تأثیر مؤلفه‌های فضاهای جمعی در راستای مشارکت اجتماعی شهروندان (موردمطالعه: محله فرحزاد تهران)
محورهای موضوعی :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
هدیه دبیری
1
,
لیلا زارع
2
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت : 1398/05/17
تاریخ پذیرش : 1399/05/25
تاریخ انتشار : 1399/05/01
کلید واژه:
شهروندان,
فضای جمعی,
محله فرحزاد,
مشارکت اجتماعی,
چکیده مقاله :
مشارکت شهروندان، نیاز اساسی برای دستیابی به محله ایده آل محسوب می شود و منجر به بهبود سطح کیفی زندگی می گردد. فضاهای جمعی موجود در سطح محله‌ها به‌عنوان کانون هایی برای تجمعات افراد در زندگی نقش مؤثری را ایفاء می کنند. ویژگی های موجود در بستر این فضاها باعث جذب افراد، ماندگاری آن‌ها در فضا و شکل‌گیری مشارکت بین آن‌ها می شود. در پژوهش حاضر هدف بر آن است که میزان مشارکت اجتماعی در سطح محله فرحزاد تهران مورد واکاوی قرار گیرد. روش استفاده شده در پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و برای جمع‌آوری داده های موردنیاز از ابزار پرسشنامه و مطالعه میدانی بهره گرفته‌شده است. جامعه آماری تحقیق شامل همه افراد 18 سال به بالای ساکن در محله فرحزاد می‌باشند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 376 نفر به دست آمد که برای اطمینان بیشتر 38۰ پرسشنامه انتخاب شد و با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده کامل گردید. تجزیه‌وتحلیل داده ها از طریق آزمون های پیرسون و رگرسیون با استفاده از نرم‌افزار اس پی اس اس انجام‌شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیر میزان تمایل به مشارکت با متغیرهای کیفیت فضاهای جمعی، میزان رضایتمندی از خدمات در فضاها و احساس تعلق مکانی ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج آزمون رگرسیون هم بیانگر آن است که در بین متغیرهای یادشده متغیر کیفیت فضاهای جمعی با وزن رگرسیونی ۴2/0 بیشترین اثر را در متغیر مشارکت اجتماعی تبیین می نماید.
چکیده انگلیسی:
Citizens' participation is an essential requirement for achieving the ideal neighborhood and leads to improved quality of life. The communal spaces at the neighborhood level have a significant role to play as gatherings for the gathering of people in life. The features in the context of these spaces are attracting people, staying in space and shaping social participation among them. The purpose of this study is to investigate social participation at the neighborhood of Farahzad in Tehran. The method used in the research is descriptive-analytic and for collecting the required data, the questionnaire and field study tools have been used. The statistical population of the study consisted of all individuals aged 18 years and over in the Farahzad neighborhood. The sample size was 355 by using Cochran's formula. For further reliability, 360 questionnaires were selected and completed by simple random sampling. Data analysis was performed using Pearson tests and regression analysis using SPSS software. The results of Pearson correlation test show that there is a significant relationship between the amount of willingness to participate with the variables of the quality of the spaces, the satisfaction of the services in the spaces and the sense of belonging. The results of regression analysis also indicate that among the variables mentioned above, the variable quality of community spaces with a regression weight of 0.42 is the most significant effect in the social participation variable.
منابع و مأخذ:
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا.(1383). توسعه روستای با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نی.
پاکزاد،جهانشاه.(1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، انتشارات شهیدی، تهران.
توسلی، محمود. (1376). اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، تهران ، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
حبیبی، سید محسن.( 1387). از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبد آن تفکر و تأثر، تهران، دانشگاه تهران.
حجتی، ریحانه.(1393). ماهیت فضاهای جمعی شهرهای امروز قفقاز، مجله هنر و تمدن شرق، 2 (4): 55 - 46.
-خستو، مریم و سعیدی رضوانی، نوید. (1398). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری؛ خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه‌بر مفهوم«مرکز خرید پیاده »، نشریه هویت شهر، ۴ (۶): 74 -63.
دانش پور، عبدالهادی و دیگران. (1388). تبیین دلبستگی به مکان و بررسی عناصر وابعاد مختلف آن، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 38.
رجبی، آزیتا. (1390). شیوههای مشارکت شهروندی در فرآیند توسعه شهری، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره12، صص101-116.
رفیعیان، مجتبی و حسین پور، علی.(1391). نظریه شهر، فضا، مدیریت شهری، چاپ اول، انتشارات طحان، تهران.
رید، هربرت. (1380). معنی هنر، ترجمه: نجف دریابندری، شرکت انتشاراتی علمی و فرهنگی،تهران.
طوسی، محمدعلی. (1370). مشارکت در مالکیت و مدیریت، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
عبداله پور، نسترن، سهیلی، جمال الدین.( 1396). ارزیابی مولفههای تاثیرگذار عوامل کالبدی مشارکت اجتماعی در معماری مجموعههای اردوگاهی دانش آموزی، مطالعات توسعه اجتماعی ایران.9(4)،-69-82.
علی محسنی، رضا، نعیمایی، بنیامین. (1396). بررسی نقش مدیریت شهری در افزایش مشارکت های اجتماعی با تاکید بر محله محوری (مطالعه موردی: منطقه ۸ تهران، مطالعات توسعه اجتماعی ایران.9(3)،81-94.
علیائی،محمد صادق. (1394). تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستائیان در برنامه های توسعه پایدار روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران. مطالعات توسعه اجتماعی ایران7(3)،69-80 .
