مدلسازی ساختاری تفسیری ارزیابی وضعیت سرمایه فکری دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام

محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی

شهین غیاثی ¹ , یداله مهرعلی زاده ² , محمد حسین پور ³ , ماریا نصیری ⁴

1 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - استاد گروه مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران (نویسنده مسئول).
3 - دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
4 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1398/12/24 تاریخ پذیرش : 1399/02/26 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: سرمایه انسانی, سرمایه, سرمایه ساختاری, سرمایه رابطه‌ای, سرمایه فکری,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: سرمایه فکری؛ دانش، تجربه و اطلاعاتی است که در سازمان وجود دارند تا بتوان ارزش را خلق کرد و به عنوان دارایی‌های ناملموس و منابع موجود در یک سازمان تعریف می‌شوند که می‌توانند به محصولات، خدمات و فرایندها انتقال داده شوند تا ارزش خلق شود. هدف اصلی این مقاله شناسایی و تحلیل ابعاد و شاخص‌های مؤثر بر ارزیابی سرمایه فکری در دانشگاه آزاد اسلامی ایلام با استفاده از مدل‌سازی ساختاری- تفسیری است. روش پژوهش:روش پژوهش در این مقاله از نظر ماهیت به دلیل استفاده از هر دو روش کیفی و کمّی یعنی استفاده از شیوه‌های مختلف پژوهش مانند مصاحبه با صاحب‌نظران، پرسشنامه و سند کاوی جزء پژوهش‌های ترکیبی است و از نظر هدف کاربردی است.ابتدا ابعاد و شاخص‌های سرمایه فکری براساس مطالعه ادبیات و تحلیل محتوایی و مقایسه‌ای پژوهش‌های مرتبط و مصاحبه با خبرگان و متخصصین شناسایی و سپس با استفاده از متدولوژی تحلیلی نوین مدل‌سازی ساختاری- تفسیری (ISM) روابط بین ابعاد و شاخص‌های ارزیابی سرمایه فکری در دانشگاه آزاد استان ایلام تعیین و به صورت یکپارچه تحلیل شده است؛ در نهایت با استفاده از تحلیل میک‌مک (MICMAC) نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است. یافته‌ها:به‌ منظور جمع‌آوری اطلاعات لازم در خصوص معیارهای سنجش سرمایه فکری با بررسی پیشینه پژوهش مجموعه‌ای از معیارهایی که دارای بیشترین فراوانی بوده و توسط محققان مختلف به ‌منظور سنجش و گزارش‌دهی سرمایه فکری مورداستفاده قرارگرفته، شناسایی شد. نتایج تحلیل یافته‌های کیفی پژوهشی استخراج 18 شاخص برای ارزیابی سرمایه فکری دانشگاه بود و با استفاده از تکمیل ماتریس خود تعاملی با تکیه به نظر خبرگان مدلی سه سطحی حاصل شد. نتیجه‌گیری: با استفاده از تحلیل میک‌مک (MICMAC) نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است؛ نتایج نشان داد که دو متغیر مدیریت و دانشجویان که معیارهای سرمایه انسانی هستند در این مدل به‌ صورت متغیر مستقل نقش دارند و برای ایجاد تغییر در وضعیت سرمایه فکری دانشگاه آزاد استان ایلام باید در این متغیرها تغییر ایجاد کرد هم‌چنین با توجه به یافته‌ها، فرهنگ محلی متغییری تاثیرگذار در وضعیت سرمایه فکری دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام است.

