بررسی تأثیر رقابت در بازار محصول بر تمکین مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

علیرضا معطوفی ¹ , فائزه دهقانیان ²

1 - استادیار گروه مدیریت، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
2 - گروه حسابداری، مؤسسه آموزش عالی حکیم جرجانی، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1396/06/05 تاریخ پذیرش : 1396/11/10 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: مالیات, رقابت در بازار محصول, تمکین‌مالیاتی, بورس اوراق بهادار تهران,

چکیده مقاله :

رقابت در بازار محصول به عنوان قوی ترین نیرویی که اقتصاد را به سمت کارایی هدایت می‌کند، تلقی می شود. لذا به نظر می رسد، می‌تواند بر رفتار تمکین مالیاتی شرکت اثرگذار باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر رقابت در بازار محصول بر تمکین مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این پژوهش از رقابت در بازار محصول به عنوان متغیر مستقل و از تمکین مالیاتی به عنوان متغیر وابسته استفاده شده است. پژوهش حاضر در بازه زمانی سال های 1390 تا 1395 بر روی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. همچنین از مدل رگرسیون لجستیک و تحلیل رگرسیونی جهت تجزیه و تحلیل داده ها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد، رابطه منفی و معنادار بین رقابت در بازار محصول و تمکین مالیاتی وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Competition in product market is very likely the most powerful force leading economy of the world toward efficiency in the world which can impact behavior of lack of financial compliance. The aim of this study was to evaluate product market competition on tax compliance of companies listed on Tehran Stock Exchange. In this research product market competition is used as the independent variable and tax compliance which is used as the dependent variable. The research in was conducted on the Stock Exchange companies during 2011-2016. The logistic regression model and regression analysis were used to analyze the data. The results showed a significant negative correlation between product market competition and tax compliance.

منابع و مأخذ:

*      پژویان، جمشید و درویش، باقر (1389). "اصلاحات ساختاری در نظام مالیاتی ایران". پژوهشنامه مالیات، دوره 18، شماره 8، صص 47-9.

*      پورحیدری، امیر، امینی­نیا، میثم و فدوی، محمدحسن (1393). "بررسی تأثیر اجتناب از پرداخت مالیات بر هزینه سرمایه سهام عادی، با لحاظ فرصتهای رشد و مالکیت نهادی". فصلنامه­ برنامه­ریزی و بودجه، سال 19، شماره 3، صص 190-173.

*      پورحیدری، امیر و سروستانی، امیر (1392). "شناسایی و تبیین عوامل موثر بر مدیریت مالیات".  دانش حسابداری، دوره 4، شماره 12،  صص 110-89.

*      پورحیدری، امیر، سروستانی، امیر و هوشمند، رحمت اله (1391). "تاثیر رقابتی بودن بازار محصول بر هزینه های نمایندگی". دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره 16، زمستان، صص 13-28.

*      حاجی­پور، بهرام و مؤمنی، محسن (1388). "بازشناسی رویکرد منبع­محور نسبت به منابع سازمان و مزیت رقابتی پایدار". اندیشه­مدیریت، دوره 3، شماره 1، صص 77-102.

*      حجازی، رضوان،  ابوحمزه، مینا و میرزایی، محمدمهدی (1394). "مسئولیت اجتماعی و تمکین مالیاتی شرکتی (مطالعه موردی اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ)". دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره 4، شماره 16، صص 90-77.

*      خدامی­پور، احمد و بزرایی، یونس (1392). "بررسی رابطه رقابت بازار محصول با ساختار هیئت­مدیره و کیفیت افشاء". مجله دانش­حسابداری، سال 4، شماره  14، صص 51-66.

*      رامشینی، محمود، جمشیدی، ناصر و اسدی، غلامحسین (1395). "نگرشی نوین به تمکین مالیاتی؛ ارائه یک چارچوب جدید". پژوهشنامه مالیات. دوره ۲۴، شماره ۳۱، صص 30-11.

*      رضایی، محمد قاسم و نعیمی­حشکوایی، فاطمه (1386). " بررسی تأثیر اصلاحات مربوط به جرایم مالیاتی در قانون مالیات­های مستقیم در جهت افزایش تمکین­مالیاتی". دفتر مطالعات و تحقیقات مالیاتی، مجموعه مقالات اولین همایش سیاست­های مالی و مالیاتی، صص 445- 427.

*      زنگنه، احسان (1389). "اثر روابط متقابل اجتماعی بر سطح تمکین مودیان". پایان نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان.

