طراحی الگوی دوسویه مهاجرت نخبگان علمی(ضرورت پیشرفت در جاده‌ای دوطرفه)
محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی
بهراد رضوی الهاشم
1
(استاد)
کلید واژه: مهاجرت, نخبگان علمی, مبادله فرهنگی, اشاعه فرهنگ, مهاجرپذیری,
چکیده مقاله :
مقدمه، هدف پژوهش: امروزه مهمترین شاخص توسعه، خلاقیت‌های ذهنی و منابع انسانی پژوهشگر است. تجارت تنها مختص به کالاهای اقتصادی نیست بلکه مغزها به عنوان کالاهای استراتژیک و قابل معامله در نظر گرفته می‌شوند. صاحب نظران، مهاجرت نخبگان را یکسره منفی نمی‌دانند بلکه پیامدهای مثبت آن را نیز در نظر دارند. انتقال فرهنگ دوطرفه است به این معنی که در آن ارزش‌ها و هنجارها نیز رد و بدل می‌شوند. هدف تحقیق ارائه الگوی دوسویه مهاجرت نخبگان علمی است. مهاجرت مثبت نخبگان، کشور را در مسیر پیشرفت علمی، فرهنگی و اقتصادی قرار می‌دهد؟ روش پژوهش: تحقیق، به روش توصیفی و تحلیل ثانویه انجام شده است. نمونه‌ها براساس آمارهای ادواری و نتایج پژوهش‌های انجام شده در طی دوره زمانی (1385 تا 1393) جمع آوری و تحلیل شده است. یافته‌ها: الگوی دوسویه مهاجرت نخبگان علمی تحت تاثیر چهار عامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی قرار دارد. هرچه از عامل اقتصادی به سمت عامل سیاسی حرکت می‌کنیم رانش نخبگان شدت یافته و کشش کمتر است. هرچه از عامل سیاسی به سمت عامل اجتماعی حرکت می‌کنیم، کشش مثبت و امکان بازگشت نخبگان علمی به کشور بیشتر است. نتیجه‌گیری: با مهاجرت مثبت نخبگان علمی، نیروی متخصص از نقاط فراوان و ارزان به نقاط کمیاب و گران انتقال می‌یابد تا استفاده بهتر و کاراتری از آن بعمل آید. این امر به افزایش تولید جهانی و پیشرفت دانش فنی کمک می‌کند. بعد از اندک زمانی تکنولوژی به سوی کشورهای مبدأ مهاجران سرایت کرده و با تأخیر اندکی آن‌ها را نیز منتفع خواهد کرد. نگرش‌ها در خصوص مهاجرت نخبگان (فرار بدون بازگشت، انتقال مغزها و انتقال سرمایه یک طرفه) می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب به سان جاده ای دو طرفه درآید که کشورهای مهاجر فرست نیز از نتایج آن منتفع گردند.
اخوان کاظمی، بهرام (1383)، از فرار مغزها تا پدیده مبادله مغزها، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 207-208.
چلبی، مسعود (1386)، تحلیل تطبیقی فرار مغزها، مجله پژوهش نامه دانشگاه شهید بهشتی ، شماره 41 و 42.
صالحی عمران، ابراهیم (1385)، بررسی نگرش اعضای هیات علمی به علل مهاجرت نخبگان، نامه علوم اجتماعی، ش 28.
صالحی امیری، سید رضا (1388)، مهاجرت نخبگان، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
فرجادی، غلامعلی (1370)، فرار مغزها و اثرات آن در کشورهای جهان سوم، سمینار برنامه‌ریزی و توسعه.
فولادی، محمد (1381)، بررسی پدیده فرار مغزها آثار و پیامدهای آن، مجله معرفت، شماره53.
سید میرزایی، سید محمد (1383)، نگاهی به پدیده فرار مغزها، مجله نامه پژوهش، شماره 9.
شاه آبادی، ابوالفضل (1385)، عوامل مؤثر بر فرارمغزها (مطالعه موردی ایران)، مجله پژوهشنامه بازرگانی، شماره 39.
شهیدزاده، حسین (1370)، فرار مغزها مشکل بزرگ جهان سوم، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 9-8.
گودرزی، محسن، فیض اربابی، اسماعیل (1370)، دشواری‌های جذب و حفظ نیروی انسانی متخصص، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 12-11.
Annual Report to Parliament on Immigration (2004) http://www.cic.gc.ca.
Jennissen, Roel. 2002. "Can Economic Determinants Improve the Theoretical
Johnson J. M. (1998) International mobility of scientists and engineers to the United State : Brain drain or brain circulation?. http:// www.nsf.gov/sbe/sri/issuebrf/sib98316.htm
Lien, Donald, Wang, Yan, (2005). Brain drain or brain gain: A revisit" J Econ ,18:153–163
Massey, Douglas S., Joaquin Arango, Graeme Hugo, Ali Kouaouci, Adela Pellegrino, and J.Edward Taylor. 1998. Worlds in Motion: Understanding International Migration at the End of the Millennium. New York.
Olsen, Henrik (2003); "Migration, Return and Development", Prepared for the Center for Development Research Study, Migration-Development Links, April 2002 [January 2003 Registration and Statistics Unit. Program Coordination UNH].
Peacock, Walter Gillis. Greg A. Hoover. 1998. "Divergence and Convergence in International Development: A Decomposition Analysis of Inequality in the World System." American Sociological Review 53 (4): 838-852
Stark. O (2002); The Economics of Brain Drain Turned of its Head, University of Vienna and University of Bonna, Center for Development Research, Paper No. 100.
Straubaar. Thomas. 2000. International Mobility of the Highly Skilled: Brain Gain, Brain Drain or Brain Exchange. Hamburg Institute of International Economics, HWWA.
Saxenian A. et al (2002) Local and global networking of immigrant professionals in Silicon Valley. http//www.ppic.org/content /pubs/R_502ASR.pdf
Torbat, A.E (2002) The brain drain from Iran to the United State. Middle East
Tamas, Kristof and Palme, Joakim, (2006). Globalizing Migration Regimes-New Challenges to Transnational Cooperation. Institute for Futures Studies, Sweden.