چکیده انگلیسی:

Introduction & Objective of the research: Intellectual capital; It is the knowledge, experience, and information that exists in an organization to create value and is defined as the intangible assets and resources available in an organization that can be transferred to products, services, and processes to create value. The main purpose of this article is to identify and analyze the dimensions and indicators affecting the evaluation of intellectual capital in the Islamic Azad University of Ilam using structural-interpretive modeling.Research Method: The research method in this article is a combination of applied research in terms of nature due to the use of both qualitative and quantitative methods, ie the use of different research methods such as interviews with experts, questionnaires and document mining and is applied in terms of purpose. Indicators of intellectual capital based on literature study and content analysis and comparisons of related research and interviews with experts and specialists are identified and then using a new analytical methodology of structural-interpretive modeling (ISM) to determine the relationship between dimensions and indicators of intellectual capital evaluation in Ilam Azad University. Is uniquely analyzed; Finally, using MICMAC analysis, the type of variables has been determined according to the effect on other variables.Results: In order to collect the necessary information about the criteria for measuring intellectual capital by examining the research background, a set of criteria that have the highest frequency and were used by various researchers to measure and report intellectual capital, was identified. The results of qualitative research findings were the extraction of 18 indicators to evaluate the intellectual capital of the university and a three-level model was obtained by completing the self-interactive matrix based on the opinion of experts.Conclusion: Using MICMAC analysis, the type of variables has been determined according to the effect on other variables; The results showed that the two variables of management and students, which are the criteria of human capital, play a role in this model as an independent variable, and in order to change the intellectual capital status of Ilam Azad University, these variables must be changed. It is an influential variable in the intellectual capital of the Islamic Azad University of Ilam province.

منابع و مأخذ:

اردلان، محمدرضا؛ اسکندری، اصغر، گیلانی، عطایی، نفیسه (1393). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و هوش سازمانی کارکنان با مدیریت سرمایه فکری، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 71.

بابایی نیولوئی، فهیمه؛ بهلولی زیناب، نادر، رحیمی، غلامرضا (1391). بررسی تطبیقی مدیریت سرمایه فکری در دانشگاه‌ها، فصلنامه علمی و پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شماره 3، دوره 1.

بهرامی، سوسن؛ رجایی پور، سعید، یارمحمدیان، محمدحسین (1390). مقایسه اجزای سرمایه فکری در دانشگاه. مجله مدیریت اطلاعات سلامت، ویژه نامه اقتصاد سلامت، شماره 7، دوره 8.

حسینی، شهیده (1389). تدوین الگوی بومی شاخص‌های سرمایه فکری و اندازه‌گیری آنها در دانشگاه شهید چمران اهواز طی برنامه‌های چهارم توسعه (1384 لغایت 1387)، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر یداله مهرعلی‌زاده، رشته مدیریت آموزشی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

خاوندکار، جلیل (1387). تأثیر اشتراک دانش بر توفیق در برون‌سپاری خدمات فناوری اطلاعات، مجله مدیریت فناوری اطلاعات، پاییز و زمستان، شماره 1.

سلیمی، قاسم؛ راثیان، زهرا (1390). ارائه چارچوب مفهومی ارزیابی سرمایه فکری در آموزش عالی: رهیافتی برای مراکز آموزش عالی فنی و مهندسی، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، شماره 19، سال سیزدهم 27.

شرفی، محمد؛ عباس پور، عباس (1392). ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، شماره 2، دوره 6.

شماخانی، حمیدرضا؛ حبیبی گیلاکجانی، مژگان (1393). اندازه‌گیری سرمایه فکری و بررسی تأثیر بر ارزش بازار سهام شرکت‌ها با تأکید بر مدل سود باقیمانده (RIM)، مجله اقتصادی، شماره 8.

شفیعا، محمدعلی؛ سهرابی، بابک، رئیسی وانانی، ایمان، فقیه میرزایی، سمیه (1388). مدلی برای سنجش تحلیلی مؤلفه‌های سرمایه‌های فکری، نخستین کنفرانس بین‌المللی مدیریت سرمایه فکری.

شیخی، ایوب؛ اسکندری، قاسم، ولی‌زاده، احمد (1395). رتبه‌بندی شاخص‌های سنجش سرمایه فکری با استفاده از تکنیک فازی، مجله پژوهش‌های جدید در مدیریت و حسابداری، شماره 3.

دارابی، رؤیا؛ نصیری، محمد، مولایی ایل ذوله، علی (1396). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر فرایندهای مدیریت دانش متأثر از فرهنگ سازمانی (مطالعه موردی: دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران)، نشریه مدیریت سلامت، جلد 20.