کیت سیمور، نیکلا و تیمر، ونسا. (1385)، پیش درآمدی بر شهرهای سرزنده، ترجمه:لینا طاهری، مجله جستارهای شهرسازی،(32):39-35.
مک لگان، پاتریشیا و نل، کریستو. (1380). عصر مشارکت، ترجمه مصطفی اسلامیه، (چاپ دوم)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
نقی زاده، محمد. (1385). معماری و شهرسازی اسلامی(مبانی نظری)، انتشارات راهیان، اصفهان.
نیکو اقبال، علی‌اکبر. (1387). برگزیده‌ی نظریه‌های سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات سمت، چپ اول.
هالینگ دیل، رجینالد جان. (1391).تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ، انتشارات ققنوس.
Gehle, J. & Lars, G. (2004). Public Spaces, Public Life. Melbourne: The Danish Architrctural Press
http://region2.tehran.ir.
Kweon, B.-S., Sullivan, W, & Wiley, A. (1998) «Green common spaces and the social interaction of inne-city older adults», Environment and Behavior, 30(6):832-859.
Macinko, J., & Starfield, B. (2001) «The utility of social capital in research on health determinants», Milbank Quarterly, 79(3):387-428.
Priscoli, Delli. (2003), “Jerme: Participation Consensus Building and Conflict Management Training”, UNESCO.
Sanoff, Henry, (2000), “Community Participation Methods in Design and Planning”, John Wiley & Sons, INC.
www.shorayaran.com.
Xu Hui & xue Bin, (2017), Key indicators for the resilience of complex urban public spaces, Vol 12,306-313.
_||_
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا.(1383). توسعه روستای با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نی.
پاکزاد،جهانشاه.(1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، انتشارات شهیدی، تهران.
توسلی، محمود. (1376). اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، تهران ، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
حبیبی، سید محسن.( 1387). از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبد آن تفکر و تأثر، تهران، دانشگاه تهران.
حجتی، ریحانه.(1393). ماهیت فضاهای جمعی شهرهای امروز قفقاز، مجله هنر و تمدن شرق، 2 (4): 55 - 46.
-خستو، مریم و سعیدی رضوانی، نوید. (1398). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری؛ خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه‌بر مفهوم«مرکز خرید پیاده »، نشریه هویت شهر، ۴ (۶): 74 -63.
دانش پور، عبدالهادی و دیگران. (1388). تبیین دلبستگی به مکان و بررسی عناصر وابعاد مختلف آن، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره 38.
رجبی، آزیتا. (1390). شیوههای مشارکت شهروندی در فرآیند توسعه شهری، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره12، صص101-116.
رفیعیان، مجتبی و حسین پور، علی.(1391). نظریه شهر، فضا، مدیریت شهری، چاپ اول، انتشارات طحان، تهران.
رید، هربرت. (1380). معنی هنر، ترجمه: نجف دریابندری، شرکت انتشاراتی علمی و فرهنگی،تهران.
طوسی، محمدعلی. (1370). مشارکت در مالکیت و مدیریت، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
عبداله پور، نسترن، سهیلی، جمال الدین.( 1396). ارزیابی مولفههای تاثیرگذار عوامل کالبدی مشارکت اجتماعی در معماری مجموعههای اردوگاهی دانش آموزی، مطالعات توسعه اجتماعی ایران.9(4)،-69-82.
علی محسنی، رضا، نعیمایی، بنیامین. (1396). بررسی نقش مدیریت شهری در افزایش مشارکت های اجتماعی با تاکید بر محله محوری (مطالعه موردی: منطقه ۸ تهران، مطالعات توسعه اجتماعی ایران.9(3)،81-94.
علیائی،محمد صادق. (1394). تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستائیان در برنامه های توسعه پایدار روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران. مطالعات توسعه اجتماعی ایران7(3)،69-80 .
کیت سیمور، نیکلا و تیمر، ونسا. (1385)، پیش درآمدی بر شهرهای سرزنده، ترجمه:لینا طاهری، مجله جستارهای شهرسازی،(32):39-35.
مک لگان، پاتریشیا و نل، کریستو. (1380). عصر مشارکت، ترجمه مصطفی اسلامیه، (چاپ دوم)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
نقی زاده، محمد. (1385). معماری و شهرسازی اسلامی(مبانی نظری)، انتشارات راهیان، اصفهان.
نیکو اقبال، علی‌اکبر. (1387). برگزیده‌ی نظریه‌های سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات سمت، چپ اول.
هالینگ دیل، رجینالد جان. (1391).تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ، انتشارات ققنوس.
Gehle, J. & Lars, G. (2004). Public Spaces, Public Life. Melbourne: The Danish Architrctural Press
http://region2.tehran.ir.
Kweon, B.-S., Sullivan, W, & Wiley, A. (1998) «Green common spaces and the social interaction of inne-city older adults», Environment and Behavior, 30(6):832-859.
Macinko, J., & Starfield, B. (2001) «The utility of social capital in research on health determinants», Milbank Quarterly, 79(3):387-428.
Priscoli, Delli. (2003), “Jerme: Participation Consensus Building and Conflict Management Training”, UNESCO.
Sanoff, Henry, (2000), “Community Participation Methods in Design and Planning”, John Wiley & Sons, INC.
www.shorayaran.com.
Xu Hui & xue Bin, (2017), Key indicators for the resilience of complex urban public spaces, Vol 12,306-313.
