﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی روﺳﺘﺎﯾﯽ: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی داﻣﺪاران ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻓﺮﯾﺪن، اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ روﺳﺘﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺳﺎل15، ﺷﻤﺎره4 ﺻﻔﺤﺎت .89-63


23. طالب ، مهدی (1367) ، جنبه های جامعه شناسی ایران ، مجله جهاد ، شماره 110 ، وزارت جهاد سازندگی


24. علیائی، محمد صادق(1394)، تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستائیان در برنامه های توسعه پایدار روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هفتم/شماره سوم/ تابستان 1394


25. علیائی، محمد صادق، عزیزی، سمیه و باریکلو، علی(1399)، درآمدی بر توسعه پایدار کشاورزی، گرگان، انتشارات نوروزی.


26. ﻋﯿﻮﺿﯽ، ﻣﺤﻤﺪرﺣﯿﻢ(1385)، اﻧﺴﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺳﻌﻪ، خبرگزاری ﻓﺎرس: http://www.FARSNEWS.com/


27. فیوضات، یحیی(1398) مبانی برنامه ریزی آموزشی، انتشارات ویرایش.


28. قلی‌نیا، جعفر (1378). «بررسی کلیات وضعیت آموزش سیار در ترویج و آموزش کشاورزی». معاونت ترویج و مشارکت مردمی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی.


29. قنبری، یوسف و برقی، حمید، (1387) چاش های اساسی توسعه پایدار کشاورزی ایران ، مجله راهبرد توسعه شماره 16.


30. ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان (1395)، ﺳﺮﺷﻤﺎری ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻔﻮس و ﻣﺴﮑﻦ، ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻠﯽ اﺳﺘﺎن آذربایجان غربی، ﺗﻬﺮان.


31. ﻣﻌﺰزی، فاطمه، شوکت ﻓﺪاﯾﯽ، محسن و ﺷﯿﺮواﻧﯿﺎن، عبدالرسول(1395)، ﻓﻘﺮآﻣﻮزﺷﯽ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه آن در ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ اﯾﺮان، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ علمی و پژوهشی روﺳﺘﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ، دوره 19شماره 1 شماره پیاپی 73 بهار 1395


32. موسایی، میثم و احمد زاده، مریم(1388) آﻣﻮزش ﺗﻮﺳﻌﻪای و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، مجله راهبرد شماره 18 تابستان 1388


33. میرزا محمدی، محمد حسن وظفری پور، طاهره(1388)، نقش آموزش غیر رسمی در شکل گیری شخصیت فردی و اجتماعی. ماهنامه مهندسی فرهنگی سال سوم شماره 27 و 28  فروردین و اردیبهشت ماه سال 1388.


34. میردامادی، م (1383). «ترویج و آموزش منابع طبیعی». جزوه کارشناسی ارشد، تهران.


35. نقیب زاده، میر عبدالحسین(1394)، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش.تهران انتشارات ظهوریچاپ سی و یکم پاییز 1394


36. نوروزی، اصغر، مهدوی، داود وتوکلی، خدابخش(1397)،ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻘﺶ ﺗﺮوﯾﺞ و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزی در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار روﺳﺘﺎﯾﯽ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﻧﻮاﺣﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎلوﺑﺨﺘﯿﺎری. مجله راهبرد توسعه شماره 84 ، تابستان 97


37. ﻧﻮری، ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﻪ. ﻧﻮروزی، اﺻﻐﺮ (1395) ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار روﺳﺘﺎﯾﯽ، داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن.


38. Clarc, Robert, (2002), Organization for thework. In H.C. Sanders, ed., The cooperative extension service, pp.33-47, preutice-Hall INC, Eng lewood cliffs, N.J.V.S.a


39. Lee, V.E., Bryk, A.S., & Smith, J. B,(2004), The organization of effective secondary schools. In Darling- Hammond, L.(Ed), Review of Research in Education, 19 (pp.171-267).Washington, DC


40. Noe, R.A. (2002) Employee Training and Development. McGraw HillCompanies, Inc. New York                                       


41. Sezgin, A. Erem Kaya, T. Atsan, T. & Kumbasaroglu, H. (2010), Factor influencing agricultural extension staff effectiveness in public stitutions in Erzurum turkey. African Journal of Business Management, 4(18), 4106-4109.


42. Vanclay, f. (2004), "Social principles for agricultural extension to assist in the promotion"


43. Weir, Sh. (1999), the Effects of Education on Farmer Productivity in Rural Ethiopia. Centre for the Studyof African Economies Department of Economics. University of Oxford. PP 46-51.


44. Whitaker, R. (2001). Repositioning & Restructuring continuing education within the university. The journal of the university continuing education association. 65: PP 38-48.