عباس‌پور، عباس؛ شرفی، محمد، مقدم، مینا (1392). ضرورت طراحی یک مدل بهینه برای سنجش سرمایه فکری، فصلنامه علمی و پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شماره 4، دوره 2.

علامه، سیدمحسن؛ شیخ ابومسعودی، علی (1394). بررسی تأثیر سرمایه فکری، با نقش میانجی مدیریت دانش و سرمایه فرهنگی بر عملکرد سازمان از منظر مدل BSC (مورد مطالعه: شرکت گاز استان اصفهان)، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، شماره 24، سال هشتم.

قربانی، محمدحسین (1392). تدوین مدل سنجش سرمایه فکری فدراسیون‌های ورزشی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، رشته مدیریت ورزشی، استاد راهنما: حسن اسدی، دانشکده تربیت بدنی علوم ورزشی دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

مؤمنی‌راد، اکبر؛ علی‌آبادی، خدیجه، فردانش، هاشم و مزینی، ناصر (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی شماره 41، سال چهارم.

Bontis, N (2001). Assessing Knowledge Assets: A Review of the Models used to Measure Intellectual Capital, International Journal of Management Review.

Berzhalne, Irina & Elvira, Zelgalve (2014). Intellectual capital and company value, Procedia Social and Behavioral Scince.

Bontis, N, Chang, Keow, W.C, Richardson, S (2000). Intellectual capital and business performance in Malasian industries, Journal of Intellectual capital.

Curado, C, Henriques, L & Bontis, N (2011). Intellectual capital disclosure Pay back, Management Dicision.

Dalibor, Gottwald, Pavla Lejskova, Libor Svadlenka & Veronika Rychnovska (2015). Evaluation and Management of Intellectual Capital of Pardubice Airport: Case Study. Procedia economics and finance. Gottwald, Dalibor, Pavla, Lejskova, Libor, Svadlenka & Veronika, Rychnovska (2015). Evaluation and Management of Intellectual Capital at Pardubice Airport: Case Study, Journal of Procedia Economic and Finance.

Halim, S (2010). Statistical analysis on the intellectual statement, Journal of intellectual capital.

Kotenkova, Svetlana & Korablev, Maksim (2014). Evaluation of intellectual capital in regions of Volga Federal district of Russian Federation, Journal of Procedia Economic and Finance.

Lopez, Nicolas, C (2011). Strategic Knowledge management, innovation and performance, International Journal of information management.

Luminita, Maria Gogan, Alin, Artene, loana, & Sarca, Anca, draghici (2016). The lmpact of Intellectual Capital on Organizational performance. Procedia – social and Behavioral sciences.

Mohammad, Badrul Muttakin, Arifur, Khan, Ataur, Rahman Belal (2015). Intellectual capital disclosures and corporate governance: An empirical examination. Advances in accounting, incorporating Advances in International accounting. Journal homepage.

Meles, Antonio, Claudio, Porzio & Gabriele Sampagnaro (2016). The impact of the intellectual capital efficiency on commercial banks performance: Evidence from the US, Journal of Multinational Financial Management.

Nazari, Jamal. A, Herremans, Irene M.Isaac, Robert, G.manassian, armond. Klines & Theresa J.B (2011). organizational culture, Climate and Ic: An Interactionanalysis, Journal of Intellectual Capital.

Oliveira. Lidia, Rodrigues, Lu cialima & Craing. Russell (2010). Intellectual capital repoting in sustainability reports.

Patthirasinsiri, Natphasuth & Montri, Wiboorant (2017). Measuring intellectual capital of science park performance for newly established scince parks in Thailand,Kasetstart Journal of Social Science.

Petty, Nicola J, Oliver P, Thomson, Graham Stew (2012). Ready for a paradigm shift? Part 2: Introducing qualitative research methodologies and methods.

Zhai, L & Zhai, y (2011). Study on the Development of intangible asset in major sports event, Circuits, Communications and system (PACCS), 2011 Third pacific-Asia Conference.