*      زهی، نقی و محمدخانی، شهرزاد (1389). "بررسی فرار مالیاتی: مطالعة موردی استان آذربایجان". پژوهشنامه مالیات، دوره 18، شماره 9، صص 60-25.

*      سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1393). "لایحة بودجة سال 1394 کل کشور، ماده واحده و جداول کلان منابع و مصارف بودجه". سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، تهران.

*      صامتی، مجید، امیری، هادی و حیدری، زهرا (1394). "تأثیر اخلاق مالیاتی بر تمکین مالیاتی، مطالعه موردی شهر اصفهان". فصلنامه پژوهش ها و سیاست­های اقتصادی، سال 23، شماره75 ، صص 231-262.

*      صمدی، علی­حسین و تابنده، رضیه (1392). "فرار مالیاتی در ایران (بررسی علل و آثار و برآورد)". پژوهشنامه مالیات، دوره 21، شماره 19، صص 106-77.

*      طالب­نیا، قدرت­اله و شیخ حسنی، علی (1386). "بررسی مقایسه­ای قانون مالیات­های مستقیم با قانون پیشین در بخش­های مشاغل، مستغلات و حقوق کارکنان". حسابرس، دوره 10، شماره 36، صص 92-82.

*      فلاحتی، علی، نظیفی، مینو و عباس­پور، سحر (1391). "مدل سازی اقتصاد سایه ای و تخمین فرار مالیاتی در ایران با استفاده از شبکة عصبی مصنوعی". تحقیقات توسعة اقتصادی، شماره 6، صص 58-33.

*      عرب مازار، علی­اکبر، گل­محمدی، مریم و باقری، بهروز (1390). "سطح تمکین مالیاتی، مهمترین شاخص دستیابی به یک نظام مالیاتی مطلوب و کارآمد". پژوهشنامه مالیات، دوره 19، شماره12 ، صص  70- 27.

*      کمالی، سعید و شفیعی، سعیده (1390). "مفهوم تمکین مالیاتی و محاسبه آن در نظام مالیاتی ایران". پژوهشنامه مالیات، دوره 10، شماره 58، صص 143-168.

*      ملانظری، مهناز،  ابوحمزه، مینا و میرزایی، محمدمهدی (1395). "فرهنگ سازمانی و تمکین مالیاتی شرکتی (مطالعۀ ­موردی: اداره­ کل امورمالیاتی مودیان بزرگ)". فصلنامه بررسی­های حسابداری و حسابرسی، دوره 23، شماره 1، صص 18-1 .

*      مهرانی، ساسان و سیدی، سید جلال (1393). "بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و اختلاف مالیاتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران". فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، شماره 24، 75-50.

*      نمازی، محمد و رضایی، غلامرضا (1392). "بررسی اثرات رقابـت در بـازار محصـول بـر سیاسـت تقسیم سود نقدی شرکت­ها". مجله راهبرد مدیریت مالی، دوره 1، شماره 3، صص 1-24.

*      Acemoglu, D., and Robinson, J. (2012). “Why nations fail: The origins of power, prosperity, and poverty”. New York: Crown Business.

*      Ahlstrom, D. (2010). “Innovation and growth: How business contributes to society”. Academy of Management Perspectives, Vol. 24, No. 3, PP. 11–24.

*      Andreoni, J., Erard, B., and Feinstein, J. (1998). “Tax compliance”. Journal of Economic Literature, Vol. 36, No. 2, PP. 818–860.

*      Bennett, V., Pierce, L., Snyder, J., and Toffel, M. (2013). “Customer-driven misconduct: How competition corrupts business practices”. Management Science, Vol. 59, No. 8, PP. 1725– 1742.

*      Cai, H. and Lio, Q. (2009). “Competition and Corporate Tax Avoidance: Evidence from Chinese Industrial Firms”. Economic Journal, Vol. 119, Issue. 537, PP. 795-764.

*      Chen, F. C., Liu, Z. J. & Long Kwehc, Q. (2014). "Intellectual capital and productivity of Malaysian general insurers". Economic Modelling, Vol. 36, PP. 413–420.

*      Chen, S., Wang, K., and Li, X. (2012). “Product market competition, ultimate controlling structure and related party transactions”. China Journal of Accounting Research, Vol. 5, No. 4, PP. 293-306.

*      Chen, S., Chen, X., Cheng, Q., & Shevlin, T. (2010).” Are family firms more tax aggressive than non-family firms?”. Journal of Financial Economics, Vol. 95, No. 1, PP. 41-61.

*      Cheng, P., Man, P., and Yi, C.H. (2013). “The impact of product market competition on earnings quality”. Accounting and Finance, Vol. 53, No. 1, PP. 137- 162.

*      Cowell, F. (2004). “Carrots and sticks in enforcement”. In H. J. Aaron and Slemrod, J. (Eds.), the crisis in tax administration, Washington, D.C.: Brookings Institution Press.

*      Cullis, J. G., and Lewis, A. (1997). “Why people pay taxes: From a conventional economic model to a model of social convention”. Journal of Economic Psychology, Vol. 18, Issue. 2–3, PP. 305–321.

*      Farrell, D. (2004). “The hidden dangers of the informal economy”. McKinsey Quarterly, Vol. 3, PP. 26–37

*       Ferreira, M.A., Massa, M. and  Matos, P. (2010). “Shareholders at the Gate? Institutional Investors and Cross-Border Mergers and Acquisitions”. The Review of Financial Studies, Vol. 23, No. 2, PP. 601–644.

*      Fosu, S. (2013). “Capital Structure, Product Market Competition and Firm Performance: Evidence from South Africa”. Department of Economics, University Road, Leicester, Working Paper No. 13/11, PP. 1-33.

*      Goerke, L. (2008). “Bureaucratic corruption and profit tax evasion”. Economics of Governance, Vol. 9, No. 2, PP. 177–196.

*      Goerke, L., and Runkel, M. (2011). “Tax evasion and competition”. Scottish Journal of Political Economy, Vol. 58, No. 5, PP. 711–736.

*      Gokalpa, O.N., Leeb, S.H. and Pengb, M.W. (2017). “Competition and corporate tax evasion: An institution-based view”. Journal of World Business, Vol. 52, PP. 258–269.

*      González, A.S., and Lamanna, F. (2007). “Who fears competition from informal firms? Evidence from Latin America”. World Bank Policy Research, working paper 4316.

*      Gordon, J. (1990). “Evading taxes by selling for cash”. Oxford Economic Papers, Vol. 42, No. 1, PP. 244–255.

*      Haller, W., and Portes, A. (2005). “The informal economy”. In N. Smelser, and R. Swedberg (Eds.), Handbook of economic sociology2nd ed. Russell Sage Foundation.

*      Hillman, A.J., Keim, G.D., and Schuler, D. (2004). “Corporate political activity: A review and research agenda”. Journal of Management, Vol. 30, No. 6, PP. 837–857.

*      Huang, H.H. and Lee, H.H. (2013). “Product Market Competition and Credit Risk”. Journal of Banking and Finance, Vol. 37, No. 2, PP. 324-340

*      Kastlunger, B. Lozza, E., Kirchler, E. and Schabmann, A. (2013). “Powerful authorities and trusting citizens: The Slippery Slope Framework and tax compliance in Italy”. Journal of Economic Psychology, Vol. 34, PP. 36-45.

*      Lee, H., and Weng, D. (2013). “Does bribery in the home country promote or dampen firm exports?”. Strategic Management Journal, Vol. 34, No. 12, PP. 1472–1487.

*      Li, H., and Zhang, Y. (2007). “The role of managers’ political networking and functional experience in new venture performance: Evidence from China’s transition economy”. Strategic Management Journal, Vol. 28, No. 8, PP. 791–804.

*      Lynch, D.P., kubick, T.R., Mayberry, M. A., and Omer, T.C. (2015). “Product Market Power and Tax Avoidance: Market Leaders, Mimicking Strategies, and Stock Returns”. The Accounting Review, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2217152.

*      Nwabuzor, A. (2005). “Corruption and development: New initiatives in economic openness and strengthened rule of law”. Journal of Business Ethics, Vol. 59, No. 1, PP. 121–138.

*      OECD Policy Roundtable Report (2009). “Competition policy and the informal economy”.http://www.oecd.org/daf/competition/44547855. pdf.

*      Pandey, I.M. (2004). “Capital structure, profitability and market structure: Evidence from Malaysia”. Asia Pacific Journal of Economics and Business, Vol. 8, No. 2, PP. 78-91.

*      Porter, M.E. (1990). “The competitive advantage of nations”. New York: Free Press.

*      Sandmo, A. (2005). “The theory of tax evasion: A retrospective view”. National Tax Journal, Vol. 58, PP. 643–663.

*      Shleifer, A. (2004). Does competition destroy ethical behavior?. American Economic Review, 94 (2), 414–418.

*      Shleifer, A. and Vishny, R.W. (1997). “A Survery of Corporate Governance”. Journal of Finance, Vol. 52, No. 2, 737-